Satsjchere (gemeente)
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
| |||
| Geografie | |||
| Regio | Imereti | ||
| Hoofdplaats | Satsjchere | ||
| Coördinaten | 42°20'43"NB, 43°25'10"OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2022) |  34.109[1] (44,4 inw./km²) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Levani Ivanasjvili (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | sachkhere.gov.ge | ||
| Foto's | |||
| |||
| Dorpen in Imereti Hoogland | |||
| |||
Satsjchere (Georgisch: საჩხერის მუნიციპალიტეტი, Satsjcheris munitsipaliteti) is een gemeente in het midden-noorden van Georgië met 34.109 inwoners (2022) en een oppervlakte van 768,5 km², gelegen in de regio (mchare) Imereti. De gelijknamige stad is het bestuurlijk centrum van de gemeente die voornamelijk in het Imereti Hoogland, maar ook in de Ratsje- en Lichigebergtes ligt. De gemeente grenst aan de oostzijde aan de afscheidingsrepubliek Zuid-Ossetië.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Het gebied van Satsjchere is net als omliggende gebieden al sinds de oudheid bewoond en er zijn vondsten uit de steentijd gedaan. De hedendaagse gemeente lag na het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië in het Koninkrijk Imeretië dat door zowel het Ottomaanse Rijk als Safavidisch Perzië werd bevochten. Na de Vrede van Amasya in 1555 werd het gebied tot de 18e eeuw gedomineerd door de Ottomanen en lag het aan de grens met Perzisch gecontroleerd Georgië.[3] Vanaf de 18e eeuw verloren de Turken het gezag in het gebied. Toen Rusland in 1810 overging tot annexatie van Imeretië werd de Russische administratieve indeling geadopteerd.[4]
Vanaf 1846 tot 1917 viel Satsjchere onder het nieuwe Gouvernement Koetais (Russisch: Кутаи́сская Губе́рния, Koetaiskaya Goebérniya) en daarbinnen tot 1930 onder het oejezd Sjorapan,[5] (ook wel mazra Sjorapan genoemd in het Georgisch). Hierbinnen werd Satsjchere een van de zes gemeentelijk districten, het oetsjastok Satsjchere (Russisch: Сачхерскій участокъ, Satsjcherskí oetsjastok), met Satsjchere als centrum, waarmee de contouren van de moderne gemeente geschapen werden.
Er volgden bestuurlijke herindelingen in de periode 1917-1930 door de tussenkomst van de Democratische Republiek Georgië en de vorming van de Sovjet-Unie. In 1930 werd het gebied onderdeel van het rajon Tsjiatoera, om in 1939 afgesplitst te worden als zelfstandig rajon.[6] In 1991 werd als gevolg van de opheffing van de Zuid-Ossetische Autonome Oblast 204 vierkante kilometer van het Zuid-Osseetse district Dzjava aan Satsjchere toegevoegd.[7] Omdat dit gebied effectief onder controle bleef van het afgescheiden Zuid-Ossetië, is deze grenswijziging nooit in de praktijk gebracht. In 1995 werd het rajon onderdeel van de nieuw opgerichte regio (mchare) Kacheti en in 2006 werd het rajon omgevormd naar een gemeente (municipaliteit).
