Winsum (dorp in Groningen)

**Winsum**
Plaats in Nederland
	;
Situering
Provincie	Groningen
Gemeente	Winsum
Coördinaten	53° 20′ NB, 6° 31′ OL
Algemeen
Inwoners ; (2006)	7690
Portaal	Nederland

Winsum (uitspraak^ⓘ) (Gronings: Wìnzum) is een dorp in Noord-Nederland, in de provincie Groningen. Het is de hoofdplaats van de gemeente Winsum. De gemeente heeft 14.051 inwoners (Sjabloon:Inwonertal NL datum, bron: CBS) en beslaat een oppervlakte van 102,53 km² (waarvan 1,56 km² water). Het dorp telt 7.690 inwoners (2006).

Het dorp bezit drie wierden, die van Winsum zelf, Bellingeweer en Obergum.

Obergum wordt soms nog als een apart dorp gezien, omdat het aan de overkant van het Winsumerdiep ligt. Het heeft er ook mee te maken dat het dorp twee hoofdstraten heeft, de Hoofdstraat-W (W is van Winsum) en de Hoofdstraat-O (O is van Obergum). Soms abusievelijk West en Oost genoemd. De beide kernen vormen samen een beschermd dorpsgezicht.

Winsum en Obergum zijn van oorsprong verbonden via een stenen boogbrug, de Boog genaamd en een hoogholtje (een hoge voetbrug), de Jeneverbrug. De brug dankt zijn naam aan het drukke verkeer erover. De inwoners van Obergum gebruikten de brug om in Winsum naar het café te gaan, die van Winsum gingen naar Obergum voor hun borrel, drinken in je eigen dorp deed je niet, over de brug, dat was wat anders.

Winsum bezit een kerk, de Torenkerk, waarvan de trap naar de toren aan de buitenkant is gelegen.

Het dorp bezit ook nog twee achtkante stellingmolens. De oudste is De Vriendschap in 1801 als pelmolen in gebruik genomen en halverwege de 20e eeuw als korenmolen omgebouwd. Iets meer richting de dorpskern vlakbij het dorpsplein staat op de molenberg de uit 1851 daterende koren- en pelmolen De Ster. Beide molens zijn recentelijk gerestaureerd en draaien zeer regelmatig dankzij enkele vrijwillige molenaars.

Het Pieterpad loopt door zowel Obergum als door Winsum.

Geschiedenis

De Hunze liep vroeger langs Winsum. Doordat de Fivel langzaam maar zeker steeds verder verzandde werd de handelsroute via de Hunze steeds belangrijker. Als gevolg daarvan zal al in de vroege middeleeuwen Winsum een handelsnederzetting geweest zijn. Dat blijkt ook uit een oorkonde uit 1057 waarbij de Duitse keizer de graafschappen Hunsingo en Fivelingo schenkt aan de bisschop van Hamburg, met daarbij het markt-, tol- en muntrecht in Winsum. Van enige daadwerkelijke macht van de bisschop is overigens niets bekend. Dat er echter daadwerkelijk Winsumer munten in deze tijd zijn geslagen, blijkt uit vondsten in het Oostzeegebied. Ondanks het oude markt- en muntrecht heeft Winsum zich echter niet ontwikkeld tot stad.

In 1276 werd in het dorp een klooster door de Dominicanen gesticht. Hoewel het in vergelijking met Aduard een betrekkelijk bescheiden vestiging was, heeft het in de zestiende eeuw dienst gedaan als vergaderplaats voor de Staten van de Ommelanden. Na de Reductie van Groningen in 1594 werd het klooster gesloten. Er resteert niets meer van, zelfs de precieze locatie is niet meer bekend.

Op 25 juli 1980 vond er een treinramp plaats nabij Winsum waarbij twee treinen op elkaar botsten. Er vielen daarbij negen doden en tientallen gewonden. In 2005 werd ter gelegenheid van de herdenking van 25 jaar na de treinramp een monument onthuld door de voormalig burgemeester van Winsum, mr. H.J. Bruins Slot.