Dolly Parton

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dolly Rebecca Parton
Dolly Parton op 10 november 2011
Algemene informatie
Geboren 19 januari 1946
Geboorteplaats Pittman CenterBewerken op Wikidata
Land Verenigde Staten
Werk
Jaren actief 1959 - heden
Genre(s) country, pop, bluegrass
Label(s) Goldband (1959)
Mercury (1962)
Somerset (1963)
Monument (1965–1967)
RCA (1967–1985)
Warner Brothers (1987)
Columbia (1987–1995)
Rising Tide (1996–1997)
Decca (1998)
Asylum (1999)
Sugar Hill Records (1999–heden)
Officiële website
(en) AllMusic-profiel
(en) Discogs-profiel
(en) IMDb-profiel
(en) Last.fm-profiel
(en) MusicBrainz-profiel
Handtekening
Handtekening
Portaal  Portaalicoon   Muziek

Dolly Rebecca Parton (Sevierville (Tennessee), 19 januari 1946) is een Amerikaanse countryzangeres, tekstdichter, singer-songwriter en actrice. Haar bekendste hits zijn Jolene, 9 to 5 en I Will Always Love You.

Biografie[bewerken | brontekst bewerken]

Gezin[bewerken | brontekst bewerken]

Parton is het vierde kind in een gezin met twaalf kinderen. Haar ouders zijn Robert Lee Parton en Avie Lee Owens. Haar elf broers en zussen zijn Willadeene (dichter), David, Denver, Bobby, Stella (zangeres), Cassie, Larry (kort na de geboorte overleden), Randy (zanger), de tweeling Floyd (songwriter) en Freida (zangeres), en Rachel (actrice, getrouwd met Richard Dennison).

Ze groeide op in een arme familie op de tabaksboerderij van haar vader in de Great Smoky Mountains, bij Locust Ridge, Tennessee. Op twaalfjarige leeftijd verscheen ze op televisie in Knoxville en een jaar later nam ze haar eerste album op bij Gold Band Records (een klein lokaal platenlabel). Ook trad ze op in de Grand Ole Opry (tevens uitgezonden via de radio). De dag nadat ze in 1964 haar school had afgerond vertrok ze naar Nashville.

Op 30 mei 1966 is zij in Ringgold (Georgia) getrouwd met Carl Dean (met wie ze nog steeds samen is) die een asfalteringsbedrijf leidde. Het paar heeft geen kinderen. Samen met haar man heeft zij vijf van haar jongere broers en zussen opgevoed. Dat heeft haar bij neefjes en nichtjes de bijnaam Aunt Granny (tante oma) opgeleverd. Miley Cyrus is een petekind van Parton.

Carrière[bewerken | brontekst bewerken]

Muziek[bewerken | brontekst bewerken]

Zij startte haar carrière als zangeres bij een lokaal radio- en televisiestation in het oosten van Tennessee. Ze verhuisde naar Nashville in het midden van de jaren 60. In 1967 trokken haar zangkunsten de aandacht van Porter Wagoner, die haar vroeg om bij hem in de Porter Wagoner Show te komen. Hier bleef ze zeven jaar, en hun duetten werden beroemd. Begin jaren 70 overschaduwde zij Porter en in 1974 vertrok ze om zich volledig op haar solocarrière te richten. Over haar vertrek schreef ze toen I Will Always Love You, dat een van haar grootste hits werd en later werd gecoverd door Whitney Houston.

Parton vergaarde grote populariteit als zangeres en componist en won meerdere Country Music Awards: in 1968, 1970, 1971, 1975 en 1976.

In 1977 won ze haar eerste Grammy Award, in de categorie beste vrouwelijke country-uitvoering met haar nummer Here You Come Again. In 1980 won ze haar volgende twee Grammy's in de categorieën beste countrynummer en beste vrouwelijke countryperformance. Acht jaar later volgde nummer vier, in de categorie beste country-uitvoering in een duo of groep met het album Trio, dat ze in 1987 samen met Linda Ronstadt en Emmylou Harris heeft opgenomen. In 2000 won ze haar 5de Grammy, in de categorie beste samenwerking country met vocals met het nummer After the gold rush van het album Trio II dat ze (net als Trio) heeft opgenomen met Linda Ronstadt en Emmylou Harris.