Conflict Zuid-Ossetië[bewerken | brontekst bewerken]
Satsjchere grenst aan de afscheidingsrepubliek Zuid-Ossetië en heeft hier als gemeente direct mee te maken. Een groot deel van de ongeveer 40 kilometer lange grens ligt in dichtbebost en onbewoond gebied in het Lichigebergte. Maar in het noordoosten van de gemeente, bij de samenvloeiing van de rivieren Kvirila en Geboera, liggen een aantal dorpen aan deze feitelijke grens, met als belangrijkste het lokale centrum Perevi. Hier ligt een gedeelte van Zuid-Ossetië ten westen van de waterscheiding van het Lichigebergte ligt, wat sinds 1991 de jure bij de gemeente hoort.[7] Voor de Zuid-Osseten hoort dat gebied nog steeds bij het district Dzjava. Perevi werd gedurende twee jaar na de Russisch-Georgische Oorlog in 2008 bezet gehouden door Russische troepen.[8]
Bij Perevi zijn twee Zuid-Osseetse controleposten, 'Sinagoeri' en 'Kardzmani', die de Georgische gemeenschappen aan de Zuid-Osseetse kant van de grens in staat stellen naar Perevi en verder te reizen. Na een sluiting van drie jaar sinds september 2019 werd in augustus 2022 aangekondigd dat minimaal één hiervan voor een beperkt aantal dagen per maand weer opengaat, zodat de Georgische gemeenschappen aan beide zijden van de conflictgrens elkaar weer kunnen zien.[9]
Geografie[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente ligt geografisch voor het grootste deel in het Imereti Hoogland, waar ook vrijwel alle bewoonde kernen van de gemeente liggen. In het hoogland liggen verschillende rivierkloven uitgesneden in het kalksteen.[11] De gemeente wordt op natuurlijke wijze omsloten door het Ratsjagebergte en het Lichigebergte, langs de noordelijke en oostelijke flanken. Over het Ratsjagebergte ligt de regiogrens met Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti en de gemeentegrenzen van Oni en Ambrolaoeri, en kent hoogtes tot 2000 meter boven zeeniveau. De rivier Kvirila stroomt vanaf het noordoosten uit Zuid-Ossetië in westelijke richting door de gemeente en passeert daarbij de hoofdplaats Satsjchere. Het brongebied van de Kvirila in Zuid-Ossetië, grenzend aan het noordoosten van Satsjchere, hoort sinds 1991 de jure ook bij de gemeente,[7] maar staat in de praktijk niet onder gemeentelijk noch landelijk Georgisch gezag.[14]
Het centraal-westelijke deel van de gemeente in het Imereti Hoogland ligt op 600-1000 meter hoogte, met uitzondering van de Satsjchere Depressie. Dit hoogland wordt begrensd door de rivier Dziroela, die in zuidwestelijke richting parallel aan het Lichigebergte door de gemeente stroomt. Deze linkerzijrivier van de Rioni heeft de bron in dat gebergte op de grens met de afscheidingsrepubliek Zuid-Ossetië. Het Lichigebergte vormt de oostelijke gemeentegrens met de afscheidingsrepubliek Zuid-Ossetië, de Georgische regio Sjida Kartli, en de gemeente Chasjoeri. In het zuidwesten ligt de gemeente Charagaoeli en langs de westelijke flank de gemeente Tsjiatoera.
Demografie[bewerken | brontekst bewerken]
Begin 2022 telde de gemeente Satsjchere 34.109 inwoners,[1] een daling van bijna 11% ten opzichte van de volkstelling van 2014.[13] Het aantal inwoners in de hoofdplaats Satsjchere in diezelfde periode daalde met bijna 9%. De bevolking van de gemeente is vrijwel geheel mono-etnisch Georgisch (99,8%), terwijl er slechts enkele tientallen Russen en Osseten in de gemeente wonen. De religieuze samenstelling volgt de etnische: 99% is Georgisch-Orthodox, met ongeveer 150 jehova's (0,4%) en enkele tientallen protestanten als enige religieuze minderheden.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Satsjchere | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[15] | 2014 | 2021 | 2022 | ||
| Gemeente Satsjchere | - | - | 38.202 |  45.552 |
44.859 |
44.968 |
46.590 |
37.775 |
34.848 |
34.109
| |
| Satsjchere (stad) | 2.757 | 4.518 |
6.469 |
7.311 |
7.085 |
7,842 |
6.660 |
6.140 |
5.729 |
5.607
| |
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[16][17][18][19] Noot:[15] | |||||||||||
Administratieve onderverdeling[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Satsjchere is administratief onderverdeeld in 12 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 45 dorpen (სოფელი, sopeli) en één stad (ქალაქი, kalaki), het bestuurlijk centrum Satsjchere.[13]
Bestuur[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeenteraad (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) van Satsjchere is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 33 leden: 22 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 11 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[21] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 14 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Levani Ivanasjvili van Georgische Droom met 89,7% van de stemmen gekozen tot burgemeester. Alle elf districtszetels zijn naar kandidaten van Georgische Droom gegaan. Georgische Droom behaalde met 80,2% de meeste proportionele stemmen, gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (6,8%) en Voor Georgië (4,9%). Zeven andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[22][23] Als geboortegrond van miljardair Bidzina Ivanisjvili, oprichter van de regerende Georgische Droom partij, behaalde de partij in Satsjchere de hoogste uitslag in het land.
