Tbilisi

**Tbilisi**
თბილისი
	Stad in Georgië
(Artikel)	(Artikel)
	;
	Situering
Regio	Tbilisi
Coördinaten	41° 43′ NB, 44° 47′ OL
	Algemeen
Oppervlakte	726 km²
Inwoners (2000)	1.345.000
Burgemeester	Giorgi (Gigi) Ugulava
Website	tbilisi.gov.ge
	Foto's
	Panorama van Tbilisi
	De Turkse buurt en het kasteel
	Een van de uitgaansstraten in het oude centrum
	Roestaveli Avenue in Tbilisi
	Schilderij van Tbilisi uit de 19e eeuw
Portaal	Georgië

De brug van de vrede

Tiflis rond 1890 op een ansichtkaart

Tbilisi (Georgisch: თბილისი; letterlijk Warme Springbron) is de hoofdstad van Georgië. Tot 1936 heette de stad Tiflis, een naam die heden ook nog wel in gebruik is. Tbilisi ligt aan de rivier de Koera (Georgisch: Mtkvari) en heeft meer dan 1,4 miljoen inwoners. De naam is afgeleid van het oud-Georgische woord T'pilisi. Tbilisi is, behalve hoofdstad, ook één van de regio's (mchare) van het land. De stad heeft een oppervlakte van 726 km².

Inhoud

1 Geschiedenis
2 Voorzieningen
- 2.1 Openbaar vervoer
3 Bezienswaardigheden
4 Politiek
- 4.1 Burgemeesters van Tbilisi
5 Klimaat
6 Stedenbanden
7 Geboren in Tbilisi
8 Externe links

Geschiedenis[bewerken]

De stad zou opgericht zijn in 5de eeuw door Vachtang I Gorgasali, koning van Iberië (Kartli) en hij maakte er in de 6de eeuw zijn hoofdstad van. Volgens een oude legende werd het huidige grondgebied van Tiflis nog tot 485 bedekt met bossen. Een algemeen aanvaarde versie van de legende verhaalt dat de koning van Iberië, Vachangt I Gorgasali, op jacht was in de dichtbeboste regio met een valk (soms ook vervangen door een havik of andere kleine roofvogel). Toen de valk een fazant gevangen had, vielen zij samen in een warmwaterbron. Hij was zo onder de indruk van de warmwaterbronnen dat hij beval het bos te snoeien en er een stad te stichten. De naam van de stad is dan ook afgeleid van warm, Tpili (თბილი). De naam "Tbili" of "Tbilisi" ("warme locatie") werd gegeven aan de stad vanwege de aanwezigheid van zwavelzuurrijke warmwaterbronnen.

De stad is de hoofdstad van diverse Georgische staten geweest, maar is ook vaak door buitenlandse heersers bezet, onder meer door Arabieren en de Turken.

In 1801 kwam Tiflis onder het gezag van het Russische Rijk. Vanaf 1846 was Tiflis het bestuurlijk centrum van het gelijknamige gouvernement Tiflis. Vanaf het begin van de 19de eeuw begon Tiflis economisch en politiek te groeien. De gebouwen in de stad kregen een meer Europese stijl. Er werden nieuwe wegen en spoorwegen gebouwd om Tiflis te verbinden met andere belangrijke Russische steden. Na de jaren 1850 kwam Tbilisi weer op als een belangrijk cultureel en handelscentrum. Ilia Tsjavtsjavadze, Akaki Tsereteli, Iakob Gogebasjvili, Aleksandr Gribojedov en andere staatslieden, dichters en kunstenaars vonden hun geluk in Tbilisi.

Na de Russische Revolutie was Georgië korte tijd onafhankelijk, met Tiflis als hoofdstad. In 1921 viel het Rode Leger Georgië binnen. Tiflis werd vervolgens de hoofdstad van de Trans-Kaukasische Federatie, en later van de Sovjetrepubliek Georgië, die deel uitmaakte van de Sovjet-Unie. In 1936 werd de naam veranderd in Tbilisi.

In 1991 werd Tbilisi de hoofdstad van de onafhankelijke republiek Georgië.

