Isabella van Beieren (1371-1435)

Isabeau van Beieren
	1371-1435
Koningin-gemalin van Frankrijk
Periode	1385-1422
Voorganger	Johanna van Bourbon
Opvolger	Maria van Anjou
Vader	Stefanus III van Beieren
Moeder	Taddea Visconti
Dynastie	Huis Beieren-Ingolstadt
Partner	Karel VI
Kinderen	12
	; Wapen als koningin van Frankrijk

Isabella van Beieren (Frans: Isabeau de Bavière) (München, ca.1371 — Parijs, 24 september 1435) was door haar huwelijk met Karel VI koningin van Frankrijk van 1385 tot 1422.

Zij was de dochter van Stefanus III van Beieren, hertog van Beieren-Ingolstadt en van Taddea Visconti, en trouwde op 17 juli 1385, slechts veertien jaar oud, met Karel VI, een huwelijk dat voorlopig een formaliteit bleef. Pas op 20 juni 1389 deed Isabella haar intocht in Parijs, vergezeld door de dames van de Franse Pairs de France, die haar bij de grens hadden opgewacht.

Nadat Karel VI in 1392, op een zomerdag in Le Mans, een eerste aanval van zijn geestesziekte had gekregen, spande Isabella zich met alle middelen in om de kwaal van haar man af te wenden, zij het zonder enig resultaat. De evolutie van de ziekte dreef het koningspaar verder uiteen, totdat in 1394 elke vorm van samenleven onmogelijk was geworden. Men vreesde immers dat de koning tijdens een van zijn aanvallen de hand aan zijn vrouw zou slaan.

De ziekte van Karel VI maakte hem onbekwaam tot regeren, en het land vergleed in anarchie. Er woedde een verbeten machtsstrijd tussen de Bourguignons, aangevoerd door de hertogen van Bourgondië, Filips de Stoute, oom van Karel VI, en de Armagnacs, aangevoerd door de hertogen van Orléans, de jongere broer van Karel, Lodewijk I van Orléans. Koningin Isabella koos aanvankelijk het kamp van de Bourguignons, maar viel steeds meer voor de charmes van haar zwager Lodewijk I van Orléans, die openlijk haar minnaar werd. Toen deze echter vermoord werd door de nieuwe hertog van Bourgondië, Jan zonder Vrees, laaide de burgeroorlog in alle hevigheid op, en zag Isabella zich genoodzaakt met haar kinderen Parijs te verlaten. Nadat op 25 oktober 1415 de Armagnacs bij Azincourt een zware nederlaag leden tegen het leger van koning Hendrik V van Engeland, trad Yolande van Aragón, koningin van Sicilië en hertogin van Anjou, steeds meer op de voorgrond. Dauphin Karel van Ponthieu ging met hen mee naar de Provence. Zij had in 1413 haar dochter Maria van Anjou uitgehuwelijkt aan prins Karel, de derde zoon van Isabella van Beieren, en hem daarvoor aan de invloed van zijn moeder onttrokken.

Op 20 mei 1420 werd het Verdrag van Troyes bezegeld, waarbij Frankrijk aan Engeland werd uitgeleverd; koningin Isabella, door het verdrag aangesteld tot gevolmachtigd regentes, bewoog haar zwakzinnige echtgenoot ertoe hun dochter Catharina uit te huwelijken aan Hendrik V, die daardoor koning van Frankrijk zou worden na Karels dood, hetgeen erop neerkwam dat Karel VI en Isabella met dit verdrag hun eigen zoon onterfden. Het huwelijk vond reeds plaats op 2 juni. Maar Hendrik V overleed, kort nadat hij vader was geworden, op 31 augustus 1422. Isabella van Beieren verloor geleidelijk al haar prestige; omdat de toenmalige hertog van Bourgondië, Filips de Goede, opnieuw met haar gebroken had en de Engelse bezetters met minachting op haar neerkeken, deed zij afstand van het regentschap, ten voordele van de Engelse hertog Jan van Bedford, broer van Hendrik V. Tot overmaat overleed toen ook Karel VI. Isabella’s zoon Karel greep zijn kans en eiste het koningschap voor zich op, want de zoon en rechtmatige opvolger van Hendrik V was nog een kind van één jaar. Isabella kon niet beletten dat haar zoon, door de interventie van Jeanne d'Arc, op 17 juli 1429 te Reims als Karel VII tot koning van Frankrijk werd gekroond. Overtuigd dat zij op het goede politieke paard had gewed, woonde zij echter op 16 december 1431 de kroning van haar kleinzoon Hendrik VI bij in de Notre-Dame van Parijs.

Overlijden[bewerken | brontekst bewerken]

De Vrede van Atrecht maakte op 21 september 1435 officieel een einde aan de vete tussen de Bourguignons en de Armagnacs, doordat nu ook de Bourguignons Karel VII als enige en waarachtige koning van Frankrijk erkenden. Meteen was Isabella’s droom van een Frans-Engels koninkrijk, verenigd onder de kroon van haar kleinzoon Hendrik VI, ten einde. Zij overleed enkele dagen later in haar Parijse woning, het hôtel Saint-Pol.

De kroniekschrijver Brantôme vermeldt dat het misprijzen en de pesterijen van haar tegenstanders haar een fatale hartaanval bezorgden. Onder meer haar amoureuze relatie met haar zwager Lodewijk van Orléans hadden haar in het verleden de reputatie van losbandigheid bezorgd. Zo werd haar openlijk verweten dat haar zoon Karel VII een buitenechtelijk kind was, hetgeen deze lange tijd deed twijfelen aan zijn eigen autoriteit.

Huwelijk en kinderen[bewerken | brontekst bewerken]

Uit het huwelijk van Karel VI en Isabella van Beieren werden twaalf kinderen geboren:

Karel (1386-1386)
Johanna (1388-1390)
Isabella (1389-1409), in 1396 gehuwd met Richard II van Engeland en in 1406 met haar neef Karel van Orléans, zoon van Lodewijk I van Orléans
Johanna (1391-1433), in 1396 met Jan V van Bretagne (1389-1442)
Karel (1392-1398)
Maria (1393-1438), abdis in Poissy
Michelle (1395-1422), in 1409 gehuwd met haar achterneef Filips de Goede, hertog van Bourgondië, zoon van Jan zonder Vrees
Lodewijk (1397-1415), hertog van Guyenne, in 1412 gehuwd met Margaretha van Bourgondië (1393-1441), dochter van Jan zonder Vrees
Jan van Touraine (1398-1417), in 1415 gehuwd met Jacoba van Beieren, dochter van Margaretha van Bourgondië
Catharina (1401-1437), in 1420 gehuwd met Hendrik V van Engeland
Karel VII (1403-1461), in 1422 gehuwd met Maria van Anjou, dochter van Yolande van Aragón
Filips (1407-1407).