Gebruiker:HugoNL00/Kladblok/Artis

Artis beschrijving

Indeling

Het kamelenveld in 1982

Bij de ingang bevinden zich het Zeiss Planetarium (sinds 1988, gerenoveerd in 2007), de Papegaaienlaan, het Kamelenveld, de Apenrots en de Kinderboerderij, de laatste drie ontworpen door de architect Willem Bert Ouëndag. Op het Kamelenveld leefden sinds 1940 exotische huisdieren als de huiskameel, de dwergezel, de alpaca en het Watusirund. Het was ontworpen als een dierenverblijf in de 'nieuwe stijl', de Hagenbeck-stijl, verblijven met zo min mogelijk hekken of tralies. Bij het Kamelenveld zijn een smalle gracht en een strook beplanting de scheiding tussen mens en dier. In 2022 is dit Kamelenveld omgebouwd tot een verblijf voor algazellen, het Algazellenveld, die hun oude verblijf bij de savanne moesten verlaten om plaats te maken voor het nieuwe leeuwenverblijf. Bij de algazellen lopen ook stokstaartjes in het verblijf.

Apenrots in Artis

De Apenrots werd tot 1988 bewoond door een groep resusapen, maar tegenwoordig is de Japanse makaak de bewoner. Langs de Papegaaienlaan waren tot eind jaren negentig verschillende papegaaiensoorten (voornamelijk ara's) te zien gedurende de zomermaanden, eerst in kooien en later gekortwiekt. De Papegaaienlaan werd uiteindelijk als te stressvol beschouwd voor de papegaaien, die sindsdien een groot volière in de buurt van het Aquarium bewonen.

De Hollandse Polder naast het Artisplein, met op de achtergrond de Ledenlokalen.

Op de locatie van de voormalige kinderboerderij bevinden zich nu de souvenirwinkel, de uitgebreide weidevogelvolière en het binnenverblijf van de goudwanggibbons. De weidevogelvolière, de Hollandse Polder genaamd, is een volière met daarin een polderlandschap, zoals dat rond Amsterdam aanwezig is. Het landschap bestaat uit weide, knotwilgen en een sloot. In de volière leven verschillende soorten weidevogels, zoals lepelaars, kieviten, kluten, scholeksters, bontbekplevieren, kemphanen, tureluurs, slobeenden en ganzen.

Tussen de Hollandse Polder, de Plantage Kerklaan en de Plantage Middenlaan ligt het Artisplein, aangelegd in 2015 en winnaar van de publieksjuryprijs van de Amsterdamse Architectuur Prijs in dat jaar. Dit vrij toegankelijke plein biedt iedereen de kans om een beetje natuureducatie te bieden, aldus toenmalig directeur Haig Balian.

Aan het plein staan ook twee rijksmonumenten: het Hoofdgebouw met het Groote Museum (heropend in 2022 na grote restauratie) en de Ledenlokalen. Dit laatste gebouw bestaat uit drie delen, waarbij aan het lage middengedeelte een veranda zit, en het gebouw is in 2014 gerestaureerd. In het middengedeelte bevindt zich een café-restaurant, in het Zuid Paviljoen zitten de opnamestudio's ARTIS-Studio en in het Noord Paviljoen naast de ingang zit het microbemuseum Micropia.

Aan de noordwestzijde van Artis bevinden zich het Vogel-, Apen- en Reptielenhuis, het Kerbert-terras en de Roofdierengalerij (katachtigen).

Leeuw op het Kerbert-terras

Het Kerbert-terras is gebouwd in 1927 en vernoemd naar Coenraad Kerbert, de tweede directeur van Artis. Het huisvest een groep leeuwen. Wegens geldgebrek besloot Artis in januari 2021 om de leeuwen af te stoten, zodat bezuinigd kon worden op de bouw van een nieuw leeuwenverblijf. De leeuwen, twee vrouwtjes en een mannetje, zouden naar Frankrijk verhuizen, doch dit ging niet door. Na ontvangst van een schenking in juni 2021 kan er alsnog een nieuw verblijf gebouwd worden waarmee de toekomst van de leeuwen in Artis is verzekerd. Het nieuw te bouwen verblijf wordt tien keer zo groot. Het rijksmonumentale Kerbert-terras gaat daarna andere dieren huisvesten.

