Naar inhoud springen

Soldaat van Oranje (film)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Handige Harrie (overleg | bijdragen) op 12 apr 2020 om 12:47. (de titel in een andere taal is niet interessant - beetje meer volgorde in de rollen)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Soldaat van Oranje
Rutger Hauer en Jeroen Krabbé tijdens de première
Rutger Hauer en Jeroen Krabbé tijdens de première
Alternatieve titel(s) Soldier of Orange; Survival Run; Voor koningin en vaderland; In geheime opdracht van Hare Majesteit
Regie Paul Verhoeven
Producent Rob Houwer
Scenario Gerard Soeteman
Kees Holierhoek
Paul Verhoeven
Erik Hazelhoff Roelfzema (roman)
Hoofdrollen Rutger Hauer
Jeroen Krabbé
Muziek Rogier van Otterloo
Montage Jane Sperr
Cinematografie Jost Vacano
Distributie Rank Organisation
Première 22 september 1977
Genre Oorlog, Drama
Speelduur 152 minuten (film)
215 minuten (miniserie)
Taal Nederlands
Engels
Duits
Land Vlag van Nederland Nederland
Vlag van België België
Budget ƒ 5.000.000,-
Gewonnen prijzen 1
Overige nominaties 2
Kijkwijzer
(en) IMDb-profiel
MovieMeter-profiel
(mul) TMDb-profiel
(en) AllMovie-profiel
Portaal  Portaalicoon   Film

Soldaat van Oranje is een Nederlandse speelfilm uit 1977. De film is genoemd naar de na de oorlog verkregen bijnaam van Erik Hazelhoff Roelfzema, wiens belevenissen in de film uitgebeeld worden.

De film betekende de internationale doorbraak voor filmregisseur Paul Verhoeven, scenarioschrijver Gerard Soeteman, en de acteurs Rutger Hauer en Jeroen Krabbé.

De film is gebaseerd op het autobiografische boek Het hol van de ratelslang van Erik Hazelhoff Roelfzema, dat in 1970 verscheen, en in 1971 opnieuw werd uitgebracht, nu onder de titel Soldaat van Oranje 1940-1945.

Het scenario is van Gerard Soeteman, met wie Verhoeven in 1968 de televisieserie Floris had gemaakt, en Kees Holierhoek. Het camerawerk is van Jost Vacano, en de muziek is van Rogier van Otterloo. De première vond plaats op 22 september 1977 in het Tuschinski Theater te Amsterdam.

Soldaat van Oranje was de officiële Nederlandse inzending voor de Oscars van 1977.

Het verhaal

Leeswaarschuwing: Onderstaande tekst bevat details over de inhoud of de afloop van het verhaal.

Een groepje studenten leidt een onbezorgd leventje in Leiden, als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Allemaal doen ze hun best zich aan de nieuwe omstandigheden aan te passen. De meesten gaan in het studentenverzet, met wisselend succes; Alex meldt zich voor de strijd aan het oostfront; Jacques, waarover tijdens het begin van de film subtiel wordt aangegeven dat hij een bangelijk karakter heeft, vindt al dat verzet flauwekul en blijft onverstoorbaar doorstuderen. De hoofdpersoon ontsnapt met Guus, de praeses van zijn studentenvereniging, naar het Verenigd Koninkrijk; voert samen met Guus spionageacties in Nederland uit - een onderdeel van het Englandspiel - die voornamelijk een Britse afleidingsmanoeuvre blijken te zijn; en brengt het tot adjudant van koningin Wilhelmina. Als hij in Leiden terugkeert, is van de oude vriendenclub nog alleen de passieve Jacques over. Waarna de vraag rest of dit het allemaal waard is geweest.

Verschillen met de historische werkelijkheid

Afwijkende namen

Diverse personen hebben een naam die afwijkt van de naam van de werkelijke persoon. Zie de tabel hieronder.

Andere verschillen

Ook het verhaal wijkt op enkele momenten af van het boek.

