Belgische excuses aan Congo
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Anefo_910-9740_De_Congolese2.jpg/260px-Anefo_910-9740_De_Congolese2.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Esclave_fouett%C3%A9_avec_une_chicotte%2C_%C3%89tat_ind%C3%A9pendant_du_Congo.jpg/260px-Esclave_fouett%C3%A9_avec_une_chicotte%2C_%C3%89tat_ind%C3%A9pendant_du_Congo.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Victim_of_Congo_atrocities%2C_Congo%2C_ca._1890-1910_%28IMP-CSCNWW33-OS10-19%29.jpg/260px-Victim_of_Congo_atrocities%2C_Congo%2C_ca._1890-1910_%28IMP-CSCNWW33-OS10-19%29.jpg)
In België gaan meer en meer stemmen op om Belgische excuses aan Congo aan te bieden vanwege het koloniale verleden van Belgen en België in de Onafhankelijke Congostaat en Belgisch-Congo tussen 1885 en 1960. Vooral sinds 2018 gaan meer stemmen op om excuses aan te bieden. In dat jaar werd voor het eerst in België een straatnaam genoemd naar Patrice Lumumba.
Excuses aan Lumumba-familie
Begin jaren 2000 vond in België een parlementaire onderzoekscommissie plaats die tot doel had de precieze omstandigheden waarin Patrice Lumumba werd vermoord en van de eventuele betrokkenheid daarbij van Belgische politici vast te stellen. Op 16 november 2001 werd het verslag van de commissie uitgebracht.[1] Er werd onder andere geconcludeerd dat België een "morele verantwoordelijkheid" droeg bij de moord op Lumumba. Commissievoorzitter Geert Versnick drong aan op excuses aan de familieleden van Lumumba, en Agalev en Ecolo drongen verder aan op schadevergoedingen die de Congolese bevolking ten goede zouden komen.[2] In 2002 bood toenmalig eerste minister Guy Verhofstadt (VLD) namens België excuses aan voor de betrokkenheid van Belgen bij de moord in 1961 op Patrice Lumumba, de eerste premier van het onafhankelijke Congo.[3] Minister van buitenlandse zaken Louis Michel (MR) legde op 5 februari 2002 een verklaring af in de Kamer van volksvertegenwoordigers waar hij excuses namens de Belgische regering heeft aangeboden aan de families Lumumba, Mpolo, en Okito, en de Congolese bevolking. Michel sprak evenwel niet over "morele verantwoordelijkheid", maar voegde toe dat sommige regeringsleden en andere Belgen duidelijk verantwoordelijk waren voor evenementen die leidden tot de dood van Lumumba.[4]
Patrice Lumumbasquare
In 2018 huldigde Brussels burgemeester Philippe Close (PS) de Patrice Lumumbasquare in in Brussel.[5][6] Dit plein ligt in de buurt van het Troonplein, waar sinds lang een groot standbeeld van koning Leopold II staat. De verzuchting naar straatnamen van Lumumba bestond reeds langer. Het stadsbestuur van Gent gaf in januari 2018 aan dat het tevens een straat of plein naar Lumumba wil noemen.[7]
Standbeelden van Leopold II
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png)
Geregeld worden standbeelden van koning Leopold II in België besmeurd of gevandaliseerd. Zo werd het standbeeld van Leopold op het Brusselse Troonplein al meermaals met verf beklad.[8][9]
AfricaMuseum
Een gepland bezoek van koning Filip van België aan het pas vernieuwde AfricaMuseum werd afgelast, "omdat het debat nog altijd loopt".[10][11][12][13] Het museum werd in 1897 opgericht door koning Leopold II[13] als koloniale tentoonstelling in de marge van de Wereldtentoonstelling van 1897 in Brussel. Leopold II was op dat moment Souverein en privé-eigenaar was van de Onafhankelijke Congostaat, waarbij in Congo een schrikbewind werd gevoerd.
Politiek debat over excuses
In augustus 2018 kwam het op Pukkelpop tot een incident waarbij racistische koloniale gezangen weerklonken onder enkele festivalgangers.[14] Dit incident werd politiek veroordeeld. De zangers werden door het openbaar ministerie verplicht om de Holocaustmuseum van de Dossinkazerne in Mechelen te bezoeken.[15]
Van november 2018 tot januari 2019 werd op Canvas de docureeks Kinderen van de kolonie uitgezonden.
