Samtsche-Dzjavacheti
Regio in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
| |||
| Coördinaten | 41°35'NB, 43°16'OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 6413 km² | ||
| Inwoners (2022) |
 148.336[1] (23,1 inw./km²) | ||
| Hoofdstad | Achaltsiche | ||
| Gouverneur | Besik Amiranasjvili (augustus 2018) | ||
| Overig | |||
| Website | samtskhe-javakheti.gov.ge [2] | ||
| |||
Samtsche-Dzjavacheti (Georgisch: სამცხე-ჯავახეთი) is een regio (mchare) in het zuiden van Georgië met 148.336 inwoners[1] en een oppervlakte van 6413 km² (23,1 inw./km²)[3]. De gouverneur van Samtsche-Dzjavacheti is sinds augustus 2018 Besik Amiranasjvili.[4][5] De regio heeft zes gemeenten en het administratieve centrum is Achaltsiche. Samtsche-Dzjavacheti bestaat uit de historische regio's Mescheti (Samtsche), Dzjavacheti en Tori (regio). De gehele regio was als Opper-Kartli onderdeel van Kartli.
Geografie[bewerken | brontekst bewerken]
Samtsche-Dzjavacheti grenst in de noordwestelijke punt aan Adzjarië en Goeria, Imereti in het noorden, Sjida Kartli in het noordoosten en aan Kvemo Kartli in het oosten. De zuidgrens wordt gevormd door Armenië de zuidwestelijke flank grenst aan Turkije. De regio vormt het Dzjavacheti-plateau, een hoogland van vulkanische oorsprong en de noordelijke extensie van de Armeense Hooglanden. De vlaktes liggen tussen de 1500-2000 meter boven zeeniveau. Samtsche-Dzjavacheti wordt begrensd door enkele bergketens, de belangrijkste zijn de Mescheti en Trialetigebergtes in het noorden en de Samsari- en Dzjavachetigebergtes in het oosten.
In het hoogland liggen enkele van de grootste meren van Georgië, zoals het Paravanimeer, Tabtskoerimeer, Kartsachimeer en Chantsjalimeer. De grootste rivier van Georgië, de Mtkvari, stroomt vanuit Turkije, een paar kilometer ten noorden van het Kartsachimeer, de regio binnen. De rivier heeft een canyon in het hoogland uitgesneden en vormt de oostelijke begrenzing van het Eroesjeti Hoogland, een gebergte langs de grens met Turkije. In deze kloof ligt het grote historische grotklooster Vardzia, een belangrijke toeristische trekpleister. De rivier vervolgt de weg in noordwestelijke richting door de kloof naar Achaltsiche via het Chertvisi-fort waar de Paravani rivier zich bij de Mtkvari voegt. De rivierkloof heeft een diepte van circa 500 meter. Bij Achaltsiche draait de rivier naar het noordoosten en stroomt naar Bordzjomi tussen het Meschetigebergte (linkeroever) en Trialetigebergte (rechteroever) door, waarna de rivier het regio verlaat via de Sjida Kartli vlakte.
Door de hoge ligging van de regio kent het koude en sneeuwrijke winters. In het noordelijk gelegen Bakoerjani, niet ver van de toeristische trekpleister Bordzjomi is een skiresort.
Bestuurlijke onderverdeling[bewerken | brontekst bewerken]
Samtsche-Dzjavacheti heeft zes gemeenten:
Er zijn in totaal ruim 270 bewoonde kernen, waaronder:
- Vijf steden: Achalkalaki, Achaltsiche, Bordzjomi, Ninotsminda en Vale
- Zeven daba's: Adigeni, Abastoemani, Achaldaba, Aspindza, Bakoerjani, Bakoerjanis Andeziti en Tsagveri
- 259 dorpen.
Demografie[bewerken | brontekst bewerken]
Volgens de gegevens van het Nationaal Statistisch Bureau van Georgië telde Samtsche-Dzjavacheti op 1 januari 2022 148.336 inwoners,[1] een daling van 7,6% ten opzichte van de volkstelling van 2014.[3]. Hiervan woont 36,1% in steden en 63,9% in dorpen op het platteland. De bevolking van Samtsche-Dzjavacheti bestaat volgens de volkstelling van 2014 in meerderheid uit Armeniërs (50,5%). Vooral de gemeenten Ninotsminda en Achalkalaki zijn in grote meerderheid bevolkt door Armenen. Etnisch Georgiërs hebben een aandeel van 48,3% in de bevolking van de regio, terwijl etnisch Russen (0,4%), Grieken (0,3%) en Osseten (0,3%) kleine minderheidsgroepen zijn.[6] De Georgisch-Orthodoxe Kerk heeft de meeste aanhangers (45,2%), gevolgd door de Armeens-Apostolische Kerk (40%).
Hieronder een overzicht van de bevolkingsontwikkeling in Samtsche-Dzjavacheti en de zes gemeenten.
| Bevolkingsontwikkeling van de regio Samtsche-Dzjavacheti[7][1] | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002* | 2002** | 2014 | 2021 | 2022 | ||||||||||
| Samtsche-Dzjavacheti | 213.329 |  231.593 |
227.676 |
238.750 |
207.598 |
183.096 |
160.504 |
151.110 |
148.336
| |||||||||
| Achalkalaki | 62.977 | 69.992 |
68.234 |
69.256 |
60.975 |
- | 45.070 |
41.026 |
40.117
| |||||||||
| Achaltsiche | 50.420 | 51.907 |
49.836 |
54.747 |
46.134 |
- | 38.895 |
39.463 |
39.132
| |||||||||
| Adigeni | 19.593 | 20.272 |
20.278 |
21.284 |
20.752 |
- | 16.462 |
16.092 |
15.918
| |||||||||
| Aspindza | 11.265 | 12.494 |
12.264 |
13.262 |
13.010 |
- | 10.372 |
10.587 |
10.537
| |||||||||
| Bordzjomi | 37.010 | 39.661 |
40.796 |
41.266 |
32.422 |
- | 25.214 |
24.998 |
24.693
| |||||||||
| Ninotsminda | 32.064 | 37.267 |
36.268 |
38.935 |
34.305 |
- | 24.491 |
18.944 |
17.939
| |||||||||
| * Uit onderzoek na volkstelling 2014 is gebleken dat volkstelling 2002 8-9 procent te hoog is uitgevallen.[8] **Gecorrigeerde data op basis van retro-projectie 1994-2014 i.s.m. VN.[9] | ||||||||||||||||||
Economie[bewerken | brontekst bewerken]
De Bakoe-Tbilisi-Ceyhan-pijpleiding (olie) en de Zuid Kaukasus Pijpleiding (gas) doorkruisen de regio. Deze pijpleidingen zijn van strategisch belang voor Georgië, en leveren ook transitbaten op. Daarnaast is in 2017 de Bakoe-Tbilisi-Kars spoorlijn geopend. Voor deze route werd het traject Tbilisi - Achalkalaki gerenoveerd en herbouwd door Samtsche-Dzjavacheti. Het traject Achalkalaki - Kars (Turkije) is geheel nieuw aangelegd. Het traject is onderdeel van het Chinese Belt & Road routenetwerk. Sinds 2017 rijden goederentreinen van en naar China hierlangs. Een passagiersdienst is aangekondigd.
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Bestuurlijke indeling van Georgië | | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||