Naar inhoud springen

Mechelen (stad)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Mechelen (België))
Mechelen
Stad in België Vlag van België
Mechelen (België)
Mechelen
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Mechelen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
65,79 km² (2022)
53,57%
17,07%
29,37%
Coördinaten 51° 2' NB, 4° 29' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
89.313 (01/01/2024)
49,09%
50,91%
1357,6 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
21,4%
60,66%
17,93%
Buitenlanders 12,84% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Bart Somers (Open Vld)
Bestuur Open Vld-Groen-M+
Zetels
Open Vld-Groen-M+
N-VA
Vlaams Belang
Vooruit
CD&V
PVDA
43
25
7
4
3
3
1
Economie
Gemiddeld inkomen 21.402 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad 7,98% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2800
2800
2801
2811
2811
2812
Deelgemeente
Mechelen
Walem
Heffen
Hombeek
Leest
Muizen
Zonenummer 015 - 03
NIS-code 12025
Politiezone Rivierenland
Hulpverleningszone Rivierenland
Website Officiële website
Detailkaart
Ligging binnen het arrondissement Mechelen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België

Mechelen (Me-che-len) (Frans: Malines)[1] is een centrumstad en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De stad ligt in het zuiden van die provincie, centraal tussen de steden Antwerpen en Brussel, aan de rivier de Dijle. Mechelen telt 89.313 inwoners (1 januari 2024). Het is naar aantal inwoners de zesde stad van Vlaanderen en de op een na grootste stad van de provincie, na Antwerpen. Het is tevens de op één na grootste stad aan de Dijle, na Leuven.

Mechelen is tevens de hoofdplaats van het arrondissement Mechelen en de kies- en gerechtelijke kantons Mechelen, evenals rooms-katholieke hoofdzetel van het aartsbisdom Mechelen-Brussel en van de kerkprovincie België. Mechelen ligt in de referentieregio Rivierenland.

Het standbeeld van Margaretha van Oostenrijk voor de Sint-Romboutskathedraal
Het Stadhuis met het Paleis van de Grote Raad (links), het Belfort en Lakenhal
De plundering van Mechelen door de hertog van Alba, ets door Frans Hogenberg (Rijksmuseum)

Bij de verdeling van het rijk van Lotharius I tussen Karel de Kale, koning der Franken, en Lodewijk de Duitser op 8 augustus 870 wordt Mechelen als Maalinas apart vermeld in het deel dat Karel toekomt.

Daarna wordt Maalinas (Mechelen) vermeld in een giftbrief van Karel de Eenvoudige. In deze giftbrief uit 915 draagt hij de abdij van Hastière en die van Maslinas over aan Stephanus, de bisschop van Tongeren (en dus Luik). Een diploma uit 980/981 bevestigt Maslines, alsook Hoei, Fosses, Lobbes en Tongeren, als bezit van de bisschop van Luik en verder nog wordt Maclines vermeld in een oorkonde uit 1008, waarin Hendrik II wildbaan (= jachtrechten) verleent in het Waverwoud.

Later veranderde Maclines in Machele (12e eeuw), Mechgelme (14e eeuw) en uiteindelijk Mechelen (15e eeuw). De naam van de stad zou afgeleid zijn van het woord mahal, dat naar een vergader- of gerechtsplaats verwijst.

Zie geschiedenis van Mechelen voor een uitgebreide geschiedenis van de stad

Mechelen is een van de oudste steden in de provincie Antwerpen. Antwerpen verloor het recht op de eerste verkoop van wol, haver en zout aan Mechelen in 1303, toen Jan II, hertog van Brabant, het stadsrechten verleende.

Tot 1795 was Mechelen ooit het centrum van een kleine onafhankelijke heerlijkheid, bekend als de Heerlijkheid Mechelen. De heerlijkheid had dezelfde status als andere prominente regio's in het gebied, zoals Holland, Zeeland, Vlaanderen en Brabant. Tijdens de 15e en 16e eeuw diende Mechelen kort als administratieve hoofdstad van Nederland en werd de stad vanuit Mechelen geregeerd (opgericht door Margaretha van Oostenrijk).[2] Deze periode heeft aanzienlijk bijgedragen aan de uitgebreide kunstcollectie en opmerkelijke gebouwen van de stad. Als gevolg daarvan herbergt Mechelen het op een na grootste aantal beschermde gebouwen in Vlaanderen, waaronder vier UNESCO-vermelde monumenten.

