Frank Martinus Arion
| Frank Martinus Arion | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Frank Martinus Arion, oktober 2005
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Frank Efraim Martinus | |||
| Geboren | 17 december 1936 | |||
| Geboorteplaats |  Curaçao
| |||
| Overleden | 28 september 2015 | |||
| Overlijdensplaats | Curaçao | |||
| Land | Curaçao | |||
| Werk | ||||
| Bekende werken | Dubbelspel | |||
| Dbnl-profiel | ||||
| ||||
Frank Martinus Arion, schrijversnaam van Frank Efraim Martinus (Curaçao, 17 december 1936 – aldaar, 28 september 2015), was een Curaçaos schrijver, dichter en taalwetenschapper.
Hij werkte in Nederland, Suriname en op de Nederlandse Antillen en schreef in het Nederlands en het Papiaments. De roman Dubbelspel (1973) vormde zijn Nederlandse debuut en zijn grootste publiek succes in Nederland.
Literatuuropvatting[bewerken | brontekst bewerken]
Ik vind en ik blijf vinden dat 'het literaire' niet alles is. De roman moet doordringen in de aspecten waar de sociologie niet kan komen, ze moet onderzoeken en de uitslag van het onderzoek moet waar zijn en waarheidlievend worden opgetekend.(Vrij Nederland, 16 januari 1993)
Levensloop[bewerken | brontekst bewerken]
Martinus kwam uit een gezin van drie kinderen. Toen hij twee was, vertrok het gezin naar Aruba, omdat zijn vader daar een baan kreeg bij de oliemaatschappij Lago. Toen Frank vier was, kwamen zijn zusje en moeder om bij een verkeersongeluk. Frank en zijn overgebleven zusje werden naar hun oma op Curaçao gestuurd. Die voedde hen verder op. Hij groeide op in het levendige Otrobanda, een stadsdeel dat veel beschreven is door andere auteurs. Frank was een heel goede leerling. Hij mocht op de lagere school een aantal klassen overslaan. Toen hij afscheid nam van de middelbare school had hij aan een vriendin gevraagd of zij een boekje wilde uitgeven dat hij geschreven had. Hij wilde dit als afscheidscadeautje aan zijn vrienden geven omdat hij naar Nederland ging. Toen een schrijver dit script onder ogen kwam zag die meteen de schrijversgave van Frank Martinus in.
In 1955 vertrok Martinus op 18-jarige leeftijd naar Nederland. Hij studeerde Nederlandse taal en letterkunde aan de Universiteit Leiden. Hij kon moeilijk aarden in Nederland en ging eigenlijk alleen om met andere Antillianen. Hij kwam in contact met Cola Debrot. Samen met hem gaf Frank Arion zijn eerste gedichtenbundel uit in 1957. Hierna richtte hij met nog twee anderen een Antilliaans tijdschrift op, Encuentro Antilliano.
In de jaren zestig ging hij terug naar de Antillen waar hij voor Radio Nederland Wereldomroep lezingen hield over de Antillen. Tien jaar later besloot Frank Martinus zijn studie af te maken en ging weer terug naar Nederland. In deze periode waardeerden de Leidse neerlandici hem als goede student en collega, en was hij beslist niet geïsoleerd. Na zijn studie besloot hij zich te gaan inzetten voor het samenbrengen van de Antillianen in Nederland. Hij richtte verschillende clubs en verenigingen voor Antillianen op. Ook begon hij aan Dubbelspel, zijn eerste echte roman. Het boek was na uitgave in 1973 meteen een groot succes. Hij won er zelfs de Van der Hoogtprijs mee. Het daarmee gewonnen geld gaf hij aan een organisatie tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Apartheid was iets waar Frank zich enorm druk over kon maken.
In 1975 doceerde hij aan het Instituut voor de Opleiding van Leraren in Paramaribo waar hij ook zijn vrouw ontmoette, de Surinaamse cultureel antropologe en dichteres Trudi Guda. Ze kregen een dochter. Na de Sergeantencoup vertrok het gezin naar Curaçao, waar Martinus zich eindelijk op het werk kon richten dat hem fascineerde: de standaardisering van de Papiamentse taal. Hiernaast deed hij onderzoek naar het op Curaçao voorkomende Gueni, een slaventaal die mogelijk gediend heeft als lingua franca voor de ontwikkeling van het Papiaments.[1] Uiteindelijk richtte hij zijn eigen politieke partij Kambio Rapido op die deze taal moest beschermen voor de toekomst. In 1996 promoveerde hij aan de Universiteit van Amsterdam op The Kiss of a Slave. Papiamentu's West-African Connections, zijn dissertatie over de oorsprong van het Papiamentu.
Onderscheiding[bewerken | brontekst bewerken]
In 1992 werd Frank Martinus Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In december 2008 maakte hij bekend zijn lintje terug te willen geven aan de Staat der Nederlanden, omdat hij meent dat Nederland bezig is aan een herkolonisatie van de Antillen, door sanering van de Antilliaanse schulden te koppelen aan meer justitiële controle.[2][3] In 2001 werd hem de Cola Debrotprijs toegekend.[4],[5] In 2003 ontving hij de Tapushi di oro.
In 2014 ging in première op de Curaçao International Film Festival Rotterdam de documentairefilm van Cindy Kerseborn, getiteld Yu di Korsou (landskind), over het leven van Martinus Arion.[6]
Nederland Leest[bewerken | brontekst bewerken]
In oktober en november 2006 was Dubbelspel de speerpunt van de nieuwe leescampagne Nederland Leest van de Stichting CPNB. Journaallezer Philip Freriks was de "ambassadeur" van de campagne. Arions roman werd in een oplage van 575.000 exemplaren gratis verstrekt aan leden van openbare bibliotheken en een gebonden editie werd tegen gereduceerd tarief (€ 10,-) in de boekhandel aangeboden. Het was de bedoeling dat zo veel mogelijk lezers van het boek met elkaar in discussie gaan. Blijkbaar werkte de actie, want de run op de bibliotheken om een exemplaar te bemachtigen was zo massaal, dat al na een week besloten werd een extra oplage van 150.000 stuks te drukken.
In 2017 ging de film Double Play van regisseur Ernest Dickerson, gebaseerd op de roman Dubbelspel, in première op het International Film Festival Rotterdam.[7]
Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]
- 1957 - Stemmen uit Afrika (gedichten)
- 1972 - Bibliografie van het Papiamentu
- 1973 - Dubbelspel
- 1974 - Sisyphiliaans alpinisme tegen miten
- 1975 - Afscheid van de koningin
- 1977 - Albert Helman, de eenzame jager
- 1979 - Nobele wilden
- 1993 - De ibismensmuis
- 1995 - De laatste vrijheid
- 1996 - The Kiss of a Slave. Papiamentu's West-African Connections (proefschrift)
- 2001 - De eeuwige hond
- 2005 - Eén ding is droevig
- 2006 - De deserteurs
- 2006 - Drie romans (bevat: Afscheid van de koningin; Nobele wilden; De laatste vrijheid)
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
- Literatuur van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden
- Lijst van schrijvers uit het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden
- Lijst van papiamentisten
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
- Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
- Alle artikelen van en over Frank Martinus Arion op Caraïbisch Uitzicht
- Dubbelspel op Boeklog
- Bericht Antilliaanse omroep over het teruggeven van het lintje[dode link]
- Interview over het lintje
Bronnen, noten en/of referenties
|