Elasmosaurus
| Elasmosaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend Fossiel voorkomen: Laat-Krijt | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Elasmosaurus Cope, 1868 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Elasmosaurus platyurus Cope, 1868 | |||||||||||||
| |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
Elasmosaurus op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Elasmosaurus[1][2][3] is een geslacht van uitgestorven plesiosauriërs die leefden gedurende het Laat-Krijt. Er zijn verschillende soorten in het geslacht benoemd. Fossiele resten zijn gevonden in Azië en Noord-Amerika.
Kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]
Elasmosaurus was ongeveer elf tot twaalf meter lang en had een lange hals van vijf meter, veel langer dan die van andere plesiosauriërs, die bestond uit circa veertig halswervels en langer was dan de romp en kop samen. De relatief kleine kop daarentegen, was slechts veertig centimeter lang. De wervelkolom bestond uit tweeënzeventig halswervels, vijf wervels in het gebied van de voorpoten, achttien ruggenwervels, zes sacrale wervels en ongeveer eenentwintig staartwervels. Tot de ontdekking van Albertonectes vertegenwoordigden de tweeënzeventig halswervels een record bij alle gewervelde dieren. Alleen de sauropode dinosauriër Mamenchisaurus had een langere, honderdeenendertig centimeter lange nek, die echter alleen werd ondersteund door negentien zeer lange halswervels. Slechts een deel van de snuit met slanke, scherpe tanden en een deel van de occipitaal zijn bekend uit de schedel. De schedel die in veel reconstructies wordt getoond, is die van Styxosaurus. Overblijfselen van de pelagische beenvis Enchodus, die tussen de ribben werd gevonden, tonen aan dat Elasmosaurus in staat was om snelle prooien te vangen.
De tanden waren geschikt voor het grijpen van kleine vissen en pijlinktvissen. Het lichaam was gestroomlijnd, en de vier ledematen waren groot en peddelvormig. Door op- en neergaande bewegingen te maken met de zwempoten, bewoog Elasmosaurus zich voort door het water.
Ontdekkingsgeschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
In 1867 vond de arts Theophilus Turner drie wervels in Kansas, die hij naar Edward Drinker Cope stuurde. De laatste vroeg Turner om de rest van het fossiel te bergen en ontdekte bij het onderzoeken van het skelet dat het fossiel een plesiosauriër was, maar een ongewoon lange staart, korte nek en vreemde wervels had. In 1869 publiceerde hij zijn beschrijving van Elasmosaurus platyurus in de Proceedings of the Boston Society of Natural History. Omdat de meeste plesiosauriërs lange nekken en korte staarten hadden, creëerde hij een nieuw taxon, de Streptosauria (streptos = achterstevoren). Cope had echter de wervelanatomie verkeerd begrepen en had het hoofd geplaatst op het puntje van de staart en de nek voor de staart aangezien. Toen zijn vriend Othniel Charles Marsh hem op de hoogte bracht van deze beschamende fout, corrigeerde Cope die en probeerde hij alle edities van de oorspronkelijke beschrijving op te kopen. Deze gebeurtenis wordt vaak gezien als de belangrijkste reden voor de rivaliteit tussen de twee paleontologen, bekend als de 'Bone Wars', die duurde tot de dood van Cope in 1897. Vandaag hangt het skelet met het hoofd aan de rechterkant in de zalen van de Academy of Natural Sciences in Philadelphia.
Paleontologie[bewerken | brontekst bewerken]
De jachtmethode van Elasmosaurus is omstreden. In het verleden werden theorieën opgesteld dat Elasmosaurus zijn nek een paar meter uit het zeewater stak om voedsel te zoeken, zoals vis. Nadat hij deze had gevonden, had hij ze moeten vangen door snel terug te duiken. Deze theorie werd later echter herzien, omdat de ogen van Elasmosaurus zich op de bovenkant van de schedel bevonden en daarom geen neerwaartse gezichtshoek toestonden. Integendeel, de positie van de ogen suggereert dat het reptiel zijn prooi van onderaf beloerde. Omdat het hoofd met hoge zwemsnelheden opzij zou zijn geduwd, kon Elasmosaurus waarschijnlijk alleen snel zwemmen met de nek recht. Om deze reden bewoog Elasmosaurus waarschijnlijk langzaam tijdens de jacht en ving prooi door plotseling zijwaarts aan te vallen met zijn lange nek. Hij versterkte dit effect door met zijn vinnen te peddelen. Vondsten tonen aan dat zijn prooi voornamelijk bestond uit vis, octopus en ammonieten.
Soorten[bewerken | brontekst bewerken]
De volgende soorten zijn benoemd:
- Elasmosaurus ischiadicus
- Elasmosaurus kurskensis
- Elasmosaurus marshii
- Elasmosaurus nobilis
- Elasmosaurus orskensis
- Elasmosaurus platyurus
- Elasmosaurus serdobensis
- Elasmosaurus serpentinus
| Bronnen, noten en/of referenties
Literatuur
Noten
|