Mechelen telt naast de stad nog vijf kleinere deelgemeenten, namelijk Heffen, Hombeek, Leest, Muizen en Walem.

Walem ligt ten noorden van de stad, aan de Nete. Heffen, Leest en Hombeek liggen ten westen, aan de overkant van de Zenne. Muizen ligt ten zuidoosten, iets verder stroomopwaarts langs de Dijle. De stad kent daarnaast nog verschillende gehuchten en wijken. Het gehucht ten noordwesten van de stad waar de Zenne en het kanaal Leuven-Mechelen samenvloeien met de Dijle heet het Zennegat. De stad zelf is administratief ingedeeld in de wijken Centrum, Mechelen-Noord, Mechelen-Zuid, Battel (ten westen van de Dijle), Arsenaal en Nekkerspoel in het oosten.

Deelgemeenten

[bewerken | brontekst bewerken]
Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Mechelen 28,07 70.298 2.504 12025A
2 Heffen 6,97 2.165 311 12025D
3 Hombeek 9,66 4.216 436 12025B
4 Leest 9,37 2.739 292 12025C
5 Muizen 7,42 5.442 733 12025E
6 Walem 4,31 2.031 471 12025F

Aangrenzende gemeenten

[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische ontwikkeling voor de fusie

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[3] Evolutie: 1992=index 100
1992 75.689 100,0
1993 75.740 100,1
1994 75.650 99,9
1995 75.718 100,0
1996 75.294 99,5
1997 75.255 99,4
1998 75.429 99,7
1999 75.418 99,6
2000 75.438 99,7
2001 75.560 99,8
2002 75.946 100,3
2003 76.485 101,1
2004 76.981 101,7
2005 77.480 102,4
2006 78.268 103,4
2007 78.900 104,2
2008 79.471 105,0
2009 80.205 106,0
2010 80.940 106,9
2011 81.927 108,2
2012 82.325 108,8
2013 92.602 109,1
2014 83.194 109,9
2015 83.975 110,9
2016 84.523 111,7
2017 85.665 113,2
2018 86.304 114,0
2019 86.616 114,4
2020 86.921 114,8
2021 86.911 114,8
2022 86.996 114,9
2023 88.614 117,1
2024 89.313 118,0
De Engelse Furie in 1580 (schilderij in het Rijksmuseum te Amsterdam)

Spreiding van de bevolking

[bewerken | brontekst bewerken]

De stad Mechelen telt ongeveer 72.000 inwoners, de deelgemeenten tellen samen ongeveer 11.000 inwoners. Van de deelgemeenten is Muizen de grootste met ongeveer 5000 inwoners.

In het jaar 1936 kwam een beperkt aantal Spanjaarden op de vlucht voor Franco naar Mechelen. In de jaren 60 kwamen er Spaanse gastarbeiders. Rond 1968 kwam een volgende migratiegolf, voornamelijk van Marokkanen. In 2011 vormden deze laatsten 16% (=13.000 inwoners) van de Mechelse bevolking. Daarnaast wonen er nog twee grote gemeenschappen in de stad: de Armeniërs en de uit Turkije gevluchte Aramese en Assyrische christenen.[4][5] Een laatste grote groep bestaat vooral uit Oost-Europeanen en mensen uit oorlogsgebieden in de Kaukasus.

De stad Mechelen maakt deel uit van het kieskanton Mechelen, gelegen in het provinciedistrict Mechelen, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Mechelen Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Mechelen Mechelen
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Mechelen-Turnhout Mechelen Mechelen Mechelen
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Legislatuur 2019-2024

[bewerken | brontekst bewerken]

Schepencollege

[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester Bart Somers staat aan het hoofd van het kartel Open Vld-Groen-m+, dat een meerderheid heeft met 25 op 43 zetels.

