Friens
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Leeuwarden
| ||
| Coördinaten | 53° 6′ NB, 5° 48′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (2021-01-01) |
90[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9009 | ||
| Netnummer | 0566 | ||
| Woonplaatscode | 2527 | ||
| Belangrijke verkeersaders | A32 N354 | ||
| Foto's | |||
| |||
| |||
Friens is een dorp in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland.
Het ligt ten noordwesten van Grouw, ten noordoosten van Irnsum en ten zuiden van Roordahuizum. Het dorpsgebied ligt globaal ingeklemd tussen de Kromme Grouw, de Moezel, de N354 en de A32. Door het dorpsgebied stroom ook nog het Zwin.
Friens heeft een open karakter en dorpskern. In 2021 telde het dorp 90 inwoners. Het dorpsgebied was ooit wat groter. Onder meer de buurtschap Zuiderend lag binnen het dorpsgebied en is ook vernoemd naar de ligging ten opzichte van Friens. Het dorp vormt wel een gezamenlijke gemeenschap met de omliggende dorpen Roordahuizum, Idaard en Aegum.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Het dorp is ontstaan op een terp aan de rand van Middelzee. Het was waarschijnlijk ook een tijdlang een vissersdorp. Door het opdrogen van Middelzee en later ook nog versmalling van de rivieren is men zich meer gaan richten op de landbouw. De terp is in de 19e eeuw deels afgegraven.
De dorpskern aan de oude dijk is in 19e eeuw gevormd door de Rijksstraat die in de 19e eeuw Leeuwarden met Zwolle verbond. De dijk is daar geen onderdeel meer van en is in de loop van de twintigste eeuw een doodlopende weg geworden.
De oudst bekende vermelding van de plaats is uit de 13e eeuw toen het als Frenigge werd vermeld. In 1410 werd het vermeld als Frenze, in 1436 als to Freentze, in 1438 als to Friense en Freenze, in 1505 als Freens, in 1579 en 1786 als Friens. Uit de gereconstrueerde vorm Franingi haalt men dat de plaatsnaam verwijst dat van of bij de lieden van de persoon Frana was gelegen.
Mogelijk wijst de betekenis naar frâna; Oudfries voor een persoon of heer die vertegenwoordiger was van een graaf of schout. Het dorp kende tot in 19e eeuw ook de statige Beslinga State, maar na het overleden van de laatste bewoner konden er geen kopers worden gevonden en werd de state afgebroken.
Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte Friens deel uit van de voormalige gemeente Idaarderadeel. Daarna maakte het deel uit van de gemeente Boornsterhem. Op 1 januari 2014 werd deze gemeente opgeheven, waarop Friens onderdeel werd van de gemeente Leeuwarden.
Kerk[bewerken | brontekst bewerken]
De hervormde kerk van Friens stamt uit 1795 maar is gebouwd op de funderingen van een 13e-eeuwse kerk die op de terp stond. De kerk is ook vooralsnog het enige rijksmonument van Friens.
Cultuur en sport[bewerken | brontekst bewerken]
Het dorp heeft een eigen dorpshuis, It Lokaeltsje. Friens kent verder de Toneelvereniging Tusken Swin en Moezel en een eigen ijsclub. Met de drie andere dorpen deelt het de organisatie Swen.Swette, die culturele evenementen organiseert in de dorpen.
Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]
Het dorp heeft een tijdje een eigen basisschool gehad maar deze moest uiteindelijk sluiten. In eerste instantie gingen de kinderen van het dorp zowel naar Irnsum en Roordahuizum[bron?], maar met de komst van een bus gaan de meeste kinderen in Roordahuizum naar school.
Jabikspaad[bewerken | brontekst bewerken]
De oostelijke route van het Jabikspaad, de Friese pelgrimsroute naar Santiago de Compostella, gaat door Friens. Het Jabikspaad is 130 kilometer lang en loopt van Sint Jacobiparochie naar Hasselt.
Bevolkingsontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]
| 1999 | 2002 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2012 | 2018 | 2019 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 92 | 87 | 88 | 89 | 91 | 92 | 90 | 78 | 89 | 85 | 90 | 90 |
Geboren[bewerken | brontekst bewerken]
- Clara Feyoena van Raesfelt-van Sytzama (1729-1807), dichteres (geboren op de Beslinga State)
- Johannes Galenus Willem Hendrik van Sytzama, (1830-1907) burgemeester (geboren op de Beslinga State)
Externe link[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|
