De Reek (waterpoort)
| De Reek | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Tweede middeleeuwse stadsmuur met De Reek (15)
| ||||
| Locatie | ||||
| Locatie | Maastricht-Jekerkwartier, Stadspark | |||
| Adres | Resten Aldenhofpark
| |||
| Coördinaten | 50° 51′ NB, 5° 41′ OL | |||
| Status en tijdlijn | ||||
| Oorspr. functie | waterpoort | |||
| Start bouw | 14e eeuw? | |||
| Erkenning | ||||
| Monumentstatus | rijksmonument | |||
| Monumentnummer | 28014 | |||
| ||||
| ||||
De Reek is een nog bestaande waterpoort die de rivier de Jeker overspant in de Nederlandse stad Maastricht. De poort ligt aan de zuidzijde van de binnenstad in het Jekerkwartier aan het uiteinde van de Heksenstraat, Heksenhoek genaamd, en aan de rand van het Stadspark. Vlak achter de waterpoort bevond zich de Weyermolens / De Reek en vlak voor de poort een sluis om het water te stuwen.
De waterpoort is onderdeel van de tweede middeleeuwse omwalling van de vestingwerken van Maastricht en is een rijksmonument.[1] De poort heeft een poterne om in oorlogstijd ook de sluiswerken te kunnen bedienen en onderhoud te kunnen plegen.
Geschiedenis
Het is niet bekend wanneer de waterpoort precies gebouwd is, maar in de 13e eeuw was de Jeker hier al gekanaliseerd, zodat het water de grachten kon voeden. De waterpoort werd pas in 1465 voor het eerst genoemd.[2] 'Reek' is de Maastrichtse naam voor een valhek dat in een poort neergelaten kan worden.[3]
In 1486 kreeg de waterpoort een valhek.[4]
In 1550 bouwde men een stenen boog over de Jeker. In 1552 verlaagde men waarschijnlijk de torens aan beide zijden, waarbij ze werden opgevuld met aarde om zo beter bestand te zijn tegen het nieuwe geschut.[4]
In 1674 werd voor de poort een sluis aangebracht, de Grote of Bonnefantensluis, die in 1766 werd vernieuwd. Hierdoor was het mogelijk het water van de Jeker naar de buitenwerken aan de zuidzijde van de stad (de Kommen) om te leiden.[5]
In 1959 werd de oostelijke toren in oorspronkelijke staat teruggebracht na eerder deels te zijn afgebroken.[4]
In 1987-'89 werden de muurwerken vanaf De Reek tot aan de Sint-Pieterspoort gerestaureerd.[4]
-
Detail Maquette van Maastricht, 1750 -
Zonder water(?) in 1884 -
De Reek in 1893 -
Oostelijke toren, 1959 -
Sluishekken -
Vanaf de stadswal -
Stroomafwaarts -
Stroomopwaarts: De Reek
_Wilheminabastion_(lo),_lunetten_van_de_Nieuwenhof_(rb)_en_Jekerbastion_(ro),_detail_kopie_Maquette_van_Maastricht,_collectie_Centre_C%C3%A9ramique.JPG)
Zie ook
Bronnen en referenties
- Boogard, J. van den, en S. Minis (2001): Monumentengids Maastricht. Primavera Pers, Leiden. ISBN 90-74310-52-4
- Morreau, L.J. (1979): Bolwerk der Nederlanden. Van Gorcum, Assen. ISBN 90-232-1698-9
- Nispen tot Sevenaer, E.O.M. van (1926/1974): De monumenten in de gemeente Maastricht. Deel 1. Gijsbers & van Loon, Arnhem
- Ubachs, P.J.H., en I.M.H. Evers (2005): Historische encyclopedie Maastricht. Walburg Pers, Zutphen. ISBN 90-5730-399-X
- ↑ Informatie over rijksmonumentnummer 28014
- ↑ Morreau, p. 93.
- ↑ Boogard/Minis, p. 30.
- ↑ a b c d Waterpoort De Reek op website zichtopmaastricht.nl
- ↑ Ubachs/Evers, p. 436, 'Reek, De'.
· 
· 