  • In de film merkt een Britse officier op dat het niet erg is als de Duitsers Erik gevangennemen. Dit is een verwijzing naar het Englandspiel. De echte Erik (Hazelhoff Roelfzema) wilde per boot agenten afzetten op (en ophalen van) het strand van Scheveningen, hij werd gesteund door de Britse geheime dienst MI6. (Het doel was niet het offeren van de agenten; de operaties werden gestaakt toen duidelijk werd dat de risico's te groot werden.)
  • In de film is Erik er getuige van hoe Jan Weinberg (gebaseerd op Jean Mesritz) op het Tjeukemeer wordt gearresteerd bij een poging per watervliegtuig naar Engeland te ontkomen. Deze scènes berusten op ware gebeurtenissen - een mislukte nachtelijke operatie om Lodo van Hamel en andere leden van het verzet, onder wie Mesritz, af te halen. Deze hebben zich in oktober 1940 afgespeeld, alleen was Erik in werkelijkheid hierbij niet aanwezig. Volgens Verhoeven was toevoegen van dit element noodzakelijk vanuit dramaturgisch oogpunt: "Erik Hazelhoff Roelsema's boek heeft geen dramaturgie."[1] In de film speelt een en ander zich overdag af, omdat het te duur zou worden om het hele meer 's nachts uit te lichten.[1]
  • Aan het einde van de film heft Erik het glas met Jacques. Maar Hazelhoff Roelfzema laat in zijn boek zijn afkeuring blijken over diens passieve gedrag.
  • Tijdens zijn gevangenschap schrijft Erik een verzoek tot gratie. Omdat hij geen pen heeft, schrijft hij met feces op wc-papier.
  • In de film komt niet aan bod dat ook de jachtvlieger Bram van der Stok als Engelandvaarder aan boord was van het Zwitserse vrachtschip St-Cergue.
  • Dit voorheen Britse vrachtschip dat tijdens Roelfzema's ontsnapping al het eigendom was geworden van een Zwitserse rederij in Lausanne, voer op dat moment nog niet onder de vlag van Zwitserland maar onder Panamese vlag. In de film is op het schip een reusachtige Zwitserse vlag geschilderd.
  • In werkelijkheid bleef Hazelhoff Roelfzema aan boord van de torpedoboot en ging Peter Tazelaar aan land in Scheveningen. Tazelaar komt in de film echter niet voor. Om verhaaltechnische redenen is het personage Guus samengesteld uit meerdere bestaande personen, onder wie Tazelaar, Chris Krediet en Ernst de Jonge.

Aanpassing van de locaties

  • De ontgroening speelde zich af in de sociëteit van de Leidse Studentenvereniging Minerva. Deze scènes zijn echter gefilmd in de sociëteit Phoenix van het Delftsch Studenten Corps omdat de oude sociëteit van Minerva na de oorlog is afgebrand.
  • Het Duitse bombardement op een Nederlandse kazerne, in het begin van de film, verbeeldt een aanval op de Alexanderkazerne in Den Haag. Hiervoor werd gefilmd in de Prins Willem III-kazerne, in het centrum van Amersfoort, die op de nominatie stond om gesloopt te worden, zodat er gelegenheid was werkelijke schade aan de gebouwen toe te brengen. De ondervragingsscènes in Engeland met kolonel Rafelli en zijn secretaresse Susan zijn in hetzelfde kazernecomplex gefilmd (binnenzijde van het hoofdgebouw), evenals de onthoofding van Guus (achterzijde van het hoofdgebouw) en de schietoefening met Hitlerpoppen (voormalige tankwerkplaats). Het kazernecomplex is in 1980 gesloopt. Op deze locatie bevindt zich tegenwoordig een woonwijk.
  • Voor het Londense onderkomen van Wilhelmina is gefilmd in de tuin van het Cultureel Maçonniek Centrum 'Prins Frederik' aan de Javastraat in Den Haag.[bron?]

Sterke verhalen die overeenkomen met het boek

  • Erik wil piloot worden en sjoemelt met de ogentest.
  • De Nederlandse bemanningsleden gedragen zich bij het aan boord gaan van het Zwitserse schip als een stel dronkaards om aan de Duitse inspectie te ontkomen.
  • Erik verlaat een feestje tijdens kerst om steden te bombarderen; als hij terugkeert gaat hij weer verder feesten.

Ontvangst

De Nederlandse filmcritici waren verdeeld over de film. NRC Handelsblad stelde: "Nederlands duurste speelfilm doet niets voor de filmcultuur in Nederland". Het Parool schreef "De huzarenstukjes die de flapdrolhelden Erik en Guus volbrengen zijn voorspelbaar en zonder verrassingen". Trouw merkte op: "Films als Soldaat van Oranje vindt men in het buitenland dertien in een dozijn".[2] Het Algemeen Dagblad, De Telegraaf en de Volkskrant waren positiever.

In de Verenigde Staten werd de film goed ontvangen. In Nederland trok de film 1,5 miljoen bezoekers.[3]

De film werd in 1979 genomineerd voor een Golden Globe Award in de categorie Best Foreign Film, maar de onderscheiding ging naar La Cage aux folles van Edouard Molinaro.