Op 18 maart 2007 gaf Parton na ruim 30 jaar weer een optreden in Nederland (in de IJsselhallen in Zwolle). Alle kaarten waren binnen een dag verkocht. Op 19 juni 2008 gaf de zangeres in het kader van haar Backwoods Barbie Tour opnieuw een concert in Nederland, ditmaal in Ahoy Rotterdam.

In 2009 kreeg Parton een eredoctoraat in de muziek aan de universiteit van Knoxville in Tennessee.[1]

Film en televisie[bewerken | brontekst bewerken]

Midden jaren 70 was Parton een veel geziene gast in tv-specials en praatprogramma's. In 1976 kreeg ze haar eigen countryprogramma met de titel Dolly. Dit programma verdween echter na één jaar weer van de buis.

In 1980 maakte zij haar filmdebuut naast Jane Fonda en Lily Tomlin in de film Nine to Five. De door haar geschreven en gecomponeerde titelsong 9 to 5 leverde haar een Oscarnominatie op in de categorie beste originele lied. Verder kreeg ze Golden Globe-nominaties voor beste filmactrice in de categorie musical/komedie en beste nieuwkomer van het jaar in een film - dames.

Andere films waarin Parton meespeelde zijn onder andere The Best Little Whorehouse in Texas (1982), die haar haar tweede Golden Globe-nominatie als actrice opleverde, Rhinestone (1984), Steel Magnolias (1989), Blue Valley Songbird (televisiefilm, 1999), Straight Talk (1992) en Joyful Noise (2012). Ook had ze een gastrol in Miss Congeniality 2: Armed & Fabulous (2005) als zichzelf.

In 2006 en 2007 was Parton te zien naast haar petekind Miley Cyrus in de serie Hannah Montana. Ze speelde een gastrol in de afleveringen Good Golly, Miss Dolly en I Will Always Loathe You, waarin ze te zien was als de peettante van Miley Stewart/Hannah Montana. In december 2010 kwam ze in de aflevering Kiss It All Goodbye nog één keer terug in Hannah Montana Forever, het laatste seizoen van de serie.

Zakelijk[bewerken | brontekst bewerken]

Parton staat bekend om haar zakelijke instinct. Zij heeft een groot deel van haar inkomen geïnvesteerd in het themapark Dollywood in Pigeon Forge (Tennessee), waardoor het toerisme in Tennessee, Kentucky en Ohio groeide. Op het terrein is ook het Southern Gospel Museum and Hall of Fame ondergebracht.

Ook is Parton directrice van Dolly Parton Enterprise, een mediabedrijf met een waarde van $100 miljoen.

Prijzen en nominaties[bewerken | brontekst bewerken]

Parton werd in 1986 opgenomen in de Nashville Songwriters Hall of Fame, in 1999 in de Country Music Hall of Fame, in 2001 in de Songwriters Hall of Fame, in 2009 in de Gospel Music Hall of Fame en in 2010 in de Country Gospel Music Hall of Fame. Daarbij kreeg ze in 2009 een ster in de Music City Walk of Fame in Nashville. Ook werd ze talloze malen onderscheiden met andere prijzen.

Hieronder de verschillende prijzen en nominaties die Parton op haar naam heeft staan. Als de prijs goud is gemarkeerd, heeft Parton deze prijs ook gewonnen, anders betreft het een nominatie.