| Partij | 2017 [24] | 2021 [25] | Samenstelling Sakreboelo (zetels per partij) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Georgische Droom (GD) | 26 | 30 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 1 | 2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Voor Georgië | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Europees Georgië (EG) | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Alliantie van Patriotten (AP) | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Total | 29 | 33 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]
.jpg)
In de gemeente zijn tientallen cultuur-historische monumenten aanwezig, veelal eeuwenoude kerkjes of kloosters.[26]
- Doenta Goridzjvarikerk (10e eeuw). Herbouwd in de jaren 1990, gelegen op een top boven het fort Modinache, met uitzicht over de wijde omgeving.[27]
- Fort Modinache (18e eeuw). Fort bovenop de steile helling van het Ratsjagebergte direct boven de stad, gerestaureerd in 2019. Gebouwd in opdracht van de lokale adel Tsereteli. Naast cultureel erfgoed ook een archeologische vindplaats met vondsten uit de bronstijd, ijzertijd en oudheid.[28]
- Verlosserskerk van Koreti (10e eeuw). Hallenkerk in het dorp Koreti met verschillende aanbouwen en fresco's.[29][30]
- Huismuseum van Akaki Tsereteli in Schvitori aan de rand van Satsjchere, opgericht in 1939. Tsereteli was lid van het adellijke geslacht dat lange tijd over het gebied regeerde en was zelf een prominent dichter en speelde een uitgesproken rol in de Georgische nationale bevrijdingsbeweging in de 19e eeuw met generatiegenoten Ilja Tsjavtsjavatse.[31] Het huismuseum is gevestigd in het residentieel paleis van de Tsereteli's dat een nationaal monument is.[32]
- Stationsgebouw van Satsjchere uit 1905. Nationaal cultureel erfgoed.[33]
Vervoer[bewerken | brontekst bewerken]
.jpg)
Door de gemeente Satsjchere komen een tweetal belangrijke interregionale wegen die in de stad Satsjchere samenkomen. De nationale route Sh22 verbindt het oosten van Imereti maar ook Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti door het Lichigebergte met de centrale nationale infrastructuur, de autosnelweg S1 / E60 bij Gomi. In de zuidwestelijke richting verbindt deze route Satsjchere met Tsjiatoera en de landelijke hoofdweg S1 bij Zestafoni, en daarmee met de westelijke helft van het land.
Sinds 2021 is er een nieuwe nationaal belangrijke verbinding met de regio Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti en de stad Oni,[34] de Sh209 die dwars door het Ratsjagebergte gaat, en hoogtes tot 1900 meter boven zeeniveau bereikt. Tot 1991 werd Oni vanuit het centrale deel van het land bereikt via Tschinvali door Zuid-Ossetië. Deze route is sindsdien niet meer mogelijk. De nieuwe weg bekort de reis naar Oni vanuit de oostelijke helft van Georgië.
In 1904 werd Satsjchere via het spoor met Tsjiatoera en de hoofdlijn bij Zestafoni verbonden door de inspanningen van de filantropiste Elisabeth Tsereteli. In 1905 werd met haar steun het monumentale stationsgebouw opgeleverd, dat inmiddels behoort tot het nationaal cultureel erfgoed.[33] Er rijdt dagelijks een trein van Satsjchere naar Koetasi via Zestaponi.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|