Plein (Den Haag)

Plein
Het Plein met standbeeld
Geografische informatie
Locatie	Centrum, Den Haag
Begin	Binnenhof
Algemene informatie
Aangelegd in	1632
Geen toegang	autoverkeer
Openbaar vervoer	geen
Overig	ondergrondse parkeergarage
Detailkaart

Het Plein is een vierhoekig plein in het centrum van Den Haag, dat in 1632 werd aangelegd en moest lijken op het Place Royale (tegenwoordig Place des Vosges) in Parijs. Wegens de nabijheid van het Binnenhof en de daargelegen vergaderplaatsen van regering en parlement wordt het Plein vaak gebruikt als plaats voor politieke protestdemonstraties en manifestaties.

Geschiedenis

De graven van Holland hadden bij het Binnenhof twee toegangspoorten. De Stadhouderspoort ging naar het Buitenhof, de Grenadierspoort naar de tuinen, waar nu het Plein ligt. Hier waren ommuurde moes- en siertuinen. De tuin werd 'Kooltuin' en later 'Stadhouderstuin' genoemd en was wat groter dan het Plein nu is.

In de 17e eeuw was men van plan om het hele plein vol te bouwen. De toenmalige Stadhouder (Frederik Hendrik) was hier echter op tegen. Hij wilde graag dat het gebied, zoals nieuwe pleinen in Parijs, leeg zou blijven en zou worden omringd door voorname stadswoningen.

Gebouwen

Aan het Plein bouwden Amsterdam en Rotterdam hun logementen, en liet Graaf Johan Maurits het Mauritshuis bouwen met geld dat hij als gouverneur van Brazilië had verdiend.

Ministerie van Justitie

Westkant

Aan de westkant van het Plein kwam in 1861 een gebouw voor het Ministerie van Koloniën, ontworpen door architect W.N. Rose. De Hoge Raad kreeg een pand ernaast. Voor het gebouw stonden na de renovatie zes bronzen beelden van beroemde rechtsgeleerden uit de 17de eeuw. Het gebouw werd in 1988 afgebroken en vervangen door het nieuwe gebouw van de Tweede Kamer. De zes rechtsgeleerden staan nu bij het nieuwe kantoor van de Hoge Raad in de Kazernestraat en zullen over enkele jaren meegaan als het nieuwe pand voor de Raad aan het Korte Voorhout klaar is.

Op de hoek van het Plein en de Lange Poten bouwde Constantijn Huygens het Huygenshuis tussen 1634-1637. Hij woonde er o.a. met zijn zoon Christiaan Huygens. Hiernaast kwam de bovengenoemde Hoge Raad. Het huis van Huygens werd in 1876 afgebroken en vervangen door het Ministerie van Justitie van architect C.H. Peters, ontworpen in neorenaissancestijl.

Noordkant

Aan de noordkant van het Plein (nr. 24) ligt Sociëteit de Witte. De naam heeft de sociëteit te danken aan het feit dat het originele gebouw wit was. Het werd vervangen in 1870. Het nieuwe gebouw kreeg er rond 1900 nog een extra vleugel bij. Tussen De Witte en het Mauritshuis loopt de Korte Vijverberg. Het Mauritshuis heeft onder deze straat door een verbinding naar de overkant naar een uitbreiding van het museum.

Logement van Amsterdam

Oostkant

Aan de oostkant (nr. 19) ligt het Logement van Amsterdam uit 1737. Tijdens de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, dus tot 1795, kwamen afgevaardigden van de steden (o.a. Rotterdam, Dordrecht en Amsterdam, maar ook kleinere steden als Gorkum en Schiedam) in Den Haag bijeen. De stad Amsterdam had al diverse kleinere logementen gehad, maar besloot in 1737 drie panden, waaronder het voormalige huis van Huygens, op het Plein af te laten breken en er een groot pand te bouwen in statige barokstijl. Hoog in de gevel staat het Amsterdamse wapen. Achter de gevel is het huis in twee delen gesplitst. Het was een logement voor hun afgevaardigden en het werd gebruikt voor representatie.
In 1814 zijn Wilhelmina van Pruisen en haar dochter Louise er komen wonen ('s zomers woonden ze op het landhuis Welgelegen). In 1839 ging haar achterkleinzoon, de latere koning Willem III er wonen met zijn echtgenote Sophie van Württemberg. Hun eerste zonen werden hier geboren: Willem en Maurits. In 1912 werd het 'Huis aan de Bassecourt' op het Buitenhof afgebroken om ruimte te maken voor het verkeer. Het ministerie van Buitenlandse Zaken, dat hier gevestigd was, verhuisde naar het Amsterdamse Logement, waar het tot 1985 bleef. Na verbouwingen heeft nu de Tweede Kamer het gebouw in gebruik. Een van de horecagelegenheden aan de oostkant is gevestigd in een monumentaal voormalig bankgebouw, De Haagsche Kluis.

Zuidkant

Aan de zuidkant van het Plein, tussen de Lange Poten en Korte Poten, staat het Logement van Rotterdam, dat bij het ministerie van Defensie in gebruik is. Daarnaast zijn er enkele grote horecagelegenheden gevestigd.

Standbeeld van Willem van Oranje op het Plein

Standbeeld

Midden op het Plein staat op een hoge sokkel een standbeeld van Willem van Oranje van de hand van Louis Royer. In de linkerhand heeft de prins een document waarop de namen van de steden die de Nederlandse opstand tegen de Spanjaarden begonnen. Bij zijn rechterbeen is de hond afgebeeld die volgens de overlevering één van de moordaanslagen op zijn baas heeft kunnen verhinderen. Het beeld werd onthuld in 1848, slechts drie jaar nadat het ruiterstandbeeld van de Vader des Vaderlands voor Paleis Noordeinde was geplaatst. Bij de herinrichting van het Plein is het standbeeld een kwartslag gedraaid en sindsdien kijkt de prins niet meer naar het Binnenhof, maar naar het zuidoosten.

Openbaar vervoer

Veel Haagse tramlijnen passeerden tussen 1880 en 1940 het Plein op hun dagelijkse route. In de eerste helft van de twintigste eeuw was het Plein de belangrijkste overstaplocatie in Den Haag, waar ook intercommunale lijnen hun eindpunt hadden. Medio 1940 moest op last van de Duitse bezetter het Plein ontdaan worden van alle tramverkeer, dat daar na de Tweede Wereldoorlog niet meer is teruggekeerd.

Tegenwoordig is het plein voor een groot deel ingenomen door terrasjes van de omliggende horecabedrijven. Er is ook een gebouwtje met de ingang van de onder het Plein gelegen parkeergarage.

Bijzondere gebouwen

• Logement van Amsterdam
• Logement van Rotterdam
• De Haagsche Kluis
• Nieuwe of Littéraire Sociëteit De Witte
• Departement van Justitie
• Tweede Kamer der Staten-Generaal

• 
  Logement van Rotterdam
• 
  De Witte
• 
  Justitie
• 
  Ingang van de Tweede Kamer aan het Plein

Trivia

• Onder het Plein is sinds de jaren 80 van de 20ste eeuw een ondergrondse parkeergarage.
• Het Plein is één van de Haagse straten in de Nederlandse versie van het spel Monopoly.
• Het Plein wordt genoemd in het bekende lied O, o, Den Haag.
• Van 19 t/m 24 december 2007 was het Plein de locatie van het glazen huis waar drie diskjockeys in verbleven tijdens de Serious Request-actie van 3FM.
• Het Plein moet niet verward worden met het Plein 1813 niet ver daarvandaan eveneens in de Haagse binnenstad. Er is géén huisnummer 1813 op het Plein dat hier bedoeld wordt.