AOR (muziekstijl)
AOR is een muziekstijl. Het is een subgenre van rock en schurkt dicht aan tegen hardrock. Het genre is in de jaren ’70 ontstaan en beleeft zijn hoogtijdagen in de jaren ’80. De meeste van deze bands worden populair door airplay op FM-radio en door constant te toeren. Groepen als Journey, REO Speedwagon, Boston, Foreigner, Styx, Toto en Survivor worden via dit circuit ergens tussen het midden en het eind van de jaren '70 veel gedraaide en veelgevraagde bands.
De naam AOR[bewerken | brontekst bewerken]
AOR stond oorspronkelijk voor ‘album-oriented rock’, ‘adult-orientated rock’ of ‘adult-oriented rock’.[1] Vandaag de dag hebben de letters van het initiaalwoord AOR geen betekenis meer. In plaats daarvan heeft men het simpelweg over AOR, consequent op zijn Engels uitgesproken. Je schrijft het fonetisch als 'eɪ oʊ ɹ' en voor Nederlandstaligen lijkt het het meest op EE OO AUW.
Internationaal circuleren er andere namen, waarmee op de keper beschouwd AOR wordt bedoeld. In de Engelstalige wereld spreekt men over ‘Arena rock’.[2] Dat doet vermoeden dat alle AOR-bands het zich kunnen veroorloven om in arena’s op te treden. Dat is niet zo, maar er zijn zeker artiesten, die met AOR de grote arena’s hebben bereikt.
Jaren ’70: het begin[bewerken | brontekst bewerken]
AOR ontwikkelt zich halverwege de jaren '70, als hardrock- en heavy metalbands aan populariteit beginnen te winnen. De muziek wordt radiovriendelijker. Er wordt tevens geprobeerd met meer aandacht voor de refreinen een groter publiek aan te spreken. Dit geldt voor zowel de stevigere nummers, als de powerballads.[2] Met de opkomst van punk aan het eind van de jaren ’70 verliest AOR aan populariteit en verdwijnt het grotendeels uit de Nederlandse en Vlaamse hitlijsten.
Jaren ’80: hoogtijdagen[bewerken | brontekst bewerken]
Na een afwezigheid tussen 1979 en 1981 van AOR in de Nederlandse en Vlaamse hitlijsten komt er een kentering. In 1986 gaat de populariteit van het genre naar een hoogtepunt. Kort na elkaar komen dan de albums 'The Final Countdown' door Europe en 'Slippery When Wet' door Bon Jovi uit. Eerstgenoemde wordt een groot succes in Europa en laatstgenoemde zelfs wereldwijd. Andere AOR-artiesten, zoals Giant en het aan Journey gelieerde Bad English profiteren hiervan. Tegelijkertijd zien we hoe groepen, die altijd als hardrockbands bekend stonden, hun stijl in de richting van AOR aanpassen en daar groot succes mee hebben. Voorbeelden hiervan zijn Def Leppard en Scorpions met de albums 'Hysteria', respectievelijk 'Crazy World'. Deze aanpak is niet enkel aan hardrockers voorbehouden. Een band die voorheen progrock maakte als Barclay James Harvest pikt met een album als 'Face to Face' een graantje mee. Iets soortgelijks geldt tot op zekere hoogte voor de Nederlandse band Kayak. In het begin van de jaren zeventig starten ze als een pure progband, met lange nummers als 'Lovely Luna'. Vanaf het album 'Phantom of the Night' (met hun grootste hit 'Ruthless Queen') zijn die lange tracks verdwenen en heeft men een stap in de richting van AOR gezet.
Vanaf de jaren ’90: tanende belangstelling[bewerken | brontekst bewerken]
De jaren '90 kenmerken zich door de opkomst van grunge en britpop. Grunge is een genre dat beïnvloed is door punk en metal, terwijl britpop meer teruggrijpt naar de jaren '60. De interesse voor AOR neemt af en komt uiteindelijk terecht in verschillende niches. In diezelfde tijd komt internet op, waardoor websites en (later) internetradio belangrijk worden. In België start in 1989 Rock Report[3] met een tijdschrift/website om vanaf 2002 enkel als website verder te gaan. In 1999 begint Munich’s Hardest Hits[4], als een van de eerste, een internet-radiostation. Beide organisaties zijn gespecialiseerd in zowel AOR, als hardrock.
Grote labels verliezen hun belangstelling voor AOR. Bands die toch met deze stijl door willen gaan, komen terecht bij kleine, in AOR gespecialiseerde labels als Now & Then, Seagull International, MTM en Frontiers Music[1]. Serafino Perugino, oprichter van Frontiers Music[5], noemt zijn label naar het album 'Frontiers' van Journey. Die groep is misschien wel het archetype van een AOR-band.
