Bordspel: verschil tussen versies
k Wijzigingen door 81.82.234.112 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Celaena1 |
Betere afbakening met andere speltypen. Zie ook permalink De kroeg: Is Twister een bordspel? |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:International draughts.jpg|thumb|Het [[Dammen|damspel]], een klassiek bordspel]] |
[[Bestand:International draughts.jpg|thumb|Het [[Dammen|damspel]], een klassiek bordspel]] |
||
Een '''bordspel''' is een spel dat op een tevoren gemarkeerd oppervlak |
Een '''bordspel''' is een [[spel]] dat wordt gespeeld op een tevoren gemarkeerd oppervlak, dat gewoonlijk op een [[Tafel (meubilair)|huiskamertafel]] kan liggen. Dit spelbord en de bijbehorende speelstukken vormen het belangrijkste verschil met andere [[gezelschapsspel]]len; er bestaan echter combinaties en tussenvormen van bordspelen met andere speltypes. Zo kan een kanskaart van een bordspel de opdracht bevatten om te dribbelen met een voetbal. |
||
Naast het bord wordt gebruikgemaakt van stukken, stenen of [[fiche]]s. Sommige bordspelen zijn pure [[kansspel]]en (er wordt dan bijvoorbeeld met een dobbelsteen gerold). Andere zijn strategisch, zoals [[schaken]]. Een combinatie van strategie en kans komt ook veel voor. |
|||
De stukken, stenen, kaarten of [[fiche]]s tonen de status van spel of spelers. Ze kunnen informatie geven over de posities, mogelijkheden, doelen, intenties, daden of prestaties van de spelers, of over de toestand waarin het spel zich bevindt. |
|||
[[Ganzenbord]] is een van de pure [[kansspel]]en; bij dit type bepaalt geluk het spelverloop volledig, bijvoorbeeld met een [[dobbelsteen]]. Andere spellen zijn [[Tactiek (sport)|tactisch]] of [[Strategisch spel|strategisch]], zoals [[schaken]] en [[Go (bordspel)|Go]]. Bij [[backgammon]] en [[monopoly]] is zowel geluk als inzicht nodig. Ook andere spelerskwaliteiten kunnen aangesproken worden, zoals [[kennis]] bij [[Trivial Pursuit]] en [[Behendigheidssport|behendigheid]] bij [[chaturaji]]; dit laatste is een oude Indiase schaakvariant, waarin balkjes bij wijze van dobbelsteen het te spelen stuk aanwijzen. De balkjes mogen opgegooid en in een gunstige positie gevangen worden. |
|||
== Geschiedenis == |
== Geschiedenis == |
||
Versie van 6 mei 2020 20:29
Een bordspel is een spel dat wordt gespeeld op een tevoren gemarkeerd oppervlak, dat gewoonlijk op een huiskamertafel kan liggen. Dit spelbord en de bijbehorende speelstukken vormen het belangrijkste verschil met andere gezelschapsspellen; er bestaan echter combinaties en tussenvormen van bordspelen met andere speltypes. Zo kan een kanskaart van een bordspel de opdracht bevatten om te dribbelen met een voetbal.
De stukken, stenen, kaarten of fiches tonen de status van spel of spelers. Ze kunnen informatie geven over de posities, mogelijkheden, doelen, intenties, daden of prestaties van de spelers, of over de toestand waarin het spel zich bevindt.
Ganzenbord is een van de pure kansspelen; bij dit type bepaalt geluk het spelverloop volledig, bijvoorbeeld met een dobbelsteen. Andere spellen zijn tactisch of strategisch, zoals schaken en Go. Bij backgammon en monopoly is zowel geluk als inzicht nodig. Ook andere spelerskwaliteiten kunnen aangesproken worden, zoals kennis bij Trivial Pursuit en behendigheid bij chaturaji; dit laatste is een oude Indiase schaakvariant, waarin balkjes bij wijze van dobbelsteen het te spelen stuk aanwijzen. De balkjes mogen opgegooid en in een gunstige positie gevangen worden.
