Delhaye

De la Haye was een geslacht van Meester-orgelbouwers afkomstig uit Henegouwen. Naar het einde van de 18e eeuw toe werd de naam De la Haye geleidelijk aan omgevormd tot Delhaye. Hun productie strekte zich uit van het einde van de 17de tot omstreeks het midden van de 19de eeuw. Ze behoren met de Van Peteghems tot de bekendste Belgische orgelbouwers.

Familieleden in de orgelbouw[bewerken | brontekst bewerken]

Volgende leden van de familie waren actief in de orgelbouw:

Louis I
- Louis II, zoon van Louis I
  - Dieudonné-Joseph, zoon van Louis II
    - Jean-Joseph, zoon van Dieudonné-Joseph
      - Jean-Corneille-Charles, zoon van Jean-Joseph
  - Jacobus-Josephus, zoon van Louis II

Eerste generatie: Louis de la Haye (Louis I)[bewerken | brontekst bewerken]

Hij was een orgelmaker afkomstig uit Noord-Frankrijk of Henegouwen (mogelijks uit Chièvres en is de stichter van de orgelmakersfamilie Delhaye. Hij verhuisde naar Gent, waar zijn eerste activiteiten gesignaleerd zijn in 1698. In 1712 procedeerde hij tegen de Gentse gilde van schrijnwerkers om door de orgelmakers zelf de orgelkast te laten vervaardigen in plaats van door schrijnwerkers en beeldhouwers. Louis werd in het gelijk gesteld, al zou een herziene reglementering uitblijven tot na de Franse Revolutie. Hij overleed vermoedelijk rond 1725. In dezelfde periode vestigde zijn zoon Louis (Louis II) zich in Antwerpen.

Hij bouwde viervoetsorgels in:

vóór 1699: Overmere
1699: Sint-Amandsberg
1699: Oostakker
1707: Zelzate
1712: Heilig Kruiskerk (Heusden), nu in Maldegem-Donk, gerestaureerd in 2014
1712: Kalken
1720: Sint-Annakapel in Gent, nu in de Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt-Ontvangenkerk (Madonna) van Langemark-Poelkapelle
1723: Sint-Pieterskerk (Puurs)
1724: Rupelmonde, sinds 1839 in Malen (België) (deelgemeente van Jodoigne), in een orgelkast uit 1626, het werk van een zekere Meester Alexandre dat oorspronkelijk een orgel van Philips Snoeck omgaf

Tweede generatie: Louis II de la Haye[bewerken | brontekst bewerken]

Louis II (ca. 1700 - Antwerpen 1778 of 1779) leerde het vak bij zijn vader Louis (I). Rond 1725 verhuisde hij naar Antwerpen waar hij een eigen atelier startte. Hij was actief tot op hoge leeftijd. Zijn zuster Isabella Philippina huwde in 1724 in Gent de beroemde Vlaamse orgelmaker Jacob François Moreau, gevestigd in Rotterdam, die onder meer het orgel in Gouda bouwde. Moreau introduceerde Louis II in Nederland.

Instrumenten: Werk van zijn hand is aan te treffen in West- en Oost-Vlaanderen, Brabant en in Noord-Brabant (Nederland).

1730: Vermoedelijk is het orgel in Adegem van zijn hand.
1749: Onze-Lieve-Vrouwekerk (Melsele).
1751-1752: Sint-Bavokerk (Oud-Turnhout)
1761: Sint-Pieterskerk (Lille)
1764: orgel van de Sint-Willibrordusbasiliek in Hulst: wijzigingen
1769: Gouda, Katholieke Schuilkerk
1771: gereformeerde kerk in Bergen op Zoom: grotendeels bewaard gebleven driemanualig orgel
1772: Gouda, Hospitaal
1773: Gouda, de Waalse kerk, nu in Moordrecht
1778: Sint-Elisabethgasthuis in Antwerpen: orgel deels bewaard gebleven

Derde generatie: Zonen van Louis II[bewerken | brontekst bewerken]

Dieudonné-Joseph de la Haye[bewerken | brontekst bewerken]

Van Dieudonné-Joseph de la Haye (Delhaye) (Antwerpen, 4 december 1725 - Antwerpen, 4 september 1811) is maar een klein aantal activiteiten bekend in vergelijking met deze van zijn vader Louis (II) en zijn zoon Jean-Joseph. Een gedeeltelijke verklaring is misschien het feit dat vader Louis tot op hoge leeftijd werkte en dat daardoor een aantal werken van het atelier (vader en zoons) op zijn naam staan. Vermoedelijk is het orgel van Gouvy van zijn hand.

