Bordzjomi (gemeente)
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Locatie in Georgië | |||
| |||
| Geografie | |||
| Regio | Samtsche-Dzjavacheti | ||
| Hoofdplaats | Bordzjomi | ||
| Oppervlakte | 1189 km² [1] | ||
| Hoogste punt | Sjaviklde (2851 m) | ||
| Coördinaten | 41° 50′ NB, 43° 23′ OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2023) | 24.858 [2] (20,9 inw./km²) | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (87,2%) Armeens (8,6%) Osseets (1,3%) Grieks (1,2%) | ||
| Religie (2014) | Georgisch-Orthodox (94,2%) Armeens-Apostolisch (3,9%) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Otar Arbolisjvili (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | borjomi.gov.ge | ||
| Bordzjomi in Samtsche-Dzjavacheti | |||
  | |||
| Foto's | |||
| |||
| Uitgestrekte wouden in het nationaal park Bordzjomi-Charagaoeli | |||
| |||
Bordzjomi (Georgisch: ბორჯომის მუნიციპალიტეტი, Bordzjomis moenitsipaliteti) is een gemeente in het zuiden van Georgië in de regio Samtsche-Dzjavacheti, met ongeveer 25.000 inwoners (2023) en een oppervlakte heeft van 1.189 km². De gelijknamige stad is het bestuurlijk centrum.
De gemeente is gesitueerd in een bergachtig gebied dat gevormd wordt door de Mescheti- en Trialetigebergtes. De Mtkvari is de belangrijkste rivier door de gemeente die deze twee gebergtes scheidt. De stad Bordzjomi is een populaire toeristische zomerbestemming, terwijl het nabijgelegen Bakoeriani een populair Georgisch wintersportgebied is.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Het gebied van de hedendaagse gemeente Bordzjomi lag in de middeleeuwen in het vorstendom Samtsche (Samtsche-Saatabago, of ook wel Mescheti). Dit vorstendom werd in de 15e eeuw onafhankelijk van het Koninkrijk Georgië, maar werd in de 16e eeuw door zowel het Ottomaanse Rijk als Safavidisch Perzië bevochten. Door de Vrede van Amasya in 1555 kwam Bordzjomi in Perzisch gecontroleerd gebied te liggen waarbij de huidige noordwestelijke grens van de gemeente over het Meschetigebergte ongeveer de bestandslijn met het Ottomaanse Rijk was.[4] In de 17e eeuw bleef het gebied in tegenstelling tot andere delen van Samtsche-Dzjavacheti onder Perzische controle.[5]
Russisch gezag[bewerken | brontekst bewerken]
In de 18e eeuw werd het gebied wederom betwist toen het Georgische koninkrijk Kartli-Kachetië zich los probeerde te worstelen van zowel de Perzen als de Turken. Dit liep met Russische steun uit op een mislukking bij Aspindza, maar ontdeed het gebied rond Bordzjomi zich van de Perzen, en kwam het in het Koninkrijk Kartli-Kachetië te liggen.[6] Vanaf 1802 kwam het gebied onder keizerlijk Russisch gezag,[7] waarna de contouren werden geschapen van de moderne bestuurlijke indeling.
Het gebied werd vervolgens vanaf 1840 bestuurlijk onderdeel van het nieuwe oejezd Gori, dat deel uitmaakte van het gouvernement Georgië-Imeretië. Het oejezd Gori werd met de splitsing van dat gouvernement in 1846 bij het gouvernement Tiflis ingedeeld.[8][9] Het oejezd Gori was onderverdeeld in vijf districten (zogeheten oetsjastok, Russisch: yча́сток). Het gebied van de hedendaagse gemeente Bordzjomi was een van deze eenheden (Боржомскій yча́сток, Bordzjomskíy oetsjastok).