American Music Awards
Jaar Album Nummer Categorie
1977 Favorite Country Female Artist
1978 New Harvest, First Gathering Favorite Country Album
Favorite Country Female Artist
1979 Here You Come Again Favorite Country Single
Here You Come Again Favorite Country Album
1980 Favorite Country Female Artist
1982 Favorite Pop/Rock Female Artist
Favorite Country Female Artist
1984 Islands in the Stream Favorite Country Single
(met Kenny Rogers)
Favorite Country Band/Duo/Group
(met Kenny Rogers)
Potential New Boyfriend Favorite Country Video
1985 Islands in the Stream Favorite Country Single
(met Kenny Rogers)
Favorite Country Female Artist
1986 Favorite Country Female Artist
1990 Favorite Country Female Artist
1992 Favorite Country Female Artist
1993 Slow Dancing with the Moon Romeo Favorite Country Single
1994 Favorite Country Female Artist
Grammy Awards
Jaar Album Nummer Categorie
1979 Here You Come Again Best Country Vocal Performance - Female
1982 9 to 5 and Odd Jobs 9 to 5 Best Country Song (Songwriter's Award)
9 to 5 and Odd Jobs 9 to 5 Best Country Vocal Performance - Female
9 to 5 and Odd Jobs 9 to 5 Song of the Year (Songwriter's Award)
1983 I Will Always Love you Best Country Vocal Performance - Female
1984 Islands in the Stream (met Kenny Rogers) Best Pop Vocal Performance By a Duo or Group
Burlap and Satin Best Country Vocal Performance - Female
1985 Tennessee Homesick Blues Best Country Vocal Performance - Female
1986 Real Love Best Country Vocal Performance - Female
Real Love (met Kenny Rogers) Best Country Vocal Performance by a Duo or Group
1987 Trio (met Linda Ronstadt & Emmylou Harris) Album of the Year
1988 Trio (met Linda Ronstadt & Emmylou Harris) Best Country Vocal Performance by a Duo or Group
Trio (met Linda Ronstadt & Emmylou Harris) Album of the Year
1990 Why'd You Come in Here Looking Like That Best Country Vocal Performance - Female
1992 Rockin' Years (met Ricky van Shelton) Best Country Vocal Collaboration
Eagle When She Flies Best Country Song (Songwriter's Award)
1994 Slowdancing with the Moon Romeo (met Tanya Tucker, Billy Ray Cyrus, Kathy Mattea, Pam Tillis & Mary Chapin Carpenter) Best Country Vocal Collaboration
1995 Silver Threads and Golden Needles (met Loretta Lynn & Tammy Wynette) Best Country Vocal Collaboration
1996 I Will Always Love You (met Vince Gill) Best Country Vocal Collaboration
2000 Trio II After the gold Rush Best Country Collaboration With Vocals
Trio II (met Linda Ronstadt & Emmylou Harris) Best Country Album
2001 The Grass is Blue Best Bluegrass Album
Travelin' Prayer Best Country Vocal Performance - Female
2002 Little Sparrow Shine Best Country Vocal Performance - Female
2003 Halos and Horns Best Country Album
Dagger Through the Heart Best Country Vocal Performance - Female
2004 I'm Gone Best Country Vocal Performance - Female

Trivia[bewerken | brontekst bewerken]

Het eerste gekloonde dier was een schaap en werd door wetenschappers naar haar genoemd omdat Dolly werd gekloond uit uierweefsel.

Bekende uitspraken van Parton zijn:

  • "It takes an awful lot of money to look this cheap"
  • "When any part of me is bagging, sagging or dragging it is my duty to nip it, tuck it or suck it."

Hoewel Parton er nooit een geheim van heeft gemaakt dat ze verschillende keren cosmetisch-chirurgische ingrepen heeft gehad, heeft het tot 2002 geduurd eer ze toegaf dat ze ook een borstvergroting heeft ondergaan. Volgens haar is dit echter pas halverwege de jaren 80 geweest nadat haar borstomvang flink verminderd was doordat ze toen behoorlijk afgevallen is. Haar handelsmerk is haar grote borstomvang en haar borsten zijn verzekerd voor $600.000.

