Attisch (dialect)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door AGL (overleg | bijdragen) op 23 mrt 2020 om 14:50.
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Verbreiding van de Oudgriekse dialecten. Attisch in het magenta.

Het Attisch is een Oudgrieks dialect. Omdat Athene in de klassieke oudheid het belangrijkste economische en culturele centrum van de Griekse wereld was, verspreidde het lokale Ionisch-Attische dialect (de taal van Xenophon, Sophocles, Plato, Thucydides (historicus) en Demosthenes) zich buiten zijn oorspronkelijke grenzen en groeide het uit tot een soort algemene omgangstaal in de Griekssprekende gebieden. Dit is de reden dat in onze scholen hoofdzakelijk de Attische grammatica wordt onderwezen. Het is niet verwonderlijk dat de eerste Griekse eenheidstaal, het Koinè-Grieks is ontstaan uit dit dialect.

Alfabet

Grieks alfabet
Α α alfa Ν ν nu
Β β bèta Ξ ξ xi
Γ γ gamma Ο ο omikron
Δ δ delta Π π pi
Ε ε epsilon Ρ ρ rho
Ζ ζ zèta Σ σς sigma
Η η èta Τ τ tau
Θ θ thèta Υ υ ypsilon
Ι ι jota Φ φ phi
Κ κ kappa Χ χ chi
Λ λ lambda Ψ ψ psi
Μ μ mu Ω ω omega
Verouderde letters
digamma sho
stigma qoppa
heta sampi
san
Zie Grieks alfabet voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De kleine letters: α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ/ς* τ υ φ χ ψ ω
De hoofdletters: Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
  • * = de sigma heeft twee vormen: (de hoofdletter één)
    • σ voor op het begin of in het midden van een woord.
    • ς voor op het einde van een woord.

Grammatica

Substantieven

De substantieven kunnen een lidwoord, dat niet in het Latijn voorkomt, hebben.

Het Grieks heeft 5 naamvallen:

Er zijn drie genera:

  • Mannelijk
  • Vouwelijk
  • Onzijdig

Als laatst waren er oorspronkelijk drie getallen, maar de dualis werd gedurende de jaren minder vaak gebruikt:

  • Singularis: één zaak
  • Dualis: twee zaken
  • Pluralis: meer dan één zaak

Eerste klasse

De modellen van de eerste klasse zijn:

  • ὁ δοῦλος (ho doûlos): de slaaf
  • ἡ τιμή (hē timè): de eer, het eerbewijs
  • το δῶρον (to dooron): het geschenk
enk mv
m vr onz m vr onz
nom ὁ δοῦλος ἡ τιμή τὸ δῶρον οἱ δοῦλοι αἱ τιμαί τὰ δῶρα
acc τὸν δοῦλον τὴν τιμήν τὸ δῶρον τοὺς δούλους τὰς τιμάς τὰ δῶρα
gen τοῦ δούλου τῆς τιμῆς τοῦ δώρου τῶν δούλων τῶν τιμῶν τῶν δώρων
dat τῷ δούλῳ τῇ τιμῇ τῷ δώρῳ τοῖς δούλοις ταῖς τιμαῖς τοῖς δώροις
voc ὦ δοῦλε ὦ τιμή ὦ δῶρον ὦ δοῦλοι ὦ τιμαί ὦ δῶρα

Tweede klasse

De modellen van de tweede klasse zijn:

  • ὁ ῥήτωρ (ho rètoor): de redenaar
  • τὸ σῶμα (to sôma): het lichaam
enk mv
m + vr onz m + vr onz
nom ὁ ῤήτωρ τὸ σῶμα οἰ ῤήτορ-ες τὰ σώματ-α
acc τὸν ῤήτορ-α τὸ σῶμα τοὺσ ῤήτορ-ας τὰ σώματ-α
gen τοῦ ῤήτορ-ος τοῦ σώματ-ος τῶν ῤητόρ-ων τῶν σωμάτ-ων
dat τῷ ῤήτορ-ι τῷ σώματ-ι τοῖς ῤήτορ-σι(ν) τοῖς σώμα-σι(ν)

werkwoorden

Bij de werkwoorden zitten de personen (ik, jij, hij, wij, ... ) in de vorm zoals in het Latijn. Er is net als in het Nederlands een actief en een passief, maar er is ook een in het Nederlands niet bestaand medium. Het medium kan op verschillende manieren vertaald worden, namelijk als een actief werkwoord, als een wederkerend werkwoord en als een passief werkwoord.

INFINITIVUS activum vertaling medium vertaling
λύειν losmaken λύ-εσθαι worden losgemaakt
INDICATIVUS activum vertaling medium vertaling
enkelvoud λύ-ω ik maak los λύ-ομαι ik word losgemaakt/ ik maak mezelf los
λύ-εις jij maakt los λύ-ει jij wordt losgemaakt/jij maakt jezelf los
λύ-ει hij, zij maakt los λύ-εται hij, zij wordt losgemaakt/hij, zij maakt zichzelf los
meervoud λύ-ομεν wij maken los λυ-όμεθα wij worden losgemaakt/wij maken onszelf los
λύ-ετε jullie maken los λύ-εσθε jullie worden losgemaakt/jullie maken jezelf los
λύ-ουσι(v) zij maken los λύ-оvται zij worden losgemaakt/zij maken zichzelf los
IMPERATIVUS activum vertaling medium vertaling
enkelvoud λύ-ε maak los λύ-ου word los gemaakt!/maak jezelf los!
meervoud λύ-ετε maak los λύ-εσθε word los gemaakt!/maak jezelf los!

Bij de 3e persoon meervoud wordt de 'ν' aan het eind van het werkwoord gezet zodra:

  • Het het laatste woord in de zin is.
  • Het volgende woord in de zin met een klinker (α,ε, η, ι, ο, υ, ω) begint.

Men noemt dit een welluidendheidsnu.

Zie ook

Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Cursus Attisch.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Attisch_(dialect)&oldid=55909172"