Verschil hardrock en AOR[bewerken | brontekst bewerken]
Veel AOR-bands hebben hun eigen specifieke stijl. Desalniettemin kunnen ze apart worden gezet van een andere dominante stroming in de jaren zeventig, die er dicht tegenaan schurkt: hardrock. In de documentaire ‘The nine lives of Ozzy Osbourne’ klinkt op zeker moment op de achtergrond de hit ‘Paranoid’ van Black Sabbath, een nummer dat sommigen hardrock en anderen metal zullen noemen, maar zeker geen AOR is. Producer Rick Rubin zegt op dat moment in de documentaire: “Het mooie aan Ozzy’s (de zanger) bereik is dat hij zo kan zingen dat de gitaren een groot monster zijn waar hij bovenop kan dansen”. Dit citaat geeft treffend een stijlkenmerk van hardrock weer: een genre waarbij zang en elektrische gitaren tegelijkertijd om de volle aandacht vragen. Zet hardrocker ‘Paranoid’ naast een typisch AOR-nummer als ‘Message of Love’ van ‘Trial by fire’ door Journey. Ook Journey heeft een gitarist in de gelederen, maar tijdens de coupletten van dit nummer is de gitaar nauwelijks of niet hoorbaar. Hierdoor krijgt de zanger alle ruimte om te excelleren en hoeft hij niet de competitie met de gitaar aan te gaan. Bij AOR hoor je meer toetspartijen en juist minder frequent de voor hardrock zo typerende powerakkoorden. Veel hardrock-bands nemen liever een tweede gitarist op in de bezetting, dan een toetsenist. Bij AOR-groepen is dat precies andersom.
Imago[bewerken | brontekst bewerken]
Robert Haagsma schrijft in het Algemeen Dagblad dat bovengenoemde werkwijze leidt tot een "..een beschaafd, gepolijst geluid.."[6]. Ondanks dit beschaafde imago, zijn er mensen, die AOR moreel niet beter vinden, dan welke soort popmuziek dan ook. Zo vertelt Jacob Aranza in zijn boek 'Verborgen verleiders in de popmuziek ontmaskerd' ooit een discussie gehad te hebben met een fan van Journey. Volgens hem stond haar belangstelling voor Journey "..tussen haar en God in.."[7]. Dit is opmerkelijk, want volgens Van den Heuvel zijn er juist veel religieuze AOR-artiesten. Hij noemt AD, Allies, Jag, Halo, Idle Cure, Matthew Ward, White Heart en de vrouwenband Rachel Rachel[1].
Niet zelden wordt het imago van een AOR-band stevig verdedigd. Zo werd door Frankie Sullivan tegen voormalig gouverneur van de staat Arkansas Mike Huckabee een rechtszaak aangespannen wegens het gebruik van de Survivor-hit Eye of the Tiger tijdens de presidentiële campagne van Huckabee. Tom Scholtz, oprichter van Boston, had precies hetzelfde eerder al gedaan voor het gebruik door Huckabee van More Than a Feeling[8]. In 2022 ontstond er een ernstig conflict tussen de Journey-muzikanten Neal Schon en Jonathan Cain omwille van het gebruik van Don't Stop Believin' door Cain tijdens een evenement op het landgoed van voormalig president Donald Trump[9].
AOR in Nederland en Vlaanderen[bewerken | brontekst bewerken]
Bij onderzoek naar AOR in Nederland stuit men op de bloeiende carrière van een aantal individuele muzikanten. Meest in het oog springt die van de Nederlandse gitarist Adriaan "Adje" van den Berg, (ook wel bekend als Adrian Vandenberg). Niet alleen is hij de leider van de Nederlandse hardrock- en AOR-band Vandenberg. Van de bekendere AOR-groepen is een aantal een spin-off van Vandenberg. Voorbeelden hiervan zijn Manic Eden, een band met wederom Adje van den Berg op gitaar en 1st Avenue, een groep rond ex-Vandenberg zanger Peter Struyk. Een andere loopbaan, die opvalt, is die van Bert Heerink, de eerste zanger van Vandenberg. Na zijn vertrek bij Vandenberg horen we van hem via albums en optredens in genres als rock, AOR en symfonische rock.
In zijn boek 'Nederpop: met hart en ziel'[10] constateert muzikant en schrijver Jan van der Plas dat in de Nederlandse popmuziek vaak geldt dat er één tot twee albums van een groep verschijnen en dat het dan weer gedaan is met de band. Voor het subgenre AOR is deze observatie eveneens meer dan eens correct. Het klopt bijvoorbeeld voor het al genoemde Manic Eden en 1st Avenue. Het boek van Van der Plas gaat niet over Vlaanderen, maar zijn beschouwing kunnen we moeiteloos doortrekken naar deze regio. Voorbeelden van Vlaamse AOR-bands die één of twee albums opnamen waarna het stil rondom hen werd, zijn Frozen Rain, All I Know en de hardrock- en AOR-groep Mystery (niet te verwarren met het Canadese Mystery).
Bronnen, noten en/of referenties
|