In 2006 werd Soldaat van Oranje door filmwereld.net uitgeroepen tot beste Nederlandse film aller tijden, op basis van een enquête onder 9000 bezoekers van de site.[4] De film werd echter niet opgenomen in de Canon van de Nederlandse film.

Rolverdeling

Acteur Personage Opmerkingen - Eigenlijke naam
Hoofdrollen
Hauer, Rutger Rutger Hauer Erik Lanshof Erik Hazelhoff Roelfzema
Krabbé, Jeroen Jeroen Krabbé Guus LeJeune Combinatie van Ernst de Jonge, Peter Tazelaar en Chris Krediet
Bijrollen
Vries, Dolf de Dolf de Vries Jacques ten Brink
Rooymans, Huib Huib Rooymans Jan Weinberg Jean Mesritz
Lint, Derek de Derek de Lint Alex Aad Robertson maar in het boek genaamd Alexander Rowerth
Habbema, Eddy Eddy Habbema Robbie Veenman Marconist, wordt na arrestatie de verrader
Muller, Hero Hero Muller Verzetsman bij Tjeukemeer
Delden, Lex van Lex van Delden Nico Frits van der Schrieck
Meuldijk, Belinda Belinda Meuldijk Esther Jodin, heeft in het echt niet bestaan en komt ook in het boek niet voor.
Faber, Peter Peter Faber Willem Oostgaarde Toon Buitendijk en Sjakie
Brandenburg, Paul Paul Brandenburg Ontgroener
Scheffer, Dick Dick Scheffer M. Cohen Jood met bakfiets
Domburg, Andrea Andrea Domburg Koningin Wilhelmina
Dekker, Truus Truus Dekker Hofdame van de Koningin Mevr. Verbrugge
Alma, Henny Henny Alma Secretaresse van de Koningin
Hermus, Guus Guus Hermus Van der Zanden François van 't Sant
Fox, Edward Edward Fox Britse kolonel Rafelli Kolonel Euan Rabagliatti
Penhaligon, Susan Susan Penhaligon Susan, Britse secretaresse
Leddy, John John Leddy Drill instructor
Struys, Bert Bert Struys Verzetsleider Wiardi Beckman?
Commandeur, Jacques Jacques Commandeur Rekruteringsofficier
Kouwenhoven, Wim Wim Kouwenhoven Verrader van Guus
Schmitz, Johan Johan Schmitz Nederlands generaal
Baas, Cas Cas Baas Nederlands generaal
van der Donk, Eric Eric van der Donk Nederlandse pelotonscommandant bij boerderij
Meijer, Con Con Meijer Soldaat
Sebeste, Karel Karel Sebeste Soldaat
Valcke, Serge-Henri Serge-Henri Valcke Soldaat
Kolldehoff, Reinhard Reinhard Kolldehoff Geisman Hoofd Abwehr III F in Den Haag, Maj. Hermann Giskes
Gooyer, Rijk de Rijk de Gooyer SD-agent Breitner V-mann Ridderhof
Heinke, Brûni Brûni Heinke SD-medewerkster
André, Bert Bert André Gekke Dirk
Beek, Tom van Tom van Beek Officier van Kriegsmarine
Blaauw, Han Han Blaauw Dirk
Ravet, Ward De Ward De Ravet Polzer, kapitein van de St. Cergue
Broos, Huib Huib Broos Matroos op St. Cergue
Votel, Henk Henk Votel Matroos op St.Cergue
Löwenstein, Bob Bob Löwenstein Commandant van Oranjehotel
Drenth, Jan Anne Jan Anne Drenth NSB'er
Henney, Del Del Henney Sergeant
Leeuwe, Hannah de Hannah de Leeuwe Feestgangster
Dijkstra, Bert Bert Dijkstra Meneer Lanshof dhr. Hazelhoff Roelfzema sr.
Janssen, Kitty Kitty Janssen Mevrouw Lanshof mevr. Hazelhoff Roelfzema
Heesvelde, Willy Van Willy Van Heesvelde Alex' vader
Koolschijn, Hugo Hugo Koolschijn Duits marineofficier
Michon, Mary Mary Michon Alex' moeder

Trivia

  • Van de film werd in 1979 een vierdelige miniserie gemaakt met extra scènes. De serie draagt de titel Voor Koningin en vaderland en is net als de film op dvd verkrijgbaar.
  • Het Leidse pand waarin Café Barrera is gevestigd, diende als filmlocatie voor het studentenhuis van Erik Lanshof en Guus LeJeune.
  • Jaarlijks wordt deze film op of rond de Nationale Dodenherdenking op 4 mei op televisie uitgezonden.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Soldaat_van_Oranje_(film)&oldid=56052037"