Griman Creek-formatie

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

De Griman Creek-formatie is een geologische formatie in de Australische deelstaten Queensland en Nieuw-Zuid-Wales.

Geologie[bewerken | brontekst bewerken]

De Griman Creek Formation maakt deel uit van de Rolling Downs Group in het Surat Basin, welke laatste zich uitstrekt over het zuidoosten van Queensland en het noorden van New South Wales. In het westen wordt het Surat Basin begrensd door het Eromanga Basin en tezamen markeren deze twee bekkens de maximum transgressie van de Eromangazee. Deze zee bedekte centraal Australië voor het grootste deel van het Onder-Krijt, tot in het Cenomanien (de onderste etage van het Boven-Krijt). De Griman Creek Formation omvat een sedimentpakket met een maximumdikte van 345 meter[1] en dagzoomt tussen de steden Lightning Ridge (New South Wales) en Surat (Queensland).[2][3][4][5] De sedimenten zijn samengesteld uit dunne lagen fijn- tot mediumkorrelige zandsteen, siltsteen, mudstone,[6] carbonaatcement, conglomeraten en laagkwalitatieve steenkool. Volgens Green et al.[4] en Exon[3] vormen deze sedimenten, gebaseerd op paleontologische, sedimentologische en palynologische gegevens, een relatief complexe opeenvolging van oorspronkelijk regressieve mariene kustafzettingen (sedimenten), gevolgd door paralische-[7] tot delta-afzettingen, en ten slotte door riviervlakte-afzettingen in het bovenste gedeelte van de opeenvolging. Deze afzettingen werden op of nabij de zuidoostelijke kust van de inlandse[8] Eromanga Zee opgestapeld. De ouderdom van de Griman Creek Formation varieert naargelang de dateringsmethode die gebruikt wordt. Datering op basis van Foraminifera geeft een Midden-Albien ouderdom,[9] op basis van palynologische gegevens Midden- tot Laat-Albien (Morgan, 1984; Dettman et al., 1992) en op basis van palynologische en biostratigrafische gegevens Laat-Albien.[10]

De Griman Creek Formation te Lightning Ridge[bewerken | brontekst bewerken]

De Griman Creek Formation wordt in het Lightning Ridge district, dat beroemd is door het voorkomen van geopaliseerde fossielen, in twee informele members[11] onderverdeeld, nl. de Wallangulla Sandstone member - waarin in het bovenste deel het holotype van de iguanodontide dinosauriër Fostoria dhimbangunmal gevonden werd - en de bedekkende Coocoran Claystone member.[12] Deze members werden op een paleobreedtegraad[13] van ongeveer 60° zuiderbreedte afgezet.[14] De formatie is grotendeels bedekt door Kwartair grind en werd door het graven van tunnels in de onderliggende gesteenten uit het Midden-Krijt op grote schaal verkend door mijnwerkers op zoek naar opaal. Het opaal komt zowel in aders als in de vorm van nodules[15] voor en als vervangende substantie voor (fossiel) bot. De graad van preservatie van de inwendige structuur van deze geopaliseerde beenderen varieert. Zo bleef van het holotype van de clypeodonte dinosauriër Weewarrasaurus pobeni (LRF 3067) de fijne details van de beendermicrostructuur bewaard, maar de meeste geopaliseerde beenderen zijn pseudomorfen of natuurlijke afgietsels. Het subtiele onderscheid tussen glazuur en tandbeen werd in geen enkel geval gepreserveerd. De fossielen worden bijna uitsluitend gevonden ten gevolge van mijnactiviteiten, waardoor de beenderen breken en hun eventueel anatomisch verband verliezen, en gedetailleerde stratigrafische gegevens verloren gaan.