Nadat de VN-expertencommissie Experts on People of African Descent in februari 2019 een rapport publiceerde dat aangaf dat excuses voor het koloniale verleden aangewezen zouden zijn,[16][3] toonden verschillende politici zich bereid het debat hierover te voeren.[17]
Eerste minister Charles Michel (MR) vond het rapport "heel vreemd".[18] Louis Michel, de vader van premier Michel, noemde Leopold II in 2010 nog "een held met ambitie voor een klein landje als België".[19][20][21][22][23][24][25] De kritiek van de experten op het vernieuwde AfricaMuseum vond minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open Vld) eveneens "erg vreemd".[26]
Vlaams Parlementslid Sabine de Bethune (CD&V), zelf geboren in Leopoldstad in Belgisch-Congo, diende een resolutie in om na de federale parlementsverkiezingen van 26 mei 2019 van start te gaan met historisch onderzoek naar de wandaden van de Belgische kolonisator in Congo. Oppositiepartijen Groen, Ecolo en sp.a drongen daar reeds langer op aan.[17]
Regeringspartij Open Vld gaf aan excuses te willen overwegen na de federale parlementsverkiezingen van 26 mei 2019.[27]
N-VA-voorzitter Bart De Wever pleitte in een uitzending van het Eén-debatprogramma De Zevende Dag voor een "historisch pardon" en gaf daarbij aan "naar het staatshoofd te kijken", vanwege de band tussen Congo en Leopold II.[28][29][30]
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 werd in de Brusselse gemeente Ganshoren Pierre Kompany (cdH) benoemd de eerste zwarte burgemeester van België. In het debatprogramma C’est pas tous les jours dimanche op RTL-TVI pleitte Kompany, die in Belgisch-Congo werd geboren, voor excuses namens België aan de Congolezen. In hetzelfde programma gaf MR-volksvertegenwoordiger Richard Miller aan "in eigen naam" een voorstander te zijn.[29]
De Congolese bisschop Laurent Monsengwo Pasinya stelde in een interview met Terzake dat er "belangrijker zaken" zijn in Congo dan koloniale excuses, "zoals de ontwikkeling van het land", zo zei hij.[31]
De gemeenteraad van Dendermonde besloot in maart 2019 om de Leopold II-laan in de stad te hernoemen tot Leopoldlaan.[32][33]
In april 2019 werd in Vlaanderen bij de bevolking gepeild naar de mening van de burger over mogelijke excuses aan Congo. Dit gebeurde in de marge naar een peiling van VRT, RTBF, De Standaard en La Libre Belgique naar de kiesintenties voor de verkiezingen van 26 mei 2019. Men peilde naar de mening van de respondenten over volgende stelling: "België moet aan Congo officiële excuses aanbieden voor misdaden begaan tijdens de koloniale periode." 51% van de respondenten verklaarde zich akkoord met deze stelling, 32% was tegen.[34]
Excuses aan de metissenkinderen
59 jaar na de Congolese onafhankelijkheid bood eerste minister Charles Michel (MR) op 4 april 2019 in de Kamer van volksvertegenwoordigers namens België excuses aan de enkele honderden metissenkinderen. Metissenkinderen zijn kinderen van Belgische kolonialen en Congolese moeders, die bij de onafhankelijkheid van Belgisch-Congo en Ruanda-Urundi naar België werden ontvoerd.[35] De Belgisch-Rwandese muzikant Jean Bosco Safari is een van hen.
Kamervoorzitter Siegfried Bracke (N-VA) hield voorafgaand aan de excuses een redevoering waarin hij een historische achtergrondschets gaf van het verhaal van de metissenkinderen. Vervolgens nam eerste minister Charles Michel het woord. In het halfrond werden zijn excuses onthaald op applaus, zowel onder de volksvertegenwoordigers als onder het publiek. Na diens tussenkomst met de excuses werd de zitting van de Kamer tijdelijk geschorst, waarna er in een commissiezaal van de Kamer een ontmoeting volgde van de Kamervoorzitter en de eerste minister met metissenkinderen en Congokenners.
Tijdens de ceremonie waren heel wat metissenkinderen aanwezig op de publiekstribune. Ook diverse Congo-kenners waren aanwezig, zoals de oud-VRT-journalisten William Van Laeken en Walter Zinzen.
Deze excuses waren het resultaat van verschillende parlementaire resoluties in onder meer het Vlaams Parlement, de Senaat en de Kamer van volksvertegenwoordigers.
Deze excuses kregen ook in het buitenland persaandacht. Het nieuwsbericht werd onder meer opgepikt door de BBC,[36] The Guardian,[37] The Irish Times,[38] het CNN,[39] The New York Times,[40], Le Figaro,[41] de NOS[42] en de NRC.[43]
Zie ook
- ↑ Verslag van de parlementaire onderzoekscommissie belast met het vaststellen van de precieze omstandigheden waarin Patrice Lumumba werd vermoord en van de eventuele betrokkenheid daarbij van Belgische politici, 16 november 2001, vol. I
en vol. II
- ↑ Beirlant, Bart, "België biedt excuses aan voor Lumumba", De Standaard, 6 februari 2002, pp. 1.
- ↑ a b (nl) VN-experten vragen Belgische excuses voor koloniaal verleden, De Standaard, 11 februari 2019.
- ↑ Belga (5 februari 2002).BELGA NEXT: Moord op Lumumba: België biedt zijn excuses aan. Persbericht.
- ↑ (nl) Lumumba heeft dan toch zijn eigen plein (tje) in Brussel, De Morgen, 1 juli 2018.
- ↑ (nl) Brussel krijgt een plein vernoemd naar Patrice Lumumba, VRT NWS, 24 april 2018.
