Schiedam
Gemeente in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
.png)
| |||
| Situering | |||
| Provincie |  Zuid-Holland
| ||
| COROP-gebied | Groot-Rijnmond | ||
| Coördinaten | 51° 55′ NB, 4° 24′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 19,86 km² | ||
| - land | 17,82 km² | ||
| - water | 2,04 km² | ||
| Inwoners (31 januari 2023) |
80.723? (4530 inw./km²) | ||
| Bestuurscentrum | Schiedam | ||
| Naam inwoners | Schiedammer, Schiedamse | ||
| Belangrijke verkeersaders | A4 A20 Spoorlijn Amsterdam - Rotterdam Metrolijnen A B en C | ||
| Politiek | |||
| Burgemeester (lijst) | Jules Bijl (D66, wnd.) | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen (2012) | € 25.000 per huishouden | ||
| Gem. WOZ-waarde (2014) | € 171.000 | ||
| WW-uitkeringen (2014) | 44 per 1000 inw. | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 3100, 3101, 3102, 3100, 3111-3119, 3121-3125 | ||
| Netnummer(s) | 010 | ||
| CBS-code | 0606 | ||
| CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
| Amsterdamse code | 11260 | ||
| Website | www.schiedam.nl | ||
 Bevolkingspiramide (2022) | |||
| |||
Schiedam (
uitspraak (info / uitleg)) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het gemeentebestuur neemt deel aan de gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Rotterdam-Den Haag.
Schiedam is gelegen tussen Rotterdam en Vlaardingen, oorspronkelijk aan de Schie en later ook aan de Nieuwe Maas. Per 31 januari 2023 had de gemeente 80.723 inwoners (bron: CBS). De stad is wereldwijd bekend om haar jeneverproductie, de historische binnenstad met historische havens (in andere Hollandse steden zouden die 'grachten' heten) en de hoogste klassieke windmolens ter wereld.
Schiedam heeft vele wijken en omgevingen, de drukste zijn Groenoord (Schiedam), Nieuwland en Schiedam-Centrum.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Zie geschiedenis van Schiedam voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De geschiedenis van de stad Schiedam gaat terug tot de 13e eeuw. Nabij de monding van de Schie werd rond waarschijnlijk 1230 door de heer van Wassenaar en/of heer Dirk Bokel van ambacht Mathenesse een dam aangelegd om het polderland te beschermen tegen het zeewater. In 1247 kreeg Aleid van Holland bij haar huwelijk met Jan van Avesnes het oostelijke deel van de dam (en het poldertje) als bruidsgeschenk. In 1275 werden stadsrechten verleend door vrouwe Aleid van Holland (Aleida van Avesnes), de zuster van graaf Willem II van Holland.
De achttiende eeuw was Schiedams Gouden Eeuw: de stilgevallen drankimport uit Frankrijk(?) maakte de opkomst van de Schiedamse jeneverstokerij mogelijk. Vanuit tientallen branderijen en destilleerderijen werd Schiedamse jenever over de hele wereld geëxporteerd. De jeneverindustrie gaf Schiedam de bijnaam 'Zwart Nazareth'. De bedrijfstak is inmiddels grotendeels verdwenen, maar zes klassieke windmolens bepalen nog het stadsbeeld. In 2005 is de Noletmolen gebouwd in de stijl van de andere molens. Ook herinnert een groot aantal voormalige branderijen aan de branderstijd. In een van deze branderijen, gevestigd aan de historische Lange Haven, is sinds 1996 het Jenevermuseum gevestigd.
In 1941 werd de gemeente Kethel en Spaland geannexeerd, waardoor er ruimte was voor grootschalige woningbouw ten noorden van Schiedam. Hier liggen nu de wijken Tuindorp, Sveaparken, Kethel, Groenoord, Woudhoek en Spaland.
Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]
- Stadhuis, Grote Markt
- Grote of St. Janskerk
- Schiedamse molens: de zes klassieke stellingmolens (Molen De Walvisch, Molen De Drie Koornbloemen, Molen De Vrijheid, Molen De Noord, Molen De Palmboom, Molen De Kameel) en de nieuwe "energiemolen" De Nolet (2005); de op de afbeelding getoonde molens zijn de hoogste klassieke windmolens ter wereld
- De ruïne van Huis te Riviere
- Liduinabasiliek met Heilig Hartbeeld
- De grachten van Schiedam ("havens" genoemd: Lange Haven, Korte Haven en de Nieuwe Haven)
- Babbersmolen (steenhuismolen 1710-1888) stellingmolen (1888-1924) Stellingmolen (2014-heden)
- Zakkendragershuisje
- Korenbeurs
- Voormalig Sint-Jacobs-gasthuis, nu het Stedelijk Museum Schiedam
- Kantoorgebouw voor de toenmalige HAV Bank van architect Dudok uit 1935, in 1997 verbouwd tot appartementen
- Sint-Jan-de-Doperkerk (Havenkerk)
- Historische stadsgezichten
Monumenten[bewerken | brontekst bewerken]
Een deel van Schiedam is een beschermd stadsgezicht. In de gemeente is er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en oorlogsmonumenten, zie:
- Lijst van rijksmonumenten in Schiedam
- Lijst van gemeentelijke monumenten in Schiedam
- Lijst van oorlogsmonumenten in Schiedam
Kaart van het oude centrum van Schiedam, met bezienswaardigheden.
Kunst en cultuur[bewerken | brontekst bewerken]
De meeste culturele voorzieningen in Schiedam bevinden zich in de binnenstad. Zo is er het Stedelijk Museum Schiedam, bekend om zijn grote collectie Cobra-kunst, het Nationaal Jenevermuseum waar nog regelmatig gestookt wordt en museummolen De Walvisch, waar nog gedraaid en gemalen wordt. Tot februari 2018 was De Nieuwe Palmboom museummolen. Andere musea zijn de Nationaal Coöperatie Museum Schiedam / 't Winkeltje en het Borrelmuseum.
Naast de musea zijn er vele kunstenaars en hun ateliers te vinden in de stad. Ook kent de stad een aantal galeries. In de jaren '70 kende Schiedam een bijzonder gunstig cultureel klimaat en de creatieve sector leeft met inmiddels ook veel grafisch en ruimtelijke ontwerpers. In 2016 werd nog het nieuwe theatergezelschap De Stokerij opgericht. Ook kent Schiedam sinds januari 2019 een stadsdichter, Yvette Neuschwanger-Kars.
In de voormalige Korenbeurs naast de Dam is tegenwoordig de eerste groene bibliotheek van Nederland gevestigd. In het Wennekerpand, een voormalig distilleerderij, zijn diverse culturele instellingen ondergebracht. Onder meer is er het filmhuis Wenneker Cinema en de kleine zaal van het Theater aan de Schie waarvan de hoofdlocatie aan het Stadserf te vinden is. Naast zijn musea en culturele centra kent Schiedam een groeiend aantal terugkerende evenementen en festivals, waarvan de bekendste zijn:
- Brandersfeesten
- De Bonte Koe Chocolade Festival
- Film op 't Erf
- Fotofestival Schiedam
- Jenever- en Ginfestival
- Muziek op het Water
- Nationale Molendag
- Open Monumentendagen
- Open Expo Schiedam
- Opera aan de Schie
- Suikerzoet Filmfestival
- Wereldmuziekfestival Verueño
- Where we've met
Kunst in de openbare ruimte[bewerken | brontekst bewerken]
In Schiedam zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:
Samenstelling gemeentebestuur[bewerken | brontekst bewerken]
Gemeenteraad[bewerken | brontekst bewerken]
_op_het_Stadserf_IMG_8171_2016-03-13_14.04.jpg)
De gemeenteraad van Schiedam telt 35 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1994:
| Zetels | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | 2022 | |
| VVD | 5 | 7 | 5 | 4 | 5 | 4 | 6 | 6 |
| DENK | - | - | - | - | - | - | 4 | 4 |
| GroenLinks | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 3 | 4 |
| PvdA | 9 | 11 | 7 | 13 | 9 | 5 | 2 | 4 |
| D66 | 6 | 2 | 1 | 1 | 4 | 5 | 4 | 3 |
| OuderenPartij Schiedam | - | - | - | - | - | - | 2 | 3 |
| Progressief Schiedam | - | - | - | - | 1 | 2 | 2 | 3 |
| Alles voor Schiedam | - | - | - | - | - | - | - | 2 |
| AOV | - | 1 | 1 | 1 | 2 | 4 | 4 | 2 |
| CDA | 5 | 5 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 2 |
| Lokaal Onafhankelijk Schiedam | - | - | - | - | - | - | 2 | 2 |
| Sociaal Liberaal Verbond | - | - | - | - | - | - | 1 | 0 |
| SP | - | 3 | 2 | 5 | 2 | 4 | 2 | - |
| ChristenUnie/SGP | - | - | - | - | - | 1 | 1 | - |
| Leefbaar Schiedam | - | - | 7 | 3 | 2 | 3 | - | - |
| Gemeente Belangen Schiedam | 2 | 2 | 3 | 1 | 1 | 1 | - | - |
| Lijst Blanco | - | - | - | - | - | 1 | - | - |
| Trots op Nederland | - | - | - | - | 2 | - | - | - |
| Fractie Schoenmakers/S.O.S | 1 | - | - | - | 1 | - | - | - |
| Centrum Democraten | 4 | 1 | - | - | - | - | - | - |
| Totaal | 35 | 35 | 35 | 35 | 35 | 35 | 35 | 35 |
Burgemeester[bewerken | brontekst bewerken]
Waarnemend burgemeester van Schiedam is sinds 2 juni 2023 Jules Bijl (D66).
