Relikwieën van het Heilig Kruis
| Christelijke relieken | ||
|---|---|---|
|
Heilige Tuniek · Lijkwade van Turijn · Zweetdoek van Oviedo · Kleed van Edessa · Heilige Sandalen · Heilig Kruis · Heilige Lans · Heilig Bloed · Heilige graal |
.jpg)
Relikwieën van het Heilige Kruis, relieken van het Ware Kruis of kruisrelieken zijn de vermeende overblijfselen of relikwieën van het kruis waaraan Jezus stierf.
Geschiedenis
In hoeverre de relieken van het Heilige Kruis echt zijn is onderwerp van discussie. In de middeleeuwen hadden dermate veel kerken een relikwie waarvan ze beweerden dat het afkomstig van het Heilig Kruis was, dat Johannes Calvijn al opmerkte dat deze relikwieën samen genoeg hout zouden opleveren om een schip te vullen. Het merendeel van deze relieken zou dan vervalsingen betreffen. Volgens de Franse architect Charles Rohault de Fleury (1801–1875) is dit echter niet waar en zouden alle bekende relieken bij elkaar niet eens één volledig kruis behelzen.[bron?]
De meeste relikwieën van het Heilig Kruis die zich in Europa bevinden komen vermoedelijk oorspronkelijk uit Constantinopel (hedendaags Istanboel). Deze toen nog christelijke stad werd in 1204 veroverd en geplunderd tijdens de Vierde Kruistocht. De vele relikwieën van het Heilig Kruis die zich daar bevonden, zouden na de Heilig Kruisvinding door Helena van Constantinopel vanuit Jeruzalem naar Constantinopel zijn gebracht.
De Santo Toribio de Liébana in Spanje zou volgens de overlevering het grootste relikwie in haar bezit hebben. Het is dan ook een pelgrimsoord voor rooms-katholieken. Het Byzantijns patriarchaalkruis, dat zes eeuwen lang bewaard werd in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Maastricht (thans in de Sint-Pietersbasiliek in Rome), bevat vijf stukken van het Heilig Kruis die, achter elkaar gelegd, 70 cm lang zijn.[1]
Relieken en reliekhouders
België
In België worden fragmenten van het Ware Kruis bewaard onder andere:
- in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Brugge;
- in de Sint-Walburgakerk van Veurne;
- in de Sint-Petrus en Pauluskerk in Middelburg (Oost-Vlaanderen);
- in de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel;
- in een patriarchaal kruis in de schatkamer van de Kathedraal van Namen;
- in een reliekenkruis in de kerkschat van Oignies, onderdeel van het Musée provincial des Arts anciens du Namurois te Namen.
- De kruisrelikwieën in de Sainte-Croix-triptiek, voorheen in de kerkschat van de Heilig Kruiskerk in Luik, tegenwoordig in het museum Grand Curtius in diezelfde stad, zijn op een onbekend tijdstip uit de 12e-eeuwse reliekhouder verwijderd. Datzelfde geldt ook voor het Stavelot-triptiek, oorspronkelijk in de Abdijkerk van Stavelot, tegenwoordig onderdeel van de kunstverzameling John Pierpont Morgan in New York, en een Maaslandse staurotheek met onbekende herkomst in het Louvre te Parijs.
Nederland
In Nederland worden fragmenten bewaard:
- in diverse reliekhouders (waarvan minstens twee in de vorm van een kruis) in de schatkamers van de Sint-Servaasbasiliek en de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek te Maastricht;
Zie Borstkruis van Sint-Servaas en Patriarchaalkruis (Maastricht) voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.- in de Sint-Antoniuskerk in Dordrecht. Deze wordt sinds 2013 jaarlijks op de laatste zondag van juni in een processie door Dordrecht gevoerd.[2][3] In 2018 werd het Het Heylighe Hout van Dordt meegevoerd in de Heiligdomsvaart van Maastricht.
Elders
- In diverse kerkelijke schatkamers in Duitsland worden reliekenkruisen en andere reliekhouders met relikwieën van het Heilig Kruis bewaard, onder andere het Bernwardkruis in de Dom van Hildesheim, het Giselakruis in de Abdij van Niedermünster, het Nordhäuser Kruis in de Sint-Cyriacuskerk in Duderstadt, het Theophanu-kruis in de Essener Domschat en de staurotheek van Limburg in het Bisschoppelijk Museum van Limburg an der Lahn.
- In de keizerlijke schatkamer van de Hofburg in Wenen bevindt zich het Rijkskruis (Reichskreuz) met relikwieën van het Heilig Kruis, dat tot de Rijksschat van het Heilige Roomse Rijk behoort.
- Het Boheems Kroningskruis, eveneens met kruisrelieken, bevindt zich in de schatkamer van de Sint-Vituskathedraal in Praag.
- In de schatkamer van de Sint-Pietersbasiliek te Rome (Vaticaanstad) worden diverse relikwieën van het Heilig Kruis bewaard, waarvan de belangrijkste zijn ondergebracht in een drietal kruisvormige reliekhouders, waarvan er één uit de 6e eeuw stamt (het Kruis van Justitianus of Crux Vaticana) en een ander in de 10e eeuw in Constantinopel ontstond en via de Maastrichtse Onze-Lieve-Vrouwekerk in het Vaticaan terecht kwam.
Zie Patriarchaalkruis (Vaticaan) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.-
Reliekenkruis in de kerkschat van Oignies in Namen -
Het Heylighe Hout van Dordt in de Heiligdomsvaart van Maastricht (2018) -
Staurotheek van Limburg, Diözesanmuseum Limburg an der Lahn -
,_TO_24,_KBS-FRB.jpg)
Zie ook
Bronnen
Referenties
- ↑ Mieke de Kreek (1994): De kerkschat van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel te Maastricht, pp. 90-94. Clavis Kunsthistorische Monografieën deel XIV. Clavis/Architectura & Natura Pers, Utrecht/Amsterdam/Zutphen. ISBN 90-71570-44-4
- ↑ Processie met Heilig Hout terug in Dordt RTV Rijnmond d.d. 20 juni 2013
- ↑ Processie van het Heylighe Hout van Dordt website Heilige Theresia van Ávila Parochie