Jabikspaad: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[File:Jabikspaad bij de Hallumerhoek in Friesland.jpg|thumb|Jabikspaad bij de Hallumerhoek in Friesland]] [[File:Sea Gulls in flight Waddenzee 1.jpg|thumb|Sea Gulls in flight Waddenzee 1]] [[File:Huis met nr.11 Zwartehaan.JPG|thumb|Huis met nr.11 Zwartehaan]] [[File:Wandelaars van het Jabikspaad.JPG|thumb|Wandelaars van het Jabikspaad]] [[File:Markering pelgrimsroute door Henk Rusman Sint-Jacobiparochie.jpg|thumb|Markering pelgrimsroute door Henk Rusman Sint-Jacobiparochie]] [[File:Jorwerd.JPG|thumb|Jorwerd]] [[File:Achmeatoren 03.JPG|thumb|Achmeatoren 03]] [[File:Informatiepaneel bij Zwarte Haan Friesland.JPG|thumb|Informatiepaneel bij Zwarte Haan Friesland]] [[File:Oldeboorn 04.JPG|thumb|Oldeboorn 04]] [[File:Lindevallei nabij De Blesse.JPG|thumb|Lindevallei nabij De Blesse]] [[File:Nationaal Park Weerribben-Wieden, locatie De Wieden 03.JPG|thumb|Nationaal Park Weerribben-Wieden, locatie De Wieden 03]] [[File:Hasselt, dec 2004 013.jpg|thumb|Hasselt, dec 2004 013]] |
[[File:Jabikspaad bij de Hallumerhoek in Friesland.jpg|thumb|Jabikspaad bij de Hallumerhoek in Friesland]] [[File:Sea Gulls in flight Waddenzee 1.jpg|thumb|Sea Gulls in flight Waddenzee 1]] [[File:Huis met nr.11 Zwartehaan.JPG|thumb|Huis met nr.11 Zwartehaan]] [[File:Wandelaars van het Jabikspaad.JPG|thumb|Wandelaars van het Jabikspaad]] [[File:Markering pelgrimsroute door Henk Rusman Sint-Jacobiparochie.jpg|thumb|Markering pelgrimsroute door Henk Rusman Sint-Jacobiparochie]] [[File:Jorwerd.JPG|thumb|Jorwerd]] [[File:Achmeatoren 03.JPG|thumb|Achmeatoren 03]] [[File:Informatiepaneel bij Zwarte Haan Friesland.JPG|thumb|Informatiepaneel bij Zwarte Haan Friesland]] [[File:Jirnsumer Moeting.jpg|thumb|Jirnsumer Moeting]] [[File:Oldeboorn 04.JPG|thumb|Oldeboorn 04]] [[File:Lindevallei nabij De Blesse.JPG|thumb|Lindevallei nabij De Blesse]] [[File:Nationaal Park Weerribben-Wieden, locatie De Wieden 03.JPG|thumb|Nationaal Park Weerribben-Wieden, locatie De Wieden 03]] [[File:Hasselt, dec 2004 013.jpg|thumb|Hasselt, dec 2004 013]] |
||
Het '''Jabikspaad''' (Fries voor [[Jacobspad]]) is een pelgrimsroute van ongeveer 130 kilometer, dat loopt van [[Sint Jacobiparochie|Sint Jacobiparochie]] in Noordwest [[Friesland]] tot aan [[Hasselt (Overijssel)|Hasselt]] in de [[Kop van Overijssel]]. Daar komt ook het Gronings- Drentse Jacobspad aan, om vervolgens via [[Deventer]], [[Nijmegen]] en [[Maastricht]] aan te sluiten op andere Europese [[Camino de Santiago|pelgrimsroutes]] naar het Spaanse [[Santiago de Compostela]]. Er is naast een route voor wandelaars ook een route voor fietsers. In tegenstelling tot de andere Europese Jacobswegen, is het symbool van het Jabikspaad niet de [[Sint Jacobsschelp]], maar de [[Wulk]]. |
Het '''Jabikspaad''' (Fries voor [[Jacobspad]]) is een pelgrimsroute van ongeveer 130 kilometer, dat loopt van [[Sint Jacobiparochie|Sint Jacobiparochie]] in Noordwest [[Friesland]] tot aan [[Hasselt (Overijssel)|Hasselt]] in de [[Kop van Overijssel]]. Daar komt ook het Gronings- Drentse Jacobspad aan, om vervolgens via [[Deventer]], [[Nijmegen]] en [[Maastricht]] aan te sluiten op andere Europese [[Camino de Santiago|pelgrimsroutes]] naar het Spaanse [[Santiago de Compostela]]. Er is naast een route voor wandelaars ook een route voor fietsers. In tegenstelling tot de andere Europese Jacobswegen, is het symbool van het Jabikspaad niet de [[Sint Jacobsschelp]], maar de [[Wulk]]. |
||
| Regel 14: | Regel 14: | ||
==Route== |
==Route== |
||