Geschiedenis
De vroegste bordspelen zijn al 5500 jaar oud, aangetroffen in graven van het pre-dynastieke Egypte. Het oudste bordspel waarvan het bestaan bekend is, Senet, is onder meer afgebeeld op een fresco gevonden in het graf van Merknera (3300–2700 voor onze jaartelling). Ook speelde men in Egypte een spel genaamd Mehen.
In Sjar-i-sukhte (شهر سوخته, de verbrande stad) in Iran zijn de eerste dobbelstenen gevonden. Ook trof men hier een backgammon-spel aan, daterend van 3000 voor onze jaartelling.
In Knossos zijn schilderingen met bordspelen gevonden daterend van ongeveer 1500 voor onze jaartelling.
Op de lijst van spellen waarvan wordt gezegd dat Gautama Boeddha gezegd zou hebben dat hij die niet zou spelen (500 à 600 voor onze jaartelling) komen ook enkele bordspelen voor.
Een van de eerste geschreven verwijzingen naar Go zijn van Confucius, circa 400–500 jaar voor onze jaartelling. 200 jaar later duikt in China ook backgammon op, wat we al eerder in Iran zagen.
Schaken is ongeveer in de zesde eeuw van onze jaartelling ontstaan in India, uit het spel Chaturanga. Het werd in de late middeleeuwen naar Europa gebracht, maar werd al veel eerder via Perzië over de gehele Islamitische wereld verspreid.
Veel bekende bordspelen die vandaag de dag gespeeld worden dateren uit de twintigste eeuw. Het bordspel Monopoly bereikte ongeveer in 1930 de vorm zoals wij het nu spelen. Zeeslag dateert van 1931. Scrabble, een spel waar met letterstenen woorden moeten worden gevormd op het bord, komt uit 1938. In 1957 verschijnt Risk, een bordspel voor meerdere spelers waar landen moeten worden veroverd. In de jaren tachtig van de twintigste eeuw zien we de eerste designer games verschijnen, waarvan Carcassonne en Kolonisten van Catan bekende voorbeelden zijn.
Klassieke bordspellen
Klassieke bordspellen zijn voor het grootste deel nulsomspellen met volledige informatie volgens de speltheorie.
Voorbeelden: Alquerque - Arimaa - Bagh Chal - Chaturanga - Checkers - Chinees schaken - Backgammon - Dammen - Fanorona - Ganzenbord - Go - Halma - Hex - Hnefatafl - Mankala - Molenspel - Pente - Reversi (Othello) - Schaken - Shogi - Ur
Designer bordspelen
Designer games zijn een nieuw soort strategische bordspelen voor volwassenen en kinderen. Deze worden ook wel German games of Euro Games genoemd.
Voorbeelden van designer games zijn: Abalone - Amon-Ra - Babel - Carcassonne - Caylus - De Grote Dalmuti - El Grande- Eufraat & Tigris - Gipf - Goa - Kolonisten van Catan - La Città - Louis XIV - Nautilus - Notre Dame - Pentago - Puerto Rico - Robo Rally - Tikal - Ticket to Ride - Torres - Union Pacific - Yinsh
Coöperatieve bordspelen
Coöperatieve bordspelen zijn gezelschapsspellen waarbij spelers mét in plaats van tegen elkaar spelen (zoals bij gangbare competitieve spellen), om een gemeenschappelijk doel te bereiken. De "tegenstander" is hierbij het spel zelf.
Voorbeelden van coöperatieve bordspellen zijn: Arkham Horror - Boomgaard - Legenden van Andor - Lord of the Rings - Pandemie - Tridio C
Per post of e-mail
Sommige bordspellen kunnen ook per post of e-mail gespeeld worden.
Voorbeelden: Schaken - Diplomacy
Lijst van bordspelen
Hier volgt een lijst van bordspellen met een Wikipedia-artikel. Voor een uitgebreidere lijst met ook kaartspellen en andere spellen zonder spelbord, zie lijst van gezelschapsspellen.
