Naar inhoud springen

Onderwijskunde

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Bioscoopjournaal uit 1972 over de nationale onderwijstentoonstelling te Utrecht, waar audiovisuele toepassingen een belangrijk onderwerp vormen.

Onderwijskunde wordt beschouwd als een wetenschap die leren, opleiden en ontwikkelen in onderwijs en bedrijfsleven wil beschrijven, begrijpen en verklaren. Deze wetenschap levert daarmee een bijdrage aan de verbetering van het onderwijssysteem en opleidings- en leertrajecten. De onderwijskunde wil een wetenschap zijn die leerprocessen helpt ondersteunen, organiseren en ontwikkelen.[1]

Deze visie laat een duidelijke overeenkomst zien met het 'socio-constructivisme' waarbij kennis en wetenschap wordt gezien als een voortdurend proces van actief en interactief leren.[2] Al in de jaren zeventig werd de term 'onderwijskunde' gebruikt en in 1983 ging de studie onderwijskunde officieel van start. De studie Onderwijskunde heeft een interdisciplinair karakter en steunt op de funderende wetenschappen; psychologie, pedagogiek en sociologie (specifiek de onderwijssociologie).[1] De filosofie van de opvoeding kan als voorloper beschouwd worden.

De (universitaire) opleiding onderwijskunde is interdisciplinair, praktijkgericht en heeft als doelstelling om op een wetenschappelijke manier onderwijs te bestuderen in scholen en bedrijven. Oplossen van onderwijsvraagstukken kan mede op basis van deze onderzoeksresultaten.

De Groningse hoogleraar onderwijskunde Leon van Gelder (1913-1981) was een van de grondleggers van de onderwijskunde. Na een ontwikkeling vanaf 1964 is onderwijskunde sinds 1983 in Nederland als zelfstandige studie opgenomen in het academisch statuut.

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende Nederlandse en Vlaamse universiteiten waar men een bachelor- of masteropleiding in de Onderwijskunde kan volgen. Er zijn verschillende universiteiten waar men zowel een bachelor- als een masteropleiding in de onderwijskunde kan volgen. Daarnaast biedt groter aantal universiteiten alleen een masteropleiding onderwijskunde aan.

Universiteit Bacheloropleiding Masteropleiding
Universiteit van Amsterdam Onderwijskunde Onderwijskunde
Universiteit Antwerpen Opleidings- en Onderwijswetenschappen
Vrije Universiteit Brussel Psychologie (profiel Onderwijskunde) Onderwijskunde
Universiteit Gent Pedagogische Wetenschappen afstudeerrichting Pedagogiek en Onderwijskunde
Rijksuniversiteit Groningen Algemene Pedagogische Wetenschappen Onderwijskunde
Universiteit Leiden Pedagogische Wetenschappen met deelgebied Onderwijskunde Education and Child Studies
Katholieke Universiteit Leuven Pedagogische Wetenschappen, optie onderwijs- en opleidingskunde
Onderwijskunde (Campus Kortrijk)
Pedagogische Wetenschappen, afstudeerrichting onderwijs- en opleidingskunde
Educatieve Studies
Radboud Universiteit Nijmegen Pedagogische Wetenschappen en Onderwijswetenschappen (PWO)
Onderwijswetenschappen
Open Universiteit Onderwijswetenschappen (Learning Sciences)
Universiteit Twente Onderwijskunde (instroom t/m 2012) Educational Science and Technology
Universiteit Utrecht Onderwijswetenschappen Onderwijskundig Ontwerp en Advisering (vanaf 2015: Onderwijswetenschappen)
Research Master Educational Sciences
Vrije Universiteit Amsterdam Pedagogische Wetenschappen Mastertraject 'Onderwijs & Innovatie'

Onderwijskundigen werken overal waar mensen leren en ze vervullen verschillende functies. De drie rollen die een onderwijskundige kan vervullen zijn onderzoeker, ontwerper of adviseur.

  • Als onderzoeker voer je onderwijskundig onderzoek uit aan bijvoorbeeld een universiteit, hogeschool of een andere instelling (bv. CITO).
  • Een onderwijskundig ontwerper ontwikkelt (elektronisch) leermateriaal, evalueert en toetst de bruikbaarheid daarvan of ontwerpt cursussen.
  • Onderwijskundig adviseurs kunnen functies uitvoeren als school- of leerlingbegeleider, beleidsmedewerker of docent.

Ook kan onderwijskundige kennis en vaardigheid ingezet worden als bijvoorbeeld manager, organisatieadviseur, bedrijfsadviseur, opleidingen of trainer. Een combinatie van rollen is te vinden in de functieomschrijving van de onderwijsarchitect.

Onderwijskundige vraagstukken

[bewerken | brontekst bewerken]

Onderwijskundigen kunnen te maken krijgen met vragen als:

  • Is het beter om leerlingen op systematische wijze kennis aan te bieden of kan men beter leerlingen zelf die kennis laten herontdekken (providing versus generating)? Dit vraagstuk maakt ook deel uit van de onderwijspsychologie.
  • Hoe kan men leersituaties ontwerpen waarin leerlingen worden uitgedaagd om samen te werken en kennis te delen?
  • Wat is het effect van deze leerarrangementen op de leerprestaties en de houding van leerlingen?
  • Presteert een leerling meer in een klas van gemiddeld hoog niveau of presteert die leerling beter in een zwakke klas?
  • Welk type leerling is het meest gebaat bij welke onderwijsmethode (Aptitude-Treatment-Interaction)?

Ook onderzoeken onderwijskundigen

  • welke mogelijkheden internet biedt voor onderwijs;
  • hoe je kinderen kunt helpen hun leerachterstand in te halen; en
  • wat er in de hoofden van mensen omgaat als ze leren. Maar onderwijskundigen kunnen ook geconfronteerd worden met meer praktische vragen op het gebied van opleidingen, begeleiding en onderwijsmethodes.

Nederlandse onderwijsvernieuwers uit het einde van de 19e en begin 20e eeuw

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Erik de Corte (ea), Beknopte didaxologie. Groningen, Wolters' Noordhoff, 1981 5e druk
  • Erik de Corte, Vijfentwintig jaar onderzoek naar ' leren en instructie': een persoonlijk perspectief. Tijdschrift voor onderwijsresearch, 1998
  • Erik de Corte, International encyclopedia of developmental and instructional psychology. Oxford, Pergamon, 1996
  • Theo Wubbels, Verbeter het onderwijs: begin niet alleen bij de docent. Utrecht, Universiteit Utrecht, faculteit Sociale Wetenschappen (afscheidscollege), 2014
  • Jan van Tartwijk ea (red.),Theorie en praktijk van leren en de leraar: liber amicorum Theo Wubbels. Amsterdam, SWP, 2014
  • Sanne Akkerman, Grenzeloze InterEsse. [1] Universiteit Leiden, 2017 (inaugurele rede)