West-Friesland (regio)

Sjabloon:Infobox Regio West-Friesland is een regio in het noorden van de provincie Noord-Holland, omsloten door de Westfriese Omringdijk en gelegen ten zuiden van de Wieringermeer. De regio is voortgekomen uit de oude gouw Westflinge. Hoorn, Enkhuizen, Medemblik en Schagen zijn de belangrijkste plaatsen in de regio. Vooral in de dorpen zijn de meest mensen werkzaam in de landbouw.

Gemeenten

Nederlandse naam	Westfriese naam
Alkmaar (deels)	Alkmare
Andijk	Andìk
Drechterland	Drechterland
Enkhuizen	Inghúze
Harenkarspel	Harenkarspel
Heerhugowaard	Heerhugoweard alsook Heregeweard
Hoorn	Hoorn
Koggenland	Koggeland
Langedijk	Lengedìk
Medemblik	Memelik
Niedorp	Nierup
Opmeer	Obmar alsook Opmar
Schagen	Skagen
Stede Broec	Stee Broek
Wervershoof	Werfershouf

Ook de gemeente Zeevang, buiten de Westfriese Omringdijk wordt vaak nog tot de regio West-Friesland gerekend, dit heeft maken met dat met name het noordelijke gedeelte de Westfriese dialect wordt gesproken en het dagelijkse en culturele leven aansluit op die van de aanliggende plaatsen in de gemeente Koggenland.

Karakter

West-Friesland heeft voornamelijk een agrarisch karakter, met lange lintdorpen. In West-Friesland zijn een aantal grotere plaatsen zoals Hoorn (centrumfunctie voor West-Friesland), Enkhuizen, Schagen, Medemblik en Heerhugowaard. Vooral de havenplaatsen Hoorn en Enkhuizen hebben een oud-Hollands karakter wat zij te danken hebben aan de VOC. West-Friesland is ook voor de watersport erg populair, dit doordat de regio aan het IJsselmeer en het Markermeer ligt. Door alle sloten en vaarten is West-Friesland ook goed bereikbaar met de boot en door een net aangelegd fietsroutenetwerk is ook heel West-Friesland met de fiets bereikbaar. De fietspaden in West-Friesland worden goed onderhouden, omdat de regio het voor een groot deel moet hebben van de fietstoeristen.

Dialect

Zie West-Fries (dialectgroep) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In West-Friesland spreekt men het West-Friese dialect. Behalve de dialecten van het eigenlijke West-Friesland binnen de omringdijk worden ook het Tessels en het Wierings als West-Fries beschouwd, zij het als conservatieve vormen van het dialect.

Het dialect kent variaties van dorp tot dorp, maar heeft opvallende algemene kenmerken, zoals het gebruik van sk- in plaats van sch- en andere grammaticale en lexicale opvallendheden. Over de plaats van het West-Fries in ons taalgebied is veel discussie. Vaak wordt verwezen naar een aantal opvallende overeenkomsten met het Fries. Vanouds wordt er dan ook vanuit gegaan dat het West-Fries een van Oudfries afgeleide taalvorm is, die veel meer dan het echte Fries door het Hollands is beïnvloed. Sommige spreken zelfs van een overgangsdialect. Andere taalwetenschappers noemen de overeenkomsten met het Fries eerder toevallig. Ook tegenwoordig is er nog veel discussie over de juiste indeling van het West-Fries - zie verder het hoofdartikel.

Het West-Fries wordt vaak gezien als aparte streektaal, maar heeft geen officiële status als zodanig. In West-Friesland spreken naar schatting nog 25.000 mensen het West-Fries, ouderen meer dan jongeren. Toch wordt ook onder jongeren vaak van West-Fries gebruik gemaakt en ontstaan er nog altijd nieuwe West-Friese woorden en uitdrukkingen.

Religie

Zoals ook in andere delen van Nederland boven de rivieren, is het merendeel van de West-Friese bevolking niet religieus. Van de gelovigen in West-Friesland is het grootste deel rooms-katholiek (28%). West-Friesland vormt met Twente, de Achterhoek en enkele kleine gebieden de enige plaatsen buiten het zuiden van Nederland waar de rooms-katholieke Kerk meer aanhangers heeft dan de Protestante kerken tezamen.