Voorzieningen[bewerken]

De stad heeft een universiteit en enkele hogescholen. Een thermische krachtcentrale in de stad Gardabani in de provincie Kvemo Kartli voorziet Tbilisi in het grootste deel van zijn energie.

Openbaar vervoer[bewerken]

Tbilisi beschikt over een metrosysteem, de metro van Tbilisi. Het systeem bestaat uit twee lijnen.

Bezienswaardigheden[bewerken]

De Sionikikathedraal, waarvan de fundering dateert uit de 7e eeuw maar die is herbouwd in 1795.
De Sameba kathedraal.
Narikala, een kasteel uit de 4e eeuw dat diverse malen opnieuw is opgebouwd.
Enkele monumentale botanische tuinen.

Politiek[bewerken]

De status van Tbilisi als hoofdstad, is bepaald door artikel 10 in het Grondwet van Georgië (1995) en de Wet op de hoofdstad van Georgië - Tbilisi (20/02/1998).

Tbilisi wordt bestuurd door het Algemene Vergadering van Tbilisi (Sakrebulo) en het Stadhuis van Tbilisi (Meria). De Algemene Vergadering wordt één keer per vier jaar verkozen. De burgemeester wordt verkozen door de Algemene Vergadering van Tbilisi. De zittende burgemeester van Tbilisi is Giorgi "Gigi" Oegoelava en de voorzitter van de Algemene Vergadering is Zaal Begasjvili.

De stad is op administratief vlak verdeeld in districten (raions), die elk een centrale en lokale regering hebben met een beperkte jurisdictie. Deze onderverdeling van Tbilisi werd ingesteld onder het Russische bestuur in de jaren '30 van de vorige eeuw. Toen Georgië weer onafhankelijk werd, werd het indelingssysteem gewijzigd en herschikt. Volgens de laatste herziening bestaat Tbilisi uit de volgende districten:

Oude Tbilisi (ძველი თბილისი)
Vake-Saboertalo (ვაკე-საბურთალო)
Didoebe-Tsjoegoereti (დიდუბე-ჩუღურეთი)
Gldani-Nadzaladevi (გლდანი-ნაძალადევი)
Isani-Samgori (ისანი-სამგორი)
Didgori (დიდგორი)

De meeste districten zijn vernoemd naar de respectievelijke historische buurten van de stad. De burgers hebben nog een kleinere niet-formele onderverdeling van de districten.

Burgemeesters van Tbilisi[bewerken]

Otar Litanisjvili (1992-1993)
Konstantine Gabasjvili (1993)
Nikoloz Lekisjvili (1993-1995)
Badri Sjosjitaisjvili (1995-1998)
Ivane (Vano) Zodelava (1998-2004)
Zurab Ttsjiaberasjvili (2004-2005)
Giorgi (Gigi) Oegoelava (2005-heden)

Klimaat[bewerken]

Het klimaat van Tbilisi is een combinatie van een vochtig subtropisch en een, relatief gezien, mild landklimaat. Het klimaat van de stad wordt beïnvloed door zowel droge (Centraal-Azië/Siberisch) lucht uit het oosten en vochtige subtropische (Atlantisch/Zwarte zee) lucht uit het westen. Tbilisi heeft relatief koude winters en hete zomers. Gezien het feit dat deze stad aan de meeste zijden begrensd wordt door bergketens, de nabijheid van grote hoeveelheden water (Zwarte en Kaspische zee) en het feit dat het machtige Kaukasusgebergte (meer naar het noorden) de doorstroming van koude luchtmassa's uit Rusland blokkeert, heeft Tbilisi een soort van mild micro-klimaat vergeleken met andere steden met een zelfde continentaal klimaat op dezelfde breedtegraad (B.v. Chicago of Pittsburgh).

