Winterkoning
Zie Frederik V van de Palts voor de kortstondige koning van Bohemen.
| Winterkoning IUCN-status: Niet bedreigd[1] (2018) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| winterkoninkje | |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Troglodytes troglodytes (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Verspreidingsgebied | |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
Winterkoning op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
De winterkoning of vaak het winterkoninkje (Troglodytes troglodytes of Nannus troglodytes) is de enige winterkoningsoort die voorkomt in de Oude Wereld (Azië, Europa en Noord-Afrika). Het is een kleine, insectenetende vogel met een opvallend luide zang.
Kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]
Het is een klein gedrongen, zandbruin vogeltje van bijna tien centimeter met een opgewipt staartje. Zijn zang is helder, met vibrerende scherpe trillers. De lichaamslengte bedraagt 9 tot 10 cm.[2]
Leefwijze[bewerken | brontekst bewerken]
Winterkoninkjes eten voornamelijk insecten en spinnen.
Voortplanting[bewerken | brontekst bewerken]
Ze kunnen tot drie nesten per jaar hebben, met vijf à acht jongen per nest. Deze nesten worden in het voorjaar door het mannetje gemaakt, in heggen, struiken en takkenbossen op een hoogte van ongeveer een meter boven de grond. Hij maakt er meestal ook meerdere per territorium.
Verspreiding en leefgebied[bewerken | brontekst bewerken]
Winterkoninkjes behoren tot een familie waarvan alle andere soorten uitsluitend in Amerika voorkomen. De (gewone) winterkoning komt voor in grote delen van Noord-Amerika en verder in Europa (inclusief IJsland), Azië en Noord-Afrika. Binnen dit gebied worden 28 ondersoorten onderscheiden.[3]. In 2020 werd voorgesteld[4] de taxa Troglodytes/Nannus (troglodytes) kabylorum en juniperi als soorten af te splitsen.
De soort telt 28 ondersoorten:
- T. t. islandicus: IJsland.
- T. t. borealis: de Faeröereilanden.
- T. t. zetlandicus: de Shetlandeilanden.
- T. t. fridariensis: Fair Isle bezuiden de Shetlandeilanden.
- T. t. hirtensis: Saint Kilda (de buitenste Hebriden nabij westelijk Schotland).
- T. t. hebridensis: de buitenste Hebriden behalve Saint Kilda.
- T. t. indigenus: Ierland en Brittannië.
- T. t. troglodytes: het grootste gedeelte van het Europese vasteland.
- T. (t.) kabylorum of Nannus kabylorum (Maghrebwinterkoning): noordwestelijk Afrika, de Balearen en zuidelijk Spanje.
- T. t. koenigi: Corsica en Sardinië.
- T. (t.) juniperi of Nannus juniperi (Cyrenaicawinterkoning): noordoostelijk Libië.
- T. t. cypriotes: van Cyprus, westelijk en zuidelijk Turkije tot noordelijk Israël.
- T. t. hyrcanus: het Krimschiereiland, noordelijk Turkije, de Kaukasus en noordelijk en westelijk Iran.
- T. t. tianschanicus: van noordoostelijk Afghanistan tot de bergen van centraal Azië.
- T. t. subpallidus: van noordoostelijk Iran tot zuidelijk Oezbekistan en noordwestelijk Afghanistan.
- T. t. magrathi: zuidoostelijk Afghanistan en westelijk Pakistan.
- T. t. neglectus: de westelijke Himalaya.
- T. t. nipalensis: de centrale en oostelijke Himalaya.
- T. t. idius: het noordelijke deel van Centraal-China.
- T. t. szetschuanus: het westelijke deel van Centraal-China.
- T. t. talifuensis: zuidelijk China en noordoostelijk Myanmar.
- T. t. dauricus: zuidoostelijk Siberië, noordoostelijk China, Korea en het eiland Tsushima.
- T. t. pallescens: Kamtsjatka en de Komandorski-eilanden.
- T. t. kurilensis: de noordelijke Koerilen.
- T. t. fumigatus: de zuidelijke Koerilen, Sachalin en Japan.
- T. t. mosukei: de Izu-eilanden.
- T. t. ogawae: Yakushima en Tanegashima.
- T. t. taivanus: Taiwan.
De winterkoning heeft zich aangepast aan zowel bosrijke als open gebieden, zoals boomloze eilanden. Verder broedt de vogel in parken en tuinen. Belangrijk is dat zich ergens dichte struwelen bevinden, zoals heggen, braamstruiken of dichte vegetaties bij water. De winterkoning is in Nederland en België een van de meest algemene vogelsoorten.[5]
Status[bewerken | brontekst bewerken]
De winterkoning heeft een enorm groot verspreidingsgebied en daardoor is de kans op de status kwetsbaar (voor uitsterven) uiterst gering. De grootte van de populatie werd in 2015 geschat op 215 tot 380 miljoen individuen en dit aantal neemt toe. Om deze redenen staat de winterkoning als niet bedreigd op de Rode Lijst van de IUCN.[1]
Volksnamen[bewerken | brontekst bewerken]
De vogel heeft meer dan 60 vaak streekgebonden volksnamen. De Friese naam is tomke, wat in het Nederlands klein duimpje betekent. In Noord- en Zuid-Holland werd de vogel klein jantje genoemd. Een Vlaamse volksnaam is poverke.[6]
Galerij[bewerken | brontekst bewerken]
Winterkoning op Texel
Externe links
Voetnoten
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Winterkoning op Wikimedia Commons.
 Zoek winterkoning op in het WikiWoordenboek.
|