Na de rooms-katholieke kerk (28%) is in West Friesland de protestantse Kerk het grootst (12%). Daarna volgt de islam (2%) en overige geloven (2%). Het grootste gedeelte van de bevolking in West-Friesland is niet religieus (56%).

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van West-Friesland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In de oudheid deelde de rivier het Flehi, die in de Waddenzee uitmondde, Friesland in een oostelijk en westelijk deel. Door kustafslag van het Almere verdween een deel van de gouw Westflinge. Tegenwoordig is Friesland de Nederlandse provincie Friesland, West-Friesland een regio in de provincie Noord-Holland en Oost-Friesland en Noord-Friesland zijn regio's in Duitsland.

Vanaf de 11e eeuw was West-Friesland gedurende 300 jaar een autonome heerlijkheid, aangezien de Westfriezen zich niet aan de graven van Holland wilden onderwerpen. Nadat graaf Floris V West-Friesland veroverd had, volgden opstanden die onder graaf Jan I door Jan III van Renesse in 1297 met de Slag bij Vronen werden onderdrukt. Sedert die tijd is West-Friesland een deel van het graafschap Holland en vanaf 1840 van de provincie Noord-Holland.

Volksgebruiken

In West-Friesland is vooral luilak nog een traditie die is behouden. Luilak valt altijd op de zaterdag voor Pinksteren en het gaat er vooral om de mensen wakker te maken door herrie te maken, maar tegenwoordig gebruikt vooral de van oorsprong niet-West-Friese jeugd deze traditie om dingen te vernielen. Een tweede folkloristische traditie is het ringsteken, dat onder andere in deze regio vaak plaatsvindt. Het Nederlands kampioenschap ringsteken vindt traditiegetrouw plaats in de stad Hoorn.

Friese invloed

West-Friesland heeft lange tijd tot het Friese grondgebied behoord, dit is terug te zien in het dialect, namen en nog een aantal kenmerken. De namen Iefie en Aafje zijn bijvoorbeeld echte West-Friese namen, deze namen stammen af van de Friese namen Iefke en Aafke. In het West-Friese dialect zijn ook veel overeenkomsten te vinden met de Friese taal, een paar voorbeelden zijn: algedurig (WF) en algeduerigen (FRY), beide woorden betekenen voortdurend en het woord pop, dat zowel in het West-Fries als in het Fries baby betekent. Het Friese en het West-Friese landschap hadden ook veel overeenkomsten, een gedeelte is daar nog van bewaard gebleven, maar door de ruilverkaveling in vooral West-Friesland is veel van het zelfde landschap verloren gegaan.

Groep fan Auwerk

De Groep fan Auwerk is een organisatie die strijdt voor een Nieuw Friesland, een eigen deelstaat in Europa. West-Friesland wordt ook tot een regio in dit Nieuw Friesland gerekend. De Groep fan Auwerk wil alle Friese volken verenigen in één Europese deelstaat, met de huidige provincie Friesland, Groningen, Drenthe en West-Friesland in Nederland en Oost-Friesland en Noord-Friesland in Duitsland. De Friese identiteit is één van de belangrijkste onderwerpen bij de Groep fan Auwerk, de organisatie wil dat het naast het hebben van de Nederlandse nationaliteit ook mogelijk moet zijn om de Friese nationaliteit te dragen voor de bevolking van de regio's in Nieuw Friesland.

Drank

West-Friese jeugd staat er om bekend veel te drinken. Uit recentelijk onderzoek is gebleken dat 43% van de jongeren tussen 12 en 16 jaar oud veel drinkt, zij behoren dan ook tot de groep die het meeste drinken in heel West-Europa. Gemiddeld begint men met drinken als men 12 jaar is. 75% van de ouders heeft hier geen probleem mee of heeft zich bij het drankgebruik neergelegd. Tien West-Friese gemeenten hebben daarom met de minister van binnenlandse zaken afspraken gemaakt om dit probleem aan te pakken. Eén van de mogelijke nieuwe regels is dat in West-Friesland het gebruik van alcohol pas op 18-jarige leeftijd wordt toegestaan.

Vlag van West-Friesland

Vlag van West-Friesland
Interfriese vlag

Externe links