De gemiddelde jaartemperatuur in Tbilisi is 12,7 graden Celsius. Januari is de koudste maand met een gemiddelde van 0,9 graden Celsius. Juli is de heetste maand met een gemiddelde van 24,4 graden Celsius. Het absolute kouderecord is -23 graden Celsius en het absolute warmterecord is 40 graden Celsius. Gemiddeld valt er jaarlijks 568mm neerslag. De natste maand is mei (90mm) en januari is de droogste (20mm). Sneeuw valt er gemiddeld 15-25 dagen per jaar. De bergen die Tbilisi omringen houden vaak de wolken vast en geven, vooral in de lente en herfst, langdurige regenval en/of bewolkt weer. In de meeste delen van Tbilisi overheerst gedurende het jaar de noordwestenwind. Zuidoostenwind komt ook vaak voor.

Maand	Jan	Feb	Maa	Apr	Mei	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Dec	Jaar
gem. Temperatuur [°C]	0,9	2,5	6,5	12,3	17,2	21,1	24,4	23,7	19,6	13,2	7,9	3,5	12,7
Neerslag (mm)	20,0	25,8	48,3	57,5	90,2	76,0	44,9	45,5	48,6	42,5	36,9	24,0	560,2

Stedenbanden[bewerken]

Ankara (Turkije), sinds
Astana (Kazachstan), 2005
Atlanta (Verenigde Staten), sinds 1987
Bristol (Verenigd Koninkrijk)
Jerevan (Armenië)
Innsbruck (Oostenrijk)
Kiev (Oekraïne)
Nantes (Frankrijk), sinds 1979
Parijs (Frankrijk), sinds 1997
Palermo (Italië) sinds 1987
Saarbrücken (Duitsland), sinds 1975
Amsterdam (Nederland)

Geboren in Tbilisi[bewerken]

Petre Melikisjvili (1850-1927), scheikundige
Aleksej Broesilov (1853-1926), generaal
Gigo Gabashvili (1862-1936), kunstschilder, graficus en kunstdocent
Rouben Mamoulian (1897-1987), Amerikaans filmregisseur van Armeense afkomst
Aram Khachaturian (1903-1978), componist en cellist
Viktor Amazaspovich Ambartsumian, (1908-1996), astro-fysicus
Vakhtang Shabukiani (1910-1992), balletdanser
Otar Taktakisjvili (1924-1989), componist
Zviad Gamsachoerdia (1939-1993), dissident, schrijver en president
Tedo Dzjaparidze (1946) politicus en diplomaat
Boris Kokorev (1959), schutter
Otar Korghalidze (1960), voetballer en voetbalcoach
Merab Zjordania (1960), zakenman, ex-eigenaar van voetbalclub SBV Vitesse
Dimitri Kudinov (1963), voetballer
Zoerab Zjvania (1963-2005), politicus en premier
Gia Jishkariani (1967), voetballer
Micheil Saakasjvili (1967), politicus en president en echtgenoot van Sandra Roelofs
Yona Kosashvili (1970), schaker
Vassili Davidenko (1970), wielrenner
Akaki Devadze (1971), voetballer
Mikheil Kavelashvili (1971), voetballer
Georgi Nemsadze (1972), voetballer
Archil Arveladze (1973), voetballer
Shota Arveladze (1973), voetballer
Giorgi Kinkladze (1973), voetballer
Khatuna Lorig (1974), Amerikaans-Georgisch handboogschutster
Giorgi Gachokidze (1975), voetballer
Nika Gilauri (1975), politicus en premier van Georgië
Georgi Demetradze (1976), voetballer
Zaza Janashia (1976), voetballer
Alexander Iashvili (1977), voetballer
Levan Kobiasjvili (1977), voetballer
Rati Aleksidze (1978), voetballer
Vladimir Burduli (1980), voetballer
Lasha Jakobia (1980), voetballer
Zoerab Chizanisjvili (1981), voetballer
David Siradze (1981), voetballer
Nino Gvetadze (1981), pianiste
Aleksandr Amisulashvili (1982), voetballer
Hanna Melnitsjenko (1983), atlete
Otar Martsvaladze (1984), voetballer
Tejmoeraz Gabasjvili (1985), tennisser
Vladimir Dvalishvili (1986), voetballer
Guram Kashia (1987), voetballer
Beka Gotsiridze (1988), voetballer
Levan Kenia (1990), voetballer
Giorgi Chanturia (1993), voetballer
Luka Zarandia (1996), voetballer