De route van de Friese camino kan na de start in Sint Jacobiparochie via twee routes worden bewandeld. Westelijk, via Franeker, of oostelijk via Leeuwarden. Beide routes komen in Jirnsum, bij het monument 'de Jirnsumer Moeting' samen. |
De route van de Friese camino kan na de start in Sint Jacobiparochie via twee routes worden bewandeld. Westelijk, via Franeker, of oostelijk via Leeuwarden. Beide routes komen in Jirnsum, bij het monument 'de Jirnsumer Moeting' samen. Onderweg kunnen pelgrims stempels verzamelen bij stempelpunten. |
||
Oostelijke route: [[Sint-Jacobiparochie]] • [[Zwarte Haan]] • [[Nieuwebildtzijl]] • [[Oudebildtzijl]] • [[Finkum]] • [[Stiens]] • [[Britsum]] • [[Cornjum]] • [[Jelsum]] • [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]] • [[Goutum]] • [[Wirdum (Friesland)|Wirdum]] • [[Idaard]] • [[Roordahuizum]] • [[Friens]] • [[Irnsum]] • [[Akkrum]] • [[Nes (Boornsterhem)|Nes]] • [[Oldeboorn]] • [[Haskerdijken]] • [[Nieuwebrug (Friesland)|Nieuwebrug]] • [[Heerenveen (plaats)|Heerenveen]] • [[De Knijpe]] • [[Mildam]] • [[Oldeholtwolde]] • [[Wolvega]] • [[Oldemarkt]] • [[Kalenberg (Steenwijkerland)|Kalenberg]] • [[Baarlo (Steenwijkerland)|Baarlo]] • [[Blokzijl]] • [[Sint Jansklooster]] • [[Barsbeek]] • [[Genemuiden]] • [[Hasselt (Overijssel)|Hasselt]]. |
Oostelijke route: [[Sint-Jacobiparochie]] • [[Zwarte Haan]] • [[Nieuwebildtzijl]] • [[Oudebildtzijl]] • [[Finkum]] • [[Stiens]] • [[Britsum]] • [[Cornjum]] • [[Jelsum]] • [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]] • [[Goutum]] • [[Wirdum (Friesland)|Wirdum]] • [[Idaard]] • [[Roordahuizum]] • [[Friens]] • [[Irnsum]] • [[Akkrum]] • [[Nes (Boornsterhem)|Nes]] • [[Oldeboorn]] • [[Haskerdijken]] • [[Nieuwebrug (Friesland)|Nieuwebrug]] • [[Heerenveen (plaats)|Heerenveen]] • [[De Knijpe]] • [[Mildam]] • [[Oldeholtwolde]] • [[Wolvega]] • [[Oldemarkt]] • [[Kalenberg (Steenwijkerland)|Kalenberg]] • [[Baarlo (Steenwijkerland)|Baarlo]] • [[Blokzijl]] • [[Sint Jansklooster]] • [[Barsbeek]] • [[Genemuiden]] • [[Hasselt (Overijssel)|Hasselt]]. |
||
| Regel 21: | Regel 21: | ||
De fietsroute wijkt af van de wandelroute. |
De fietsroute wijkt af van de wandelroute. |
||
== De Jirnsumer Moeting== |
|||
In Jirnsum komen de westelijke en oostelijke route samen. Om dit te markeren is er een pelgrimsmonument gemaakt, tegenover de Mauritiuskerk aan de Rijksstraatweg. Van bovenaf lijkt het alsof twee wegen bij elkaar komen, die vervolgens als een bredere weg verdergaan. Dit pelgrimsmonument is gemetseld van middeleeuwse kloostermoppen uit Friese en Duitse kerken en kloosters, die door de in Jirnsum geboren Loadewyk Damsma (1921-2010) zijn verzameld. Elke steen heeft zijn eigen historie. Een informatiebord bij 'De Jirnsumer Moeting' vertelt de herkomst van iedere steen. Het monument staat sinds 2010 in Jirnsum. |
|||
==Natuur== |
==Natuur== |
||
| Regel 27: | Regel 30: | ||
==Taalgebieden== |
==Taalgebieden== |
||
Tijdens het lopen of fietsen van de route van het Jabikspaad hoor je meerdere verschillende talen of dialecten, bij de start in [[Sint Jacobiparochie]] en [[Zwarte Haan]] spreken de bewoners [[Bildts|het Bildts]]. Op de meeste plekken in Friesland spreekt men de tweede Nederlandse rijkstaal: het [[Friese talen|Fries]]. In de steden [[Franeker]] en [[Leeuwarden]] spreken de inwoners het [[stadsfries]]. Voorbij [[Mildam]] en de rivier [[Tjonger|de Tjonger]], hoor je het [[Stellingwerfs|Nedersaksische Stellingwerfs]]. In de Kop van Overijssel spreekt men daar een variant van, het [[Nedersaksisch|Overijssels]]. |