- ↑ (nl) Eerbetoon aan vermoorde Congolees: Gent krijgt een Lumumbastraat, Het Laatste Nieuws, 22 januari 2019.
- ↑ (nl) Standbeeld Leopold II beklad met verf, De Standaard , 9 september 2008.
- ↑ (nl) La statue équestre de Léopold II badigeonnée de peinture à Bruxelles, RTBF Info, 29 januari 2018.
- ↑ (nl) Koning komt niet naar opening AfricaMuseum, BRUZZ, 4 december 2018.
- ↑ (nl) Koning komt niet naar opening AfricaMuseum, Het Laatste Nieuws, 3 december 2018.
- ↑ (nl) Koning komt niet naar opening AfricaMuseum, De Morgen, 3 december 2018.
- ↑ a b (nl) Koning Filip niet naar heropening AfricaMuseum Tervuren, VRT NWS, 3 december 2018.
- ↑ (nl) Racistische koorzangen op Pukkelpop: “Handjes kappen, de Congo is van ons”, Gazet van Antwerpen, 20 augustus 2018.
- ↑ (nl) Jongeren die ‘Congo is van ons’ zongen verplicht om Dossinkazerne te bezoeken, Het Laatste Nieuws, 12 september 2018.
- ↑ (nl) VN: “België moet zich excuseren voor Congo”, Het Laatste Nieuws, 12 februari 2019.
- ↑ a b (nl) Belgische excuses aan Congo krijgen steeds bredere steun, De Standaard, 19 februari 2019.
- ↑ (nl) Michel verbaasd over “vreemde” samenvatting van VN-experts over Belgisch koloniaal verleden, Het Laatste Nieuws, 12 februari 2019.
- ↑ (nl) Louis Michel: "Leopold II was een held voor België", De Morgen, 22 juni 2010.
- ↑ (nl) Louis Michel: 'Leopold II was een held met ambitie', Het Nieuwsblad, 22 juni 2010.
- ↑ (nl) Louis Michel: "Leopold II was een held voor België", Het Laatste Nieuws, 22 juni 2010.
- ↑ (nl) Louis Michel: "Leopold II was een ambitieuze held", Gazet van Antwerpen, 22 juni 2010.
- ↑ (nl) Louis Michel noemt Leopold II 'held', De Standaard, 22 juni 2010.
- ↑ (fr) Louis Michel défend Léopold II et son action au Congo, RTBF Info, 23 juni 2010.
- ↑ (nl) Michel noemt Leopold II "visionaire held", deredactie.be, 22 juni 2010.
- ↑ (nl) VN heeft zware kritiek op vernieuwd AfricaMuseum: “Alle racistische beelden moeten verdwijnen”, Het Nieuwsblad, 12 februari 2019.
- ↑ (nl) Open VLD schuift excuses voor koloniaal verleden door naar volgende legislatuur, Het Nieuwsblad, 18 februari 2019.
- ↑ (nl) Bart De Wever: “Koning moet historisch pardon voor koloniaal verleden uitspreken”, Het Nieuwsblad, 17 februari 2019.
- ↑ a b (nl) ‘Tijd voor excuses aan Congo vanwege de Koning’, De Standaard, 17 februari 2019.
- ↑ (nl) 'Historisch pardon over Congo door koning nodig', De Tijd, 17 februari 2019.
- ↑ (nl) Laurent Monsengwo: "Hebben de Congolezen u gezegd dat u excuses moet vragen?", VRT NWS, 1 maart 2019.
- ↑ (nl) Gemeenteraad kiest voor naamswijziging LeopoldII-laan, Het Laatste Nieuws, 21 maart 2019.
- ↑ (nl) Leopold II-laan in Dendermonde wordt Leopoldlaan, VRT NWS, 22 maart 2019.
- ↑ (nl) Politieke barometer maart-april 2019, De Standaard, 24 april 2019.
- ↑ (nl) Premier Michel biedt excuses aan voor behandeling metiskinderen uit koloniale periode, VRT NWS, 3 april 2019.
- ↑ (en) Belgium apology for mixed-race kidnappings in colonial era, BBC NEWS, 4 april 2019.
- ↑ (en) Belgium to apologise for kidnapping of children from Congo, The Guardian, 4 april 2019.
- ↑ (en) Belgium to apologise for historic kidnapping scandal, The Irish Times, 4 april 2019.
- ↑ (en) Belgium says sorry for forced removal of mixed-race children during colonial era, CNN, 4 april 2019.
- ↑ (en) Belgium Apologizes for Kidnapping Children From African Colonies, The New York Times, 4 april 2019.
- ↑ (fr) Colonisation: la Belgique s'excuse auprès de ses métis arrachés à leurs mères, Le Figaro, 4 april 2019.
- ↑ (en) België maakt excuses voor weghalen kinderen uit koloniën, NOS, 4 april 2019.
- ↑ (nl) Kinderen van de kolonie eindelijk erkend, NRC, 3 april 2019.