Amoerpanter in de oude Roofdierengalerij

De Roofdierengalerij was tot eind jaren tachtig een rij kale betonnen kooien, maar in de jaren negentig hebben deze verblijven een sterke verandering ondergaan. Het aantal soorten is teruggebracht, waardoor de overgebleven soorten meer ruimte hebben. Bovendien zijn de verblijven voorzien van begroeiing, houten vlonders en vijvertjes.

Lemurenland met ringstaartmaki's en rode vari's

Ten zuiden van het Reptielenhuis bevinden zich het Lemurenland (een eiland) en een drietal vijvers. Lemurenland werd in juni 2008 geopend en wordt bewoond door rode vari's. Bezoekers kunnen via een brug dit gebied betreden en zo tussen de dieren lopen. De drie vijvers zijn restanten van de Nieuwe Prinsengracht. In en rondom deze vijvers leven verschillende watervogels waaronder de Europese kraanvogel en de Chileense flamingo. Ten oosten van de vijvers liggen de Bokkenrots (1941) met Alpensteenbokken en de Zuid-Amerikaanse Pampa (2004). De Zuid-Amerikaanse Pampa omvat een drietal verblijven. Eén verblijf huisvest een groep Chileense flamingo's en zwarthalszwanen. Een groot combinatieverblijf wordt bewoond door capibara's, reuzenmiereneters, grote mara's, lama's, vicuña's, laaglandtapirs, nandoes, kuifhoenderkoeten en roodwangschildpaden. Het laatste verblijf wordt bewoond door een koppel jaguars. Eind juni 2017 is de vrouwelijke (gevlekte) jaguar bevallen van twee zwarte welpen. De mannelijke jaguar is ook zwart.

Het centrale punt van de Zuid-Amerikaanse Pampa is het Eenhoevigenhuis, een monument dat vroeger het binnenverblijf was van verschillende paardachtigen zoals de onager, de grévyzebra, de hartmann-bergzebra en het przewalskipaard. In 1883 stierf bij het Eenhoevigenhuis de laatste quagga ter wereld. De Artis Bibliotheek bevindt zich naast de Pampa en is nu eigendom van de Universiteit van Amsterdam.

Minangkabause huis met zwarte kuifmakaken en anoas

Centraal in Artis liggen de verblijven van verschillende kleine zoogdieren. Het Kleine Zoogdierenhuis uit 1977 bestaat uit een aantal binnenverblijven en buitenverblijven. Binnen zijn voornamelijk Zuid-Amerikaanse apensoorten en knaagdieren te zien, buiten leven verschillende kleine roofdieren (margay, Maleise bonte marter, beermarter, fennek en stekelvarkens. Rondom het Kleine Zoogdierenhuis liggen de verblijven van de zwartstaartprairiehond en de beverrat. Wasberen leven naast het oude Wolvenhuis, evenals een groep Afrikaanse wilde honden. Het verblijf rondom het Minangkabause huis wordt bewoond door kuifmakaken en laaglandanoa's Naast het Minangkabau huis ligt een tweede verblijf voor laaglandanoa's en vroeger leefden in de buurt hiervan ook nog diverse herten- (ree, zwijnshert) en antilopesoorten (dorcasgazelle, saïga, blauwe duiker). Tegenwoordig leeft hier nog maar een antilopesoort: de thomsongazelles.

