Vani (stad)
Stad in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Regio | Imereti | ||
| Gemeente | Vani | ||
| Coördinaten | 42° 5′ NB, 42° 31′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (2022) |
 3.402 [1]
| ||
| Hoogte | 60 m | ||
| Stad sinds | 1981 | ||
| Overig | |||
| Website | vani.gov.ge | ||
| Foto's | |||
| |||
| |||
Vani (Georgisch: ვანი) is een kleine stad in het westen van Georgië, in de regio (mchare) Imereti en heeft 3.402 inwoners (2022). De stad is bekend om de belangrijke archeologische vindplaats. Het is het bestuurlijk centrum van de gelijknamige gemeente en ligt op 60 meter boven zeeniveau bij de samenvloeiing van de Soelori en Tsjisjoera, linkerzijrivieren van de Rioni.[2] Vani, of eerder ook wel Kveda Vani (Neder Vani) genoemd, is gesitueerd op de zuidelijke rand van het Colchis Laagland aan de voet van het Meschetigebergte en ligt 240 kilometer ten westen van hoofdstad Tbilisi en 40 kilometer ten zuidwesten van regiohoofdstad Koetaisi.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Vani of ook wel Vani Nakalakari (Vani stad) is een van de belangrijkste archeologische vindplaatsen van Georgië.[3] Op een heuvel aan de rand van de hedendaagse stad zijn in de 19e eeuw de resten van een belangrijke stad uit het koninkrijk Colchis ontdekt. Deze was bewoond vanaf ongeveer de 8e tot de 1e eeuw v.Chr., toen het vernietigd werd.[5] Zes kilometer ten zuiden van Vani is eveneens een nederzetting uit dezelfde periode gevonden. Het historische Vani had een oppervlakte van 18 hectare verspreid over drie heuvelterrassen en kende verschillende periodes van ontwikkeling, waarvan de laatste van de 3e tot de 1e eeuw v.Chr. tot de bloeiperiode wordt gerekend.[6]
De overgroeide ruïnes kwamen onder de aandacht na de vondst van gouden juwelen in 1876 door een lokale landeigenaar, waarna af en toe archeologisch opgravingen werden verricht dat pas vanaf de jaren 1940 systematisch en archeologisch wetenschappelijk werd uitgevoerd. Rond de 4e eeuw v.Chr. was Vani een ommuurde stad met Griekse inscripties in de muur die aangaven dat het een regionaal administratief centrum was. Uit het epos Argonautica van de Griekse dichter Apollonius Rhodius over de zoektocht door Jason en de Argonauten naar het Gulden Vlies blijkt dat Vani rond 250 v.Chr. een bloeiende stad was.[5] Op de vindplaats zijn de resten gevonden van verschillende tempels, waaronder een tempel uit de 2e eeuw v.Chr. die gewijd was aan de wijncultuur, en er zijn referenties naar de Griekse wijngod Dionysos uit dezelfde periode gevonden.[6]
Er wordt aangenomen dat de plaats Leukothea in Strabo's Geographika het hedendaags Vani is. Dit zou de val en vernietiging van de stad op 48-47 v.Chr. zetten, toen volgens Strabo koning Pharnaces II van het Bosporuskoninkrijk en daarna Mithridates van Pergamon de stad Leukothea aanvielen. De archeologische vondsten bevestigen deze ontwikkelingen van de 8e tot 1e eeuw v.Chr. De vondsten uit de bloeiperiode van Vani geven ook een inkijk in de hoogontwikkelde maatschappij, met hoogstaande gouden juwelen. Hieronder bevinden zich vele honderden gouden en zilveren juwelen zoals diademen, ringen, halskettingen, armbanden en oorhangers die in de graven ontdekt werden. Uit deze juwelen blijkt het grote vakmanschap van de lokale goud-en zilversmeden en de Griekse invloeden. Een groot aantal van deze zijn in het Vani Archeologisch Museum tentoongesteld.[7]
Ondanks de vernietiging van de stad, is de locatie sindsdien altijd bewoond geweest, zo blijkt uit talloze archeologische vondsten en ruïnes uit de late oudheid en middeleeuwen.[6] In de middeleeuwen stond in Vani het kasteel Satsjino dat de Georgische historicus, geograaf en cartograaf Vachoesjti Bagrationi beschreef in zijn standaardwerk "Beschrijving van het Koninkrijk Georgië" uit 1745. Vani was inmiddels een verder onbetekenend dorp, en bleef dat tot de 20e eeuw. In de 19e eeuw had Vani een relatief grote Joodse gemeenschap, in de schaduw van Koelasji, Oni of Satsjchere. De synagoge uit de 19e eeuw is nog steeds te zien in het centrum van Vani.[8] Door emigratie van de Joodse gemeenschap vanaf medio 1970 is de synagoge niet meer in gebruik.
In 1930 werd Vani het administratief en bestuurlijk centrum van het nieuwe rajon Vani, dat in 2006 omgevormd werd naar gemeente. Gedurende de industriële in de Sovjet-Unie kreeg Vani lichte industrieën zoals wijnmakerijen en conserven-, limonade-, brood- en kledingfabrieken.[9] In 1961 kreeg Vani de status 'nederzetting met stedelijk karakter', en in 1981 werd het tot stad verklaard.[2] De 17e eeuwse Mariakathedraal in het centrum is sinds 1995 de gedeelde zetel van het Bisdom van Vani en Baghdati.[10] De kathedraal werd hiervoor geheel gerenoveerd, nadat deze tijdens de Russische Revolutie was vernietigd.
Demografie[bewerken | brontekst bewerken]
Begin 2022 had Vani 3.402 inwoners,[1] een daling van ruim 9% sinds de volkstelling van 2014. De bevolking van Vani bestond in 2014 op drie inwoners na geheel uit Georgiërs (99,6%). Vani had ooit aan relatief grote Joodse gemeenschap. Met de Georgisch Joodse emigratie vanaf medio 1970 verdween ook de Joodse gemeenschap uit Vani.
| Jaar | 1886 | 1923 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[11] | 2014 | 2021 | 2022 | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal | - | 1.884 |  3.466 |
2.691 |
3.779 |
4.060 |
6.576 |
4.641 |
3.744 |
3.478 |
3.402
| |||
| Joden | 339 | 517 | 645 | n.b. | 211 | n.b. | n.b. | 0 | - | - | ||||
| 18,2% | 14,9% | 24,0% | n.b. | 5,2% | n.b. | n.b. | 0% | - | - | |||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden[12][13][14][11] | ||||||||||||||
Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]
- Vani Archeologisch Museum, opgericht in 1985 en sinds 2006 onderdeel van het Nationaal Museum Georgië.[7]
- Synagoge uit de 19e eeuw.[8]
Vervoer[bewerken | brontekst bewerken]
Als centrumplaats komen er een aantal regionale en gemeentelijke wegen samen in Vani. De belangrijkste doorgaande weg door Vani is de nationale route Sh13 vanaf de S12 / E692 bij Dapnari via Vani naar Baghdati. De Sh105 volgt de rivier Soelori het Meschetigebergte in naar het dorp en kuuroord Soelori. Het dichtstbijzijnde spoorwegstation is in Samtredia.
Geboren[bewerken | brontekst bewerken]
- Giorgi Dzigvasjvili (1917-1942), dichter. Een van de organisatoren van de Georgische anti-Sovjet samenzwering in 1941, waarvoor hij met 16 anderen ter dood werd veroordeeld. In Vani is sinds 2014 een straat naar hem vernoemd, en sinds 2016 is er een huismuseum.[16]
- Giorgi Arabidze (1998), voetballer in nationaal elftal.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|