Tijdens het lopen of fietsen van de route van het Jabikspaad hoor je meerdere verschillende talen of dialecten, bij de start in [[Sint Jacobiparochie]] en [[Zwarte Haan]] spreken de bewoners [[Bildts|het Bildts]]. Op de meeste plekken in Friesland spreekt men de tweede Nederlandse rijkstaal: het [[Friese talen|Fries]]. In de steden [[Franeker]] en [[Leeuwarden]] spreken de inwoners het [[stadsfries]]. Voorbij [[Mildam]] en de rivier [[Tjonger|de Tjonger]], hoor je het [[Stellingwerfs|Nedersaksische Stellingwerfs]]. In de Kop van Overijssel spreekt men daar een variant van, het [[Nedersaksisch|Overijssels]]. |
||
==Omgekeerde route== |
|||
In het kader van [[Culturele hoofdstad van Europa 2018|Leeuwarden Friesland Culturele Hoofdstad van Europa]], wil een groep pelgrims in 2018 het Jabikspaad omgekeerd lopen, van Spanje naar Friesland. |
|||
==Zie ook== |
==Zie ook== |
||
| Regel 34: | Regel 40: | ||
* Stifting Frysk Jabikspaad http://www.jabikspaad.nl/ |
* Stifting Frysk Jabikspaad http://www.jabikspaad.nl/ |
||
* Het Nederlands Genootschap van Sint Jacob https://www.santiago.nl/ |
* Het Nederlands Genootschap van Sint Jacob https://www.santiago.nl/ |
||
* Werelderfgoed De Waddenzee http://www.waddensea-worldheritage.org/nl/waddenzee-werelderfgoed |
|||
* Pelgriminformatiecentrum Sint Jacobiparochie https://www.santiago.nl/pelgrimsinformatiecentrum-st-jacobiparochie/10930 |
|||
* Lionserpolder https://www.natuurmonumenten.nl/lionserpolder |
|||
* De Lendevallei http://www.itfryskegea.nl/Natuurgebied/Lendevallei/ |
|||
* Nationaal Park De Weerribben-Wieden http://www.np-weerribbenwieden.nl/ |
|||
* Toeristisch Informatie Punt Hasselt http://tiphasselt.nl/ |
|||
[[Categorie:Wandelpad in Nederland]] |
[[Categorie:Wandelpad in Nederland]] |
||
Versie van 14 feb 2016 20:51
Het Jabikspaad (Fries voor Jacobspad) is een pelgrimsroute van ongeveer 130 kilometer, dat loopt van Sint Jacobiparochie in Noordwest Friesland tot aan Hasselt in de Kop van Overijssel. Daar komt ook het Gronings- Drentse Jacobspad aan, om vervolgens via Deventer, Nijmegen en Maastricht aan te sluiten op andere Europese pelgrimsroutes naar het Spaanse Santiago de Compostela. Er is naast een route voor wandelaars ook een route voor fietsers. In tegenstelling tot de andere Europese Jacobswegen, is het symbool van het Jabikspaad niet de Sint Jacobsschelp, maar de Wulk.
Karellegende en ontstaan
In de Karelskroniek van Einhart (830 n. Chr.) wordt een droom van Karel de Grote beschreven. Hij zag aan de hemel een weg van sterren, van de Friese Zee en liep over Gallië en Aquitanië, ging dwars door Gascogne naar Baskenland en Gallicië aan de Atlantische Oceaan in Spanje, waar het lichaam van de apostel Jacobus rustte. Jacobus verscheen hem en beloofde hem: "Tot het einde van de tijd zullen pelgrims van zee tot zee trekken".
Na het indammen van de Middelsee werd rond 1500 Sint Jacobiparochie naar de apostel Jacobus vernoemd. Het was voor een Friese boeteling een startplek voor een pelgrimsreis naar Santiago de Compostela. Op 12 mei 2000 opende Staatssecretaris Geke Faber het Jabikspaad, nadat de Ried fan de Fryske Beweging initiatief nam om de route te markeren.
Start van de route
In 1998 is een kunstwerk van Henk Rusman het begin van het Jabikspaad. Het is een metalen poort, die gevormd wordt door een driehoek. Het kunstwerk symboliseert de oneindig lijkende weg. De voet van de poort staat op een stenen ruit, dat Moeder aarde voorstelt. Een vorm die eeuwenlang in de Friese landen, zoals in terpschatten, voorbij komt. Maar is tegelijk een weerspiegeling van de vruchtbare klei, dat als het opdroogt en dezelfde vorm laat zien. De ruitvorm verwijst ook naar de vrouw, omdat Friese vrouwenschilden ook ruitvorming zijn.