Uranium-looddatering van detritische zirkoon mineralen afkomstig uit een onderscheiden laag vulkanische kleisteen die een van de lagen met geopaliseerde beenderen bedekt, geeft een maximum ouderdom van 100,2 tot 96,6 Ma (miljoen jaar), wat maakt dat de Griman Creek Formation te Lightning Ridge uit het Vroege tot Midden-Cenomanien dateert (Bell et al., 2019), eerder dan - volgens Raza et al.[16] - uit het Late Albien. Daardoor is de Griman Creek Formation te Lightning Ridge het equivalent van het middelste deel van de Winton Formation (Laat Albien–Turonien) in Queensland en verscheidene miljoenen jaren ouder dan de door Sauropoda gedomineerde fauna van Winton, maar jonger dan de Eumeralla Formation (Laat-Hauterivien-Albien) in Victoria.

De paleofauna van de Griman Creek Formation[bewerken | brontekst bewerken]

Gewervelden (Vertebrata)[bewerken | brontekst bewerken]

Zoogdieren (Mammalia)[bewerken | brontekst bewerken]

Geslacht soort taxonomie materiaal voorkomen
Kollikodon Kollikodon ritchiei orde Monotremata (cloacadieren), familie Kollikodontidae[17] een deel van een onderkaak met drie kiezen en een gedeeltelijke bovenkaak Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Steropodon Steropodon galmani orde Monotremata, familie Ornithorhynchidae (vogelbekdieren) een deel van een onderkaak met enkele tanden Lightning Ridge, Surat Basin, New South wales
indet.[18] indet. onderklasse Theriiformes?, orde Dryolestida?, familie Dryolestidae?[19] een grote tand Lightning Ridge, Surat Basin, New South wales

Reptielen (Reptilia)[bewerken | brontekst bewerken]

Dinosauriërs (Dinosauria)[bewerken | brontekst bewerken]
Geslacht soort taxonomie materiaal voorkomen
indet. indet. orde Theropoda, klade Maniraptora, klade Eumaniraptora, klade Avialae, klade Aves, klade Enantiornithes[20] bovenste uiteinde van een tibiotarsus (AMF103590)[21] en een wervellichaam (AMF103591)[22] Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Hesperornis indet. orde Theropoda, klade Maniraptora, klade Eumaniraptora, klade Avialae, klade Aves (vogels), klade Ornithuromorpha, orde Hesperornithiformes, familie Hesperornithidae[22] tanden (LRF443) Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Rapator Rapator ornitholestoides[23] orde Theropoda, klade Neotheropoda incertae sedis het eerste vingerkootje van de eerste vinger (holotype BMNH R3718) Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Walgettosuchus Walgettosuchus woodwardi[23] orde Theropoda, klade Neotheropoda incertae sedis een enkele wervel, vermoedelijk afkomstig van het achterdeel van de staart (holotype BMNH R3717). Er is vaak gesuggereerd dat Walegttosuchus identiek zou zijn aan Rapator Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
indet. indet. orde Theropoda, klade Tetanurae, klade Avetheropoda,[24] klade Allosauroidea, klade Megaraptora[20] twee wervels uit het voorste deel van de staart (LRF3310, LRF3311), een rechteraanhangsel voor het schaambeen[25] (LRF3312) en een gewrichtsfacet van een wervellichaam[26] (AMF106525)[24] Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
indet. indet. orde Saurischia, infraorde Sauropoda, Titanosauria indet.[27] een zitbeen Surat Basin, Queensland
indet. indet. orde Ornithischia, klade Thyreophora, klade Ankylosauria incertae sedis[28] een osteoderm Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
indet. indet. orde Ornithischia, klade Cerapoda, klade Euornithopoda, familie Hypsilophodontidae zes onvolledige dijbeenderen[29] Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Fulgurotherium Fulgurotherium australe[23] orde Ornithischia, klade Cerapoda, klade Euornithopoda de onderkant van een dijbeen (holotype BMNH R.3719) Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Weewarrasaurus Weewarrasaurus pobeni[30] orde Ornithischia, klade Cerapoda, klade Euornithopoda, klade Clypeodonta[30] twee stukken van het dentarium (tandbeen) van de rechteronderkaak (holotype LRF 3067) en nog een stuk rechteronderkaak (specimen LRF 766) Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Fostoria Fostoria dhimbangunmal Orde Ornithischia, klade Genasauria, klade Cerapoda, klade Euornithopoda, klade Iguanodontia een onvolledige schedel en postcrania[31] van minstens vier individuen Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Vliegende reptielen (Pterosauria)[bewerken | brontekst bewerken]
Geslacht soort taxonomie materiaal voorkomen
indet. indet. onderorde Pterodactyloidea, klade Anhangueria[32] afzonderlijke tanden (LRF 759 en LRF 3142) Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Aquatische reptielen (Sauropterygia)[bewerken | brontekst bewerken]
Geslacht soort taxonomie materiaal voorkomen
Leptocleidus sp.[22] orde Plesiosauria, klade Leptocleidia, familie Leptocleididae[20] tanden Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
indet. indet. orde Plesiosauria, klade Xenopsaria, familie Elasmosauridae[20] Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Schildpadden (Testudines)[bewerken | brontekst bewerken]
Geslacht soort taxonomie materiaal voorkomen
4 x indet. 4 x indet. orde Testudines, onderorde Pleurodira, familie Chelidae[20] borstplaatfragmenten en wervels[33] Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Spoochelys Spoochelys ormondea orde Testudines, onderorde Cryptodira, superfamilie Meiolanoidea, familie Spoochelyidae[22] onder meer een bijna volledige schedel, een gedeeltelijke hersenpan, meerdere postcraniale beenderen Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Sunflashemys Sunflashemys bartondracketti orde Testudines, onderorde Cryptodira, superfamilie Meiolanoidea, familie Spoochelyidae[22] een hersenpan en een gedeeltelijk skelet Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Opalania Opalania baagiiwayamba orde Testudines, onderorde Cryptodira, superfamilie Meiolanoidea, familie Spoochelidae[22] een onderkaak, een halswervel, delen van de carapax Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Krokodilachtigen (Crocodilia)[bewerken | brontekst bewerken]
Geslacht soort taxonomie materiaal voorkomen
indet. indet. superorde Crocodylomorpha[20] Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales

Vissen (Pisces)[bewerken | brontekst bewerken]

Geslacht soort taxonomie materiaal voorkomen
indet. indet. infraklasse beenvissen (Teleostei), familie Aspidorhynchidae[20] Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
indet. indet. klasse kraakbeenvissen (Chondrichthyes), orde makreelhaaien (Lamniformes)[20] Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Neoceratodus Neoceratodus forsteri[34] superklasse Osteichthyes, klasse kwastvinnigen (Sarcopterygii), onderklasse longvissen (Dipnoi), orde Ceratodontiformes, familie Neoceratodontidae tandplaten Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Archaeoceratodus Archaeoceratodus avus[35] superklasse Osteichthyes, klasse kwastvinnigen (Sarcopterygii), onderklasse longvissen (Dipnoi), orde Ceratodontiformes, familie Neoceratodontidae tandplaten Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Ceratodus Ceratodus diutinus[36] superklasse Osteichthyes, klasse kwastvinnigen (Sarcopterygii), onderklasse longvissen (Dipnoi), orde Ceratodontiformes, familie Ceratodontidae tandplaten Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Metaceratodus Metaceratodus wollastoni[37] superklasse Osteichthyes, klasse kwastvinnigen (Sarcopterygii), onderklasse longvissen (Dipnoi), orde Ceratodontiformes, familie Ceratodontidae tandplaten Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales

Ongewervelden (Invertebrata)[bewerken | brontekst bewerken]

Weekdieren (Mollusca)[bewerken | brontekst bewerken]

Geslacht soort taxonomie materiaal voorkomen
klasse Bivalvia, onderklasse Palaeoheterodonta, orde Unionoida (zoetwatermosselen), familie Unionidae[38] kleppen Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
klasse Bivalvia, onderklasse Palaeoheterodonta, orde Unionoida (zoetwatermosselen), familie Hyriidae[38] kleppen Lightning Ridge, Surat Basin, New South Wales
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Griman_Creek-formatie&oldid=67328124"