Moderne bestuurlijke indeling[bewerken | brontekst bewerken]
Deze indeling bleef met wat korte onderbrekingen in stand tot de Sovjetverovering van de Democratische Republiek Georgië in 1921 en de bestuurlijke hervorming in 1930. Toen werden de oejezden afgeschaft en kwamen er kleinere rajons (districten) ter grootte van de oetsjastokken voor terug. Het oetsjastok Bordzjomi in 1930 het rajon Bordzjomi.[10] Na de onafhankelijkheid van Georgië werd het district in 1995 ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Samtsche-Dzjavacheti, en werd het district in 2006 omgevormd naar gemeente.
Geografie[bewerken | brontekst bewerken]
Bordzjomi grenst in het zuiden aan de gemeenten Achaltsiche, Aspindza en Achalkalaki. In het oosten grens de gemeente aan Tsalka (regio Kvemo Kartli en langs de noordrand aan Gori, Kareli en Chasjoeri (allen in de regio Sjida Kartli). De noordwestflank ten slotte grenst aan Charagaoeli in de regio Imereti. De historische regio Tori komt overeen met een groot deel van de gemeente.
Door de gemeente stroomt vanuit het zuidwesten in noordoostelijke richting de rivier Mtkvari, Georgiës belangrijkste rivier. De kloof van de rivier is de scheiding tussen twee belangrijke subgebergtes van de Kleine Kaukasus die in de gemeente liggen, het Meschetigebergte ten westen en het Trialetigebergte ten oosten van de Mtkvari. De bergen hebben een maximale hoogte tussen de 2.500 en 2.851 meter boven zeeniveau.[11] De Sjaviklde is met 2851 meter de hoogste berg van de gemeente op het driegemeentenpunt met Aspindza en Achalkalaki.
Demografie[bewerken | brontekst bewerken]
Begin 2023 telde de gemeente Bordzjomi 24.858 inwoners,[2] een geringe daling ten opzichte van de volkstelling van 2014. Het gemeentelijk centrum Bordzjomi groeide met ongeveer 6% in dezelfde periode.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Bordzjomi | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1886 | 1922 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[12] | 2014 | 2020 | 2023 | |||||||
| Gemeente Bordzjomi | - | - | - | 37.437 |  37.010 |
39.661 |
40.796 |
41.266 |
 32.422 |
25.214 |
24.983 |
24.858
| ||||||
| Bordzjomi | - | 3.913 |
5.372 |
14.317 |
15.332 |
16.316 |
18.059 |
19.007 |
14.445 |
10.546 |
11.085 |
11.194
| ||||||
| Achaldaba | - | - | - | - | - | 2.583 |
2.504 |
2.440 |
2.377 |
1.586 |
1.780 |
1.768
| ||||||
| Bakoeriani | - | - | 823 | 1.773 |
4.650 |
4.361 |
4.395 |
4.588 |
1.985 |
1.879 |
1.640 |
1.737
| ||||||
| Tsagveri | - | - | 596 | 1.225 |
3.187 |
1.275 |
1.192 |
1.144 |
1.051 |
799 |
716 |
670
| ||||||
| Bakoerianis Andeziti [13] | - | - | - | - | - | 403 | 387 |
488 |
514 |
352 |
[14] 457 |
- | ||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[15][16][17][18] Noot:[12] | ||||||||||||||||||
Etniciteit en religie[bewerken | brontekst bewerken]
De bevolking van Bordzjomi bestond volgens de volkstelling van 2014 in meerderheid uit Georgiërs (87,2%), gevolgd door Armeniërs (8,6%). Andere minderheden waren Osseten (1,3%), Grieken (1,2%), Russen (1,1%), Oekraïners (0,3%) en enkele Azerbeidzjanen, Joden, Assyriërs en Abchaziërs.[20] Het grootste deel van de inwoners was volgens deze volkstelling [Georgisch-Orthodox (94,2%). Religieuze minderheden waren Armeens-Apostolen (3,9%),jehova's (0,5%), katholieken en moslims.[21]
De relatief grote groep van ruim 300 Osseten woont voornamelijk in Bakoeriani en is een overblijfsel uit de periode dat er grote Osseetse gemeenschappen in het Trialetigebergte woonachtig waren. Deze zijn sinds de etnische conflicten begin jaren 1990 vrijwel geheel verdwenen.
Administratieve onderverdeling[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Bordzjomi is administratief onderverdeeld in 11 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 40 dorpen (სოფელი, sopeli). Er zijn drie 'nederzettingen met een stedelijk karakter' (დაბა, daba) en één stad (ქალაქი, kalaki).[1]
- stad: Bordzjomi;
- daba: Achaldaba, Bakoeriani en Tsagveri;
- dorpen: in totaal 40, waaronder Bakoerianis Andeziti (tot 2018 een daba).
Bestuur[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeenteraad (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) van Bordzjomi is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 33 leden: 22 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 11 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[22] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 13 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Otar Arbolisjvili van Georgische Droom met 68,4% van de stemmen gekozen tot burgemeester. De 13 districtszetels zijn naar kandidaten van Georgische Droom (10) en Verenigde Nationale Beweging (1) gegaan. De Georgische Droom behaalde de meeste proportionele stemmen (55,6%), gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (24,2%), Alliantie van Patriotten (4,2%) en Voor Georgië (3,8%). Tien andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[23][24]
| Partij | 2017[25] | 2021[26] | |
|---|---|---|---|
| Georgische Droom (GD) | 13 | 24 | |
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 2 | 7 | |
| Alliantie van Patriotten (AP) | 11 | 1 | |
| Voor Georgië | 1 | ||
| Europees Georgië (EG) | 1 | ||
| Georgische Arbeiderspartij | 1 | ||
| Totaal | 28 | 33 | |
Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]
In de gemeente zijn diverse bezienswaardigheden, maar de belangrijkste zijn:
- De stad Bordzjomi. Het gebied rond Centraal Park is de voornaamste toeristische trekpleister en was een zomerverblijf van de Russische keizerlijke familie. Het bekende bronwater met dezelfde naam komt hier sinds de 19e eeuw vandaan.
- Likani net buiten Bordzjomi, waar het zomerpaleis van de Romanov's staat.
- Bakoeriani, een wintersportgebied in de bergen buiten Bordzjomi.
- Nationaal park Bordzjomi-Charagaoeli, een natuurgebied van 760 km²
Vervoer[bewerken | brontekst bewerken]
De belangrijkste doorgaande wegen door de gemeente zijn de Georgische routes van internationaal belang S8 die centraal Georgië en Tbilisi met Turkije verbindt via de steden Bordzjomi en Achaltsiche. Verder leidt de nationale route Sh20 vanaf Bordzjomi door het Trialetigebergte naar berg- en wintersportgebied Bakoeriani en verder naar Achalkalaki via de 2.417 meter hoge Tschratskaro-pas.
De stad Bordzjomi is het tegenwoordige eindpunt van de spoorlijn uit Chasjoeri, een aftakking van de Tbilisi - Poti spoorlijn. Sinds medio 2012 rijden er geen passagierstreinen meer over het traject Bordzjomi - Achaltsiche - Vale.
Bordzjomi is het beginpunt van de 37 kilometer lange smalspoorlijn naar Bakoeriani, die een hoogte overbrugt van 900 meter, waar de treintjes twee uur en dertig minuten per enkele reis over doen. De dienstregeling bestaat uit twee treinen die elkaar in Tsagveri passeren. De bouw van de lijn begon in 1897 en was klaar in 1902 toen de lijn geopend werd. Bij het plaatsje Tsagveri ontwierp Gustave Eiffel een kenmerkende brug die er nog steeds ligt. In 1966 werd de lijn geëlektrificeerd, waarmee de kenmerkende Tsjechische "Krokodil" locomotieven werden geïntroduceerd, die ter plekke ook wel "Koekoesjka" worden genoemd. In 2016 werd de spoorlijn flink gerenoveerd,[27] en in 2017 kreeg het de status van cultureel erfgoed monument.[28] De lijn is sinds medio 2021 niet operationeel zonder verdere specificaties over reden of duur.[30]
De smalspoorlijn speelde een hoofdrol in aflevering 7 van het 18e seizoen (2018) van het tv-programma "Wie Is De Mol?".[31][32]
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Referenties[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|
· 
· 