Zwarte Haan als Fries Finisterre
Op 6 kilometer van Sint Jacobiparochie ligt Zwarte Haan, aan de Waddenzee. Vergelijkbaar met het Spaanse Finisterre, is Zwarte Haan het ultieme begin (of einde) van de pelgrimsroute. Volgens de overlevering zou in 1872 Maria zijn verschenen.
Route
De route van de Friese camino kan na de start in Sint Jacobiparochie via twee routes worden bewandeld. Westelijk, via Franeker, of oostelijk via Leeuwarden. Beide routes komen in Jirnsum, bij het monument 'de Jirnsumer Moeting' samen. Onderweg kunnen pelgrims stempels verzamelen bij stempelpunten.
Oostelijke route: Sint-Jacobiparochie • Zwarte Haan • Nieuwebildtzijl • Oudebildtzijl • Finkum • Stiens • Britsum • Cornjum • Jelsum • Leeuwarden • Goutum • Wirdum • Idaard • Roordahuizum • Friens • Irnsum • Akkrum • Nes • Oldeboorn • Haskerdijken • Nieuwebrug • Heerenveen • De Knijpe • Mildam • Oldeholtwolde • Wolvega • Oldemarkt • Kalenberg • Baarlo • Blokzijl • Sint Jansklooster • Barsbeek • Genemuiden • Hasselt.
Westelijke route: Sint Jacobiparochie • Minnertsga • Ried • Schalsum • Franeker • Tzum • Winsum • Baard • Lions • Jorwerd • Mantgum • Oosterwierum • Rauwerd.
De fietsroute wijkt af van de wandelroute.
De Jirnsumer Moeting
In Jirnsum komen de westelijke en oostelijke route samen. Om dit te markeren is er een pelgrimsmonument gemaakt, tegenover de Mauritiuskerk aan de Rijksstraatweg. Van bovenaf lijkt het alsof twee wegen bij elkaar komen, die vervolgens als een bredere weg verdergaan. Dit pelgrimsmonument is gemetseld van middeleeuwse kloostermoppen uit Friese en Duitse kerken en kloosters, die door de in Jirnsum geboren Loadewyk Damsma (1921-2010) zijn verzameld. Elke steen heeft zijn eigen historie. Een informatiebord bij 'De Jirnsumer Moeting' vertelt de herkomst van iedere steen. Het monument staat sinds 2010 in Jirnsum.
Natuur
Het Jabikspaad kruist een aantal natuurgebieden. Bij Zwarte Haan loop je over de dijk bij het UNESCO Werelderfgoed De Waddenzee, verderop onder Leeuwarden (Westelijke route) loopt het pad door de Leonserpolder, dat bekend staat om haar weidevogels in het voorjaar. In Zuid Friesland loopt het pad bij Wolvega door De Lendevallei, met moerasbossen, veenmossen, bijzondere vlinders en libellesoorten. Bij Kalenberg doet het pelgrimspad Nationaal Park de Weerribben aan
Taalgebieden
Tijdens het lopen of fietsen van de route van het Jabikspaad hoor je meerdere verschillende talen of dialecten, bij de start in Sint Jacobiparochie en Zwarte Haan spreken de bewoners het Bildts. Op de meeste plekken in Friesland spreekt men de tweede Nederlandse rijkstaal: het Fries. In de steden Franeker en Leeuwarden spreken de inwoners het stadsfries. Voorbij Mildam en de rivier de Tjonger, hoor je het Nedersaksische Stellingwerfs. In de Kop van Overijssel spreekt men daar een variant van, het Overijssels.
Omgekeerde route
In het kader van Leeuwarden Friesland Culturele Hoofdstad van Europa, wil een groep pelgrims in 2018 het Jabikspaad omgekeerd lopen, van Spanje naar Friesland.
Zie ook
- Jacobspad vanuit Groningen
Externe link
- Stifting Frysk Jabikspaad http://www.jabikspaad.nl/
- Het Nederlands Genootschap van Sint Jacob https://www.santiago.nl/
- Werelderfgoed De Waddenzee http://www.waddensea-worldheritage.org/nl/waddenzee-werelderfgoed
- Pelgriminformatiecentrum Sint Jacobiparochie https://www.santiago.nl/pelgrimsinformatiecentrum-st-jacobiparochie/10930
- Lionserpolder https://www.natuurmonumenten.nl/lionserpolder
- De Lendevallei http://www.itfryskegea.nl/Natuurgebied/Lendevallei/
- Nationaal Park De Weerribben-Wieden http://www.np-weerribbenwieden.nl/
- Toeristisch Informatie Punt Hasselt http://tiphasselt.nl/