Azuriet
| Azuriet | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Mineraal | ||||
| Chemische formule | Cu3(CO3)2(OH)2 | |||
| Kleur | Azuurblauw, lichtblauw en donkerblauw | |||
| Streepkleur | Lichtblauw | |||
| Hardheid | 3,5 - 4 | |||
| Gemiddelde dichtheid | 3,83 kg/dm3 | |||
| Glans | Glasglans | |||
| Opaciteit | Doorzichtig tot doorschijnend | |||
| Breuk | Ruw | |||
| Splijting | Perfect, [011] ; Matig, [100] | |||
| Kristaloptiek | ||||
| Kristalstelsel | monoklien, Prismatisch | |||
| Brekingsindices | Np 1,730, Nm 1,758, Ng 1,838 | |||
| Dubbele breking | 0,1080 | |||
| Pleochroïsme | Helderblauw tot donkerpaars | |||
| Overige eigenschappen | ||||
| Veredeling | Impregneren met paraffine of epoxyhars | |||
| Vergelijkbare mineralen | Linariet | |||
| Lijst van mineralen | ||||
| ||||
Het mineraal azuriet is een koper-carbonaat met de chemische formule Cu3(CO3)2(OH)2.
Eigenschappen[bewerken | brontekst bewerken]
Het doorzichtig tot doorschijnende typisch azuurblauwe azuriet heeft een lichtblauwe streepkleur, een glasglans en het kristalstelsel is monoklien. De gemiddelde dichtheid is 3,83 en de hardheid is 3,5 tot 4. Azuriet is niet radioactief en helderblauw tot donkerpaars pleochroïsch.
Naam[bewerken | brontekst bewerken]
De naam azuriet is afgeleid van het Perzische lazhward, dat "blauw" betekent. Dit werd in het Latijn lazurium en uiteindelijk azurium of azurium citramarinum. De kleurtermen voor blauw in veel Romaanse talen zijn hieruit afgeleid. Een andere Latijnse term, die we bij Plinius de Oudere aantreffen, is lapis armenius.
Voorkomen[bewerken | brontekst bewerken]
Het zeer algemene azuriet komt voornamelijk voor in de geoxideerde delen van koperafzettingen of als secundair mineraal in carbonaat-rijk water. Het wordt ook gevormd als koperhoudende oplossingen reageren met kalksteen. De typelocatie van azuriet is Chessy-les-Mines, Auvergne-Rhône-Alpes, Frankrijk.
Historische toepassing[bewerken | brontekst bewerken]
Azuriet wordt reeds eeuwen gebruikt als een blauw pigment. De gevonden natuurlijke kristallen werden daartoe vermalen, gewassen en gezeefd. Hoe zwaarder de maling des te donkerder het pigment wordt. Reeds uit het Oude Egypte zijn toepassingen bekend. Het gebruik in het Westen bleef echter incidenteel, tot in de vroege middeleeuwen de kennis over de productiewijze van Egyptisch blauw verloren ging. Toen de welvaart in de latere middeleeuwen weer toenam, drong uit China via Perzië de gewoonte door om als blauw pigment azuriet toe te passen. Het was vroeger bekend als Azurro Della Magna (uit het Italiaans). In het Duits heette het ook Bergblau; in het Nederlands bergblauw, azuurblauw of koperlazuur.
.jpg)
Azuriet was het normale blauwe pigment in de olieverftechniek tussen de vijftiende en zeventiende eeuw. Wanneer het gemengd wordt met lijnolie wordt het meer groenig. Wanneer het gemengd wordt met eierdooier, voor tempera, wordt het meer grijsgroen. Azuriet werd vaak gemengd met loodtingeel om een goed dekkend groen te verkrijgen. Azuriet zelf is halfdekkend en kan gebruikt worden in glacerende lagen. Het is kalkbestendig maar gevoelig voor zuren. Het is lichtecht maar wel dreigt een spontane omzetting in het groene malachiet door oxidatie. Ook een omzetting in het zwarte tenoriet is theoretisch mogelijk. Het gevaar voor verkleuring is het grootst bij olieverf door een reactie met de vetzuren waardoor een koperoleaat ontstaat. Daarbij kleurt soms het bindmiddel of een toegevoegde hars zwart. Als poeder is azuriet licht giftig.
Azuriet was als pigment nogal duur maar toch zo'n tienmaal goedkoper dan ultramarijn. Dit kon schilders ertoe verleiden hun klanten op te lichten door heimelijk azuriet in plaats van ultramarijn in de schildering toe te passen, een bedrog dat door verschillende schildersgilden expliciet verboden werd. Omgekeerd kon het ook gebeuren dat een opdrachtgever, als de materiaalkosten pas achteraf verrekend zouden worden, bedong dat het goedkopere azuriet in plaats van ultramarijn gebruikt werd. In de zeventiende eeuw slaagde men erin het pigment synthetisch aan te maken door koperzouten op te lossen in salpeterzuur, te laten neerslaan door toevoeging van calciumoxide en te laten reageren met calciumcarbonaat. De kosten ervan namen daardoor aanzienlijk af. In de achttiende eeuw werd azuriet als pigment snel verdrongen door het nog goedkopere Pruisisch blauw dat een gelijkende tint had met een zweem naar cyaan.
Azuriet wordt tegenwoordig vaak in sieraden gebruikt en is een geliefd mineraal bij verzamelaars.
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Gettens, R.J. and Fitzhugh, E.W., 1993, "Azurite and Blue Verditer", In: A. Roy (Ed.), Artists’ Pigments. A Handbook of Their History and Characteristics, Vol. 2, Oxford University Press, p. 23-35
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