Naam Partij Functie en bevoegdheden
Bart Somers Open Vld Titelvoerend burgemeester
Alexander Vandersmissen Open Vld Waarnemend burgemeester
Algemene Zaken en Veiligheid
Kristof Calvo Groen Titelvoerend eerste schepen
Patrick Princen Groen Waarnemend eerste schepen
Openbare werken, Natuur- en groenontwikkeling, Parken en stadstuinen, Klimaat, Leefmilieu en Energie
Greet Geypen Open Vld Tweede schepen
Stadsontwikkeling, Ruimtelijke ordening en wonen, Economie, ondernemen en werk, Personeel
Björn Siffer Groen Derde schepen
Cultuur enToerisme
Koen Anciaux Open Vld Vierde schepen
Financiën, Gebouwen, eigendommen, monumenten, Landbouw, Juridische Zaken
Rina Rabau Nkandu Groen Vijfde schepen
Onderwijs, Participatie, Sociale Cohesie, Senioren, Communicatie, Mondiaal beleid, Toegankelijkheid, Slimme stad en ICT,
Abdrahman Labsir Open Vld Zesde schepen
Jeugd, Sport, Preventie
Pia Indigne Open Vld Plaatsvervangend zevende schepen
Mobiliteit, Burgerzaken en dienstverlening en Dierenwelzijn
Gabriella De Francesco Groen Achtste schepen en Voorzitter bijzonder comité sociale dienst
Sociale zaken en welzijn, Gezin, Kinderopvang, Armoedebestrijding, Diversiteit en gelijke kansen
Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024
      
De 43 zetels zijn als volgt verdeeld:

De verkiezingen van 14 oktober 2018 gaf de volgende zetelverdeling in de gemeenteraad:

Legislatuur 2013-2018

[bewerken | brontekst bewerken]
Zetelverdeling gemeenteraad 2013-2018
     
De 43 zetels zijn als volgt verdeeld:
     sp.a: 8
     vld-groen-m+: 16
     CD&V: 5
     N-VA: 11
     VB: 3

Burgemeester Bart Somers leidde toen een coalitie bestaande uit Open Vld-Groen-m+, N-VA en CD&V. Samen vormden ze de meerderheid met 32 op 43 zetels. Vóór 2013 telde de gemeenteraad nog maar 41 zetels.

College van burgemeester en schepenen
Functie Naam Bevoegdheden
Burgemeester Bart Somers (Open Vld) Politie, Brandweer, Veiligheid, Algemeen Beleid, Communicatie en citymarketing
Schepenen 1. Marc Hendrickx (N-VA) Burgerzaken, Diversiteit, Integratie, Gelijke kansen, Emancipatie, Onderwijs, Juridische zaken
2. Walter Schroons (CD&V) Financiën en Sport
3. Greet Geypen (Open Vld) Ruimtelijke ordening & Stedenbouw, Wonen, Stadsvernieuwing, Vastgoedbeleid, Monumentenzorg, Landbouw, Jeugd en Gezin
4. Marina De Bie (Groen) Leefmilieu, Natuur- en groenontwikkeling, Klimaat, Duurzaamheid, Energie, Mobiliteit, Internationale samenwerking, Personeel
5. Katleen Den Roover (N-VA) Wijk- en Dorpszaken, Werk, Economie, Sociale Economie
6. Björn Siffer (Groen) Cultuur, Toerisme, Kunstonderwijs, Mechelse Feesten (vanaf januari 2015, volgde schepen Frank Nobels op)
7. Stefaan Deleus (CD&V) Preventie, ICT, Administratieve vereenvoudiging, Nekkerhal (vanaf januari 2016, volgde schepen Wim Jorissen op)
8. Bart De Nijn (N-VA) Openbare Werken (hij werd tijdelijk vervangen door Christiaan Backx, voorzitter van de gemeenteraad)
Koen Anciaux (Open Vld) voorzitter van het OCMW, Welzijn, Sociale Zaken, Senