Naar inhoud springen

Kaukasus (gebied)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De Kaukasus tijdens het Russische Rijk in 1882
De Kaukasus vanuit de ruimte gezien
Geo-politieke kaart (aug 2008)

De Kaukasus of Kaukasië is een gebied op de uiterste zuidoostelijke grens van Europa en het westen van Azië. Het gebied omvat het gelijknamige gebergte, de Kaukasus en de omringende (laag)vlakten.[1] Het Kaukasusgebergte bestaat uit de Grote Kaukasus en de Kleine Kaukasus. Het gebied ten zuiden van de Grote Kaukasus wordt Transkaukasië genoemd (vanuit Rusland, over de bergen) en het gebied ten noorden daarvan Ciskaukasië (aan deze, de Russische kant).

Zie Geschiedenis van de Kaukasus voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Kaukasus is sinds mensenheugenis een kruispunt van culturen, religies en talen. Daarnaast was het vaak de grens tussen grote mogendheden of hun invloedssferen. Dit alles heeft geleid tot de huidige ingewikkelde staatkundige situatie en in de loop van de geschiedenis herhaaldelijk tot al dan niet gewapende conflicten. Grote mogendheden zoals de Sovjet-Unie, het Ottomaanse Rijk, het Perzische Rijk, het Romeinse Rijk en de oude Grieken, hebben allemaal geprobeerd om de Kaukasus te besturen en in hun invloedssfeer te brengen. Dit lukte meestal maar zeer gedeeltelijk en vooral in de Grote Kaukasus hebben verschillende volkeren hun identiteit grotendeels weten te behouden.

Politieke indeling

[bewerken | brontekst bewerken]

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie zijn er drie Kaukasische landen onafhankelijk geworden: Georgië, Armenië en Azerbeidzjan. Samen met zeven Russische autonome republieken en twee Russische territoria, vormen ze een lappendeken van politieke entiteiten. De volgende onafhankelijke landen, met de daarbij horende autonome gebieden, worden tot de Kaukasus gerekend:

Armenië
Azerbeidzjan

Georgië

Russische Federatie (alleen de delen die (deels) in de Kaukasus liggen)

Etno-linguïstische kaart

Volken, talen en religies

[bewerken | brontekst bewerken]

In de Kaukasus wordt een groot aantal verschillende talen gesproken. Behalve de Noord- en Zuid-Kaukasische talen worden er ook Turkse talen, Iraanse talen, Slavische talen, Grieks en Armeens gesproken. Hierom wordt de Kaukusus soms ook wel de "Berg der Talen" genoemd.

De Kaukasus kent meer dan vijftig verschillende volken[2]: Armeniërs, Avaren, Azerbeidzjanen, Georgiërs, Perzen, Russen en Tsjetsjenen.

De volken in de Kaukasus hangen een groot aantal religies aan. Onder de Islam zijn er soennieten en sjiieten, verder wonen er Georgisch-orthodoxen, Russisch-orthodoxen, Armeens-apostolischen en Oosters-orthodoxen.

Volken[3] Talen Religies
Noord-Kaukasische volken Noord-Kaukasische talen
Abchaziërs Abchazo-Adygese
talen
Abchazisch Christendom (oosters-orthodox) en islam (soennisme)
Abazijnen Abazijns Islam (soennisme)
Circassiërs Adygeeërs Adygees
Tsjerkessen Kabardijns
Kabardijnen
Kaukasische Dagestanen Agoeliërs Nach-Dagestaanse
talen
Agoelisch
Andi Andi
Avaren Avaars
Dargienen Dargiens
Laken Lak
Lezgiërs Lezgisch
Roetoelen Roetoelisch
Tabassaranen Tabassaraans
Tsachoeriërs Tsachoerisch
Tsez Tsezisch (Dido)
Oeden Udisch Christendom (Armeens-apostolisch)
Vainachen Batsbi Batsbi Islam (soennisme)
Ingoesjen Ingoesjetisch
Kist Tsjetsjeens
Tsjetsjenen Tsjetsjeens
Zuid-Kaukasische volken Zuid-Kaukasische talen
Georgiërs Kartveelse
talen
Georgisch (ook Mingreels en Svanetisch) Christendom (Georgisch-orthodox)
Lazen Lazisch Islam (soennisme) en christendom (Georgisch-orthodox)
Indo-Europese volken Indo-Europese talen
Armeniërs Armeens Christendom (Armeens-apostolisch)
Grieken (Pontische) Grieks (Pontisch) Christendom (Grieks-orthodox) en islam (soennisme)
Iraanse volkeren Osseten Iraanse talen Ossetisch Christendom (Russisch-orthodox) en islam (soennisme)
Koerden Koerdisch Islam (soennisme)
Taten Tat
Bergjoden Juhuri Jodendom
Talisj Talisj Islam (sjiisme)
Slavische volkeren Russen Slavische talen Russisch Christendom (Russisch-orthodox)
Altaïsche volkeren Altaïsche talen
Turkse volkeren Azerbeidzjanen Turkse talen Azerbeidzjaans Islam (sjiisme)
Balkaren Karatsjaj-Balkaars Islam (soennisme)
Karatsjajers
Koemukken Koemuks
Nogai Nogais
Turkmenen Turkmeens

Vooral wat betreft religie is de situatie ingewikkelder dan hierboven weergegeven en is er één religie vermeld, wanneer meer dan 75% van de bevolking deze religie aanhangt.

Religies in de Kaukasus
 Christendom (grote minderheid: )
 Islam (grote minderheid: )
 (vrijwel) niet bevolkt
Etnische hoofdgroepen in de Kaukasus
 Noord- en Zuid-Kaukasische volkeren
 Grieken
 Mongoolse volken
 Gemengd of anders
 (vrijwel) niet bevolkt
Zie de categorie Caucasus van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.