Heerlijkheid Mechelen
| Heerlijkheid Mechelen | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Gewest van de Habsburgse Nederlanden (1556-1795) | |||||
| |||||
| |||||
| Kaart | |||||
.svg)
| |||||
| De heerlijkheid Mechelen omstreeks 1350 | |||||
| Algemene gegevens | |||||
| Hoofdstad | Mechelen | ||||
| Talen | Nederlands | ||||
| Religie(s) | Rooms-katholicisme | ||||
| Regering | |||||
| Regeringsvorm | Heerlijkheid | ||||
| Dynastie | Huis Berthout | ||||
| Staatshoofd | Heer | ||||
De Heerlijkheid Mechelen was tot 1795 een kleine zelfstandige heerlijkheid geweest, bestaande uit de stad Mechelen en enkele omliggende gemeenten.
Geschiedenis
Luik versus Berthout
Oorspronkelijk hing de heerlijkheid Mechelen af van het prinsbisdom Luik, waaraan het in 910 al was toegewezen.[bron?] In de 11e en 12e eeuw wierven de prins-bisschoppen steeds meer kernen aan.[1] In de praktijk werd het geregeerd door de familie Berthout, tegen de wil van de Luikse prins-bisschoppen. De heerschappij kwam via Sophia van Berthout in handen van haar echtgenoot graaf Reinoud II van Gelre, die het wilde verkopen aan de graaf van Vlaanderen.[bron?] De bevolking stond daartegen op, en het hertogdom Brabant probeerde het gebied over te nemen.[bron?]
Vlaanderen versus Brabant
In 1333 verkocht de Luikse prins-bisschop Adolf van der Mark Mechelen aan het graafschap Vlaanderen, na onderhandelingen met de Vlaamse kanselier Willem van Auxonne;[2] Mechelen bleef echter een Luiks leen.[1] Ook die Vlaamse heerschappij was echter niet volledig en definitief, Brabant bleef het opeisen. In 1337 werd hertog Jan III samen met de Vlaamse graaf Lodewijk I van Nevers medeheer van de heerlijkheid Mechelen.[1] Door de Verdragen van Saint-Quentin (1347) kwam Mechelen volledig toe aan zijn oudste zoon Hendrik van Brabant (†1349) en werd zijn dochter Margaretha van Brabant uitgehuwelijkt aan Lodewijk van Male, zoon van Lodewijk van Nevers.[2] Na de Brabantse Successieoorlog kwam Mechelen bij de Vrede van Aat (4 juni 1357) volledig in bezit van Lodewijk van Male.[1] Diens dochter Margaretha van Male trouwde in 1369 met Filips de Stoute, hertog van Bourgondië, zodat Mechelen bij Lodewijks dood in 1384 onderdeel werd van de Bourgondische Nederlanden.[1][3]
Bourgondië en Habsburg
Mechelen is later daarom beschouwd als een van de XVII Provinciën en nog later als een provincie van de Zuidelijke Nederlanden. Het was een zelfstandige staat in een personele unie met vele andere. De Bourgondische hertogen en later de Habsburgse (Spaanse en Oostenrijkse) keizers, waren naast keizer ook heer van Mechelen, zoals ze elders ook graaf of hertog waren. Zij vestigden de opperste rechtbank voor de XVII Provinciën in deze kleine provincie, eerst onder de naam van Parlement van Mechelen, later als Grote Raad van Mechelen, na protest van de Franse koning, die zijn gezag en dat van het Parlement van Parijs ondermijnd zag. De landvoogdes Margaretha van Oostenrijk resideerde in Mechelen, dat daardoor toch het statuut van hoofdstad van de Nederlanden begon te krijgen.
In 1790 was Mechelen een van de stichtende leden van de Verenigde Nederlandse Staten. Het staatje werd definitief opgedoekt toen het in 1795 door Frankrijk geannexeerd werd en opgenomen in het departement Twee Neten.
Geografie
De heerlijkheid bestond uit de stad Mechelen, het District en het Ressort (in een aparte enclave).[1]
- Stad: de omwalde stad Mechelen
- District: de dorpen Hever, Muizen (inclusief het huidige Hofstade en de Werfheide), Leest, Heffen en Neerhombeek (het oosten van Hombeek), en de gehuchten Nekkerspoel, Nieuwland, Pennepoel, Battel, Geerdegem en andere.
- Ressort: Heist-op-den-Berg met afhankelijkheden, onder meer Gestel.
Er bestaat momenteel nog een gerestaureerde grenspaal tussen Rijmenam (toen behorend tot de heerlijkheid Mechelen) en Keerbergen (toen behorend tot het hertogdom Brabant). Er bestonden gedurende honderden jaren grensovergangen in de vorm van tolbarelen bv. tussen Geerdegem (Mechelen) en Zemst (Brabant) en tussen Hever (Mechelen) en Boortmeerbeek (Brabant). Er waren meestal twee tolbarelen aan zo een "grens". Eén voor de controle in de ene richting en één voor controle in de andere richting. Beide grensbarelen lagen op een honderdtal meter uit elkaar. Er bestond een soort niemandsland tussen beide punten.
Externe link
- ↑ a b c d e f Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Mechelen [geschiedenis]". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
- ↑ a b Laurent, H., Quicke, F. (1927). La guerre de la succession du Brabant (1356-1357). Revue du Nord 50: 81-121.
- ↑ Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Filips [Bourgondische gewesten] § Filips de Stoute". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
· 
· 