In 2016 haalde Parton 9 miljoen dollar op voor families die zijn getroffen door bosbranden in Sevier County in de staat Tennessee. Haar My People-fonds keert maximaal zes maanden lang 1000 dollar per maand uit aan de getroffen gezinnen.[2][3]

Dolly Parton schrijft iedere dag aan haar eigen nummers (en nummers die door anderen gezongen worden), waardoor ze tegen het einde van 2020 meer dan 3000 nummers had geschreven.[4] Twee van haar grootste hits, Jolene en I Will Always Love You, schreef ze zelfs op één dag.[5]

in 1985 werd het pretpark Silver Dollar City in Pidgeon Forge, Tennessee geschonken aan Parton en staat nu bekend als: Dollywood.

Discografie[bewerken | brontekst bewerken]

Albums[bewerken | brontekst bewerken]

Album met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Album Top 100 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
Greatest hits 19 maart 1983 10 11
The love album 17 december 1983 2 21
The great pretender 17 maart 1984 30 8
Trio 4 april 1987 31 10 met Emmylou Harris en Linda Ronstadt
The very best of... (1) 11 april 1987 12 16 met Kenny Rogers
Once upon a Christmas 22 december 1990 61 3 met Kenny Rogers
The very best of... (2) 27 maart 1993 7 17 met Kenny Rogers
Album met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 200 albums Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
A life in music - the ultimate collection 2002 16 maart 2002 11 4

Singles[bewerken | brontekst bewerken]

Single met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Top 40 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
Jolene 1973 29 juni 1974 tip
Here you come again 4 maart 1978 34 3
Baby I'm burnin' 17 februari 1979 tip
9 to 5 28 maart 1981 10 10
I will always love you 26 februari 1983 2 11
Islands in the stream 24 september 1983 4 9 met Kenny Rogers
You are 26 november 1983 1(3wk) 11 Alarmschijf
Heartbreaker 25 februari 1984 27 4
We used to 5 januari 1985 tip
Christmas without you 22 december 1990 23 3 met Kenny Rogers
Straight talk 8 augustus 1992 tip
When you tell me that you love me 17 december 1994 tip - met Julio Iglesias
Single met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 50 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
9 to 5 1981 11 april 1981 5 11
I will always love you 1983 26 maart 1983 4 10
Islands in the stream 1983 15 oktober 1983 7 8 met Kenny Rogers
You are 1983 10 december 1983 1(1wk) 13
Heartbreaker 1984 10 maart 1984 34 2
When you tell me that you love me 1995 28 januari 1995 35 2 met Julio Iglesias

Hitnoteringen[bewerken | brontekst bewerken]

Radio 2 Top 2000[bewerken | brontekst bewerken]

Nummer(s) met noteringen in de NPO Radio 2 Top 2000 '99 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15 '16 '17 '18 '19 '20 '21 '22 '23
9 to 5 1512 - 1456 1971 1718 1641 1947 1995 1944 1777 - - - 1611 - - - - - 1241 913 710 877 848 761
Islands in the stream (met Kenny Rogers) 1206 1176 1119 853 1288 1294 990 1147 1020 1103 1547 1277 1269 1343 1360 1039 1083 1060 939 812 723 363 403 412 211
I will always love you 632 - 941 829 1262 837 832 855 805 844 1191 1066 1318 1428 1469 1303 1258 1147 1098 1232 1147 892 1105 1226 1096
Jolene 1364 - 1471 1199 775 757 781 749 717 750 963 928 726 770 445 436 221 154 128 105 97 64 99 106 93
You are 1118 866 240 1540 1612 1353 1443 1549 1319 1343 1955 1847 1971 1716 - - - - - - - - - - -

Joe FM Hitarchief 2000[bewerken | brontekst bewerken]

Nummer(s) met noteringen in het Joe FM Hitarchief 2000 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
9 to 5 177 185 181 222 260 462 533 484 468 464 648 724 852
I will always love you 668 1235 1270 1307 1328 1218 1110 1106 1137 1137 1059 891 1129
Jolene 1343 1276 1160 1139 981 748 454 462 447 391 159 258 159
You are 416 368 359 388 545 365 582 638 669 662 527 372 545
Islands in the stream (met Kenny Rogers) - - - - - - - - - 1474 1409 906 982

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Dolly Parton van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.