Jacobus-Josephus de la Haye[bewerken | brontekst bewerken]

Over de biografie van Jacobus-Josephus de la Haye (Delhaye), zoon van Louis (II), is weinig bekend. Geboren in Antwerpen en ongetwijfeld opgeleid in het atelier van zijn vader, is hij daarna als orgelbouwer regelmatig aan te treffen in Oost-Vlaanderen, wat laat veronderstellen dat er contacten waren met de Gentse vestiging van de familie De la Haye (die mogelijk nog een tijdlang actief was na het vertrek van Louis (II) naar Antwerpen). De overlijdensdatum van Jacobus-Josephus de la Haye is niet bekend, maar is mogelijks rond 1760 te situeren.

Jacobus Josephus bouwde een orgel in Eeklo (1746), restaureerde het orgel van Borsbeke (1760) en maakte een niet gedateerd project tot transformatie van het orgel in Oudenaarde.

Vierde generatie: Jean-Joseph Delhaye[bewerken | brontekst bewerken]

Jean-Joseph Delhaye (Antwerpen, 28 juli 1786 - Antwerpen, 10 januari 1845), zoon van Dieudonné-Joseph, liet een omvangrijk oeuvre na, hoofdzakelijk in de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant. Zijn hele oeuvre vertoont een grote variatie en getuigt van vakkennis en persoonlijkheid. Hij deponeerde een brevet voor verbeteringen aan het pedaal.

Instrumenten:

1808-1810: Sint-Carolus Borromeuskerk (Antwerpen): vernieuwingen
ca. 1810: Antwerpen, Onze-Lieve-Vrouw Geboortekapel
Begijnhof Hoogstraten: vrij gaaf bewaard orgel, rococo-instrument, datum onbekend
1814-1815: Brasschaat
1815: Eikevliet
1821: Kathedraalorgel van Antwerpen: uitbreiding, preromantisch van stijlopvatting
1822: Wuustwezel
1823: Sint-Willibrorduskerk (Teteringen)
1824: Sint-Pauluskerk (Antwerpen): restauratie
1828: Onze-Lieve-Vrouwekerk (Diest): tweemanualig, vrij goed bewaard orgel met een zelden voorkomend neoclassicistisch front
1830: Berendrecht
1832: Sint-Amelbergakerk (Wechelderzande)
1833-1835: Brecht (België)
1834: De Gelagen onder Bazel: vrij goed geconserveerd
1834: Sint-Jan-Evangelistkerk (Steendorp): goed bewaard
1835-1836: Paal (België), Sint-Jan-de-Doperkerk
1836-1839: Eindhoven, oude Sint-Catharinakerk, drieklaviersorgel
1839: Rupelmonde: grotendeels bewaard
1840: Kumtich
1839-1840: Zandbergen (België): vrij gaaf bewaard
1840: Rijkevorsel
1841: Wezemaal
1841: Hamont
1842: Opwijk
1843: Antwerpen, Zwarte Zusters
1843: Sint-Pieterskerk (Puurs), verbouwing van het Delhaye orgel uit 1723
1843-1845: Abdij van Tongerlo
Evergem, nieuw orgel (verdwenen)
1844: Hoogstraten, Ursulinen: goed bewaard
Kontich
Tilburg
Borgerhout, Sint-Annakerk

Vijfde generatie: Jean-Corneille-Charles Delhaye[bewerken | brontekst bewerken]

Jean-Corneille-Charles Delhaye (Antwerpen, 23 maart 1809 - Merksem, 13 oktober 1863) is de oudste zoon en opvolger van Jean-Joseph. Na hem hield het Delhaye-atelier op te bestaan.

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

de la Haye, later Delhaye (familie), inventaris.onroerenderfgoed.be
de la Haye (Delhaye), Louis, inventaris.onroerenderfgoed.be
de la Haye (Delhaye), Louis (Louis II), inventaris.onroerenderfgoed.be
de la Haye (Delhaye), Dieudonné-Joseph, inventaris.onroerenderfgoed.be
de la Haye (Delhaye), Jacobus-Josephus, inventaris.onroerenderfgoed.be
Delhaye, Jean-Joseph, inventaris.onroerenderfgoed.be
Delhaye, Jean-Corneille-Charles, inventaris.onroerenderfgoed.be
Ghislain POTVLIEGHE, Haye, de la, in: Winkler Prins Encyclopedie van Vlaanderen, deel III, Brussel, 1973, p. 266-267
De la Haÿe/Van Peteghem-orgel Maldegem-Donk gerestaureerd, www.orgelnieuws.nl