Zie ook lijst van burgemeesters van Schiedam.
Coalitie collegeperiode 2022-2026[bewerken | brontekst bewerken]
Vanaf 30 juni 2022 bestaat de coalitie uit VVD, DENK, PvdA, D66 en Progressief Schiedam.
Politieke ambtsdragers (wethouders):
- Antoinette Laan (VVD)
- Doğukan Ergin (DENK)
- Petra Zwang (PvdA)
- Anouschka Biekman (D66)
- Frans Hamerslag (Progressief Schiedam)
Secretaris (geen politieke ambtsdrager):
- Caroline Bos
Verkeer en vervoer[bewerken | brontekst bewerken]
- Schiedam ligt voor een groot gedeelte binnen de Ring Rotterdam. Hierdoor is de stad goed te bereiken via de afrit aan de A4 Schiedam-West en de afritten aan de A20 Schiedam-Noord en Schiedam.
- Schiedam heeft een gecombineerd trein- en metrostation, station Schiedam Centrum. Vanaf dit station kan met een directe verbinding per trein onder meer gereisd worden naar Almere, Amsterdam, Dordrecht, Den Haag, Lelystad, Rotterdam, Roosendaal en Vlissingen.
- Schiedam is ook per metro bereikbaar. station Schiedam Centrum is bereikbaar met metrolijnen A, B en C vanuit Rotterdam. Met metrolijn C kan men ook verder reizen langs de Schiedamse metrostations Parkweg, Troelstralaan en Vijfsluizen richting Hoogvliet en Spijkenisse. Na een opening op 28 september 2019 is de Hoekse Lijn op 30 september 2019 van start gegaan.[1] Station Schiedam Nieuwland is bij de ingebruikstelling als metro van de Hoekse Lijn geopend en is bereikbaar met metrolijnen A en B.
- Ook heeft Schiedam een tramverbinding met Rotterdam. Tramlijnen 21 (alleen overdag tot circa 19:00) en 24 doen beide de binnenstad en station Schiedam Centrum aan.
Onderwijs en gezondheidszorg[bewerken | brontekst bewerken]
Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]
In Schiedam bevinden zich ongeveer 35 scholen voor basisonderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs en mbo, waaronder zowel openbare als rooms-katholieke, protestants-christelijke, gereformeerde en islamitische scholen. In het aangrenzende Rotterdam bevinden zich diverse hbo-opleidingen en de Erasmus Universiteit Rotterdam.
De oudste school voor voortgezet onderwijs is het Stedelijk Gymnasium Schiedam met een historie die teruggaat tot 1346. De nieuwste school is Lyceum Schravenlant.
Gezondheidszorg[bewerken | brontekst bewerken]
Van oudsher kende Schiedam twee ziekenhuizen: het Gemeenteziekenhuis en het Nolet Ziekenhuis, die in 1981 fuseerden tot het Schieland Ziekenhuis. In 2008 werd het Vlietland Ziekenhuis in gebruik genomen, een fusie van het Schieland Ziekenhuis in Schiedam en het Holyziekenhuis in Vlaardingen. Dit ziekenhuis ligt nabij de A20 en station Schiedam Nieuwland.
Bekende Schiedammers[bewerken | brontekst bewerken]
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
| Bronnen, noten en/of referenties |