Netgiraffe en springbokken op het oude Giraffenperk

Grévyzebra en witstaartgnoes op de oude Afrika-Savanne

Naast de Afrikaanse wilde honden ligt de Uilenruïne met sneeuwuilen en Chinese kraanvogels, het Wolvenwoud en het verblijf van de Aziatische olifanten. Het olifantenverblijf is in de late jaren negentig, en later ook in 2017 uitgebreid (onder meer door invoeging van het oude neushoornperk) en gemoderniseerd (onder meer door het verwijderen van veel hekwerk). Bij dit verblijf bevindt zich de verbinding met de uitbreiding aan het Entrepotdok. De Afrika-Savanne omvat twee delen. Tot 2017 was er nog een derde deel dat werd bewoond door ooievaars en zwarte kroonkraanvogels en nog eerder waren hier ook klipspringers te zien. Het grote middenstuk, dat sinds 2010 ook het oude giraffenperk omvat, huisvest netgiraffen, grote koedoes, grévyzebra's en helmparelhoenders. Algazels leven op het oostelijke deel van de Afrika-Savanne. Op het terrein aan het Entrepotdok liggen verder nog de Metzelaarkas, in 2001 geopend en sterk gericht op de flora van Borneo, en het Insectarium.

Naast het oude giraffenperk ligt het gebouw De Volharding, vernoemd naar een voormalig rijstpakhuis uit de negentiende eeuw. Aanvankelijk lagen aan de westzijde van dit gebouw ongeveer twintig volières voor roofvogels en de oostzijde meerdere perken voor runderen. Het aantal roofvogelvolières werd in de jaren negentig teruggebracht tot zeven en uiteindelijk in 2003 vervangen door één grote volière voor uitsluitend Europese gieren. Aanvankelijk werd deze volière door drie soorten (vale gier, aasgier, monniksgier) bewoond, maar inmiddels is alleen nog een groep vale gieren te zien. In De Volharding bevond zich van 1995 tot 2011 de 'Jungle by Night'. In eerste instantie was het een nachtdierenhuis voor Zuid-Amerikaanse soorten als brilbladneusvleermuizen, bergpaca's, nachtapen, negenbandgordeldieren, reuzenpadden en grottenzalmen. Later kwamen er ook verschillende nachtdieren uit andere continenten in de Jungle by Night, waaronder de potto en de suikereekhoorn. In 2011 verhuisde het merendeel van de zoogdiersoorten in de 'Jungle by Night' naar het vernieuwde Apenhuis, terwijl enkele andere soorten elders werden ondergebracht.

Maleise tapir met jong in het verblijf naast het Gorillahuis

Naast De Volharding liggen het Chimpanseehuis en het Gorillahuis. De chimpansee en de westelijke laaglandgorilla bewoonden tot 1990 één gebouw, maar in dat jaar werd een nieuw buitenverblijf voor laatstgenoemde soort geopend. Het Gorillahuis stond lange tijd bekend als het Nijlpaardenhuis dat onderdak bood aan nijlpaarden, dwergnijlpaarden, Caribische lamantijnen en verschillende vogelsoorten als toekans, beo's en papegaaien die los in het gebouw vlogen. Door overlijden en verhuizing zijn de aanvankelijke bewoners van het gebouw verdwenen en werden de gorilla's hoofdbewoners. Rondom het Gorillahuis liggen de buitenverblijven van de helmkasuaris en de Seychellenreuzenschildpad samen met de neushoornleguaan.

Aquariumgebouw aan de Plantage Middenlaan.

In het zuidoosten van Artis bevinden zich een tweetal hoefdierverblijven en meerdere volières voor papegaaien, hoornraven, hoendervogels en ibissen. Aan de Plantage Middenlaan staat het monumentale Aquarium. Op de eerste verdieping bevindt zich een grote zaal met diverse grote en kleinere aquaria. Op de begane grond bevinden zich een drietal thema-aquaria (koraalrif, vloedbos uit de Amazone en Amsterdamse gracht) en enkele terraria met amfibieën. Achter in het Aquariumgebouw ligt de tentoonstellingsruimte van het Zoölogisch Museum Amsterdam.

Vlinderpaviljoen en zeeleeuwenbassin

Nabij het Aquarium zijn de pinguïngroep van Artis, die tegenwoordig bestaat uit zwartvoetpinguïns, en de Californische zeeleeuwen te zien. De zeeleeuwen zitten in een verhoogd verblijf en zijn 'ondergronds' door glasplaten ook onder water te bekijken. Ten zuiden daarvan zijn nog twee verhoogde verblijven, waar voorheen onder andere ijsberen, lippenberen en Syrische beren zaten. Tegenwoordig wordt het ene verblijf bewoond door mandrils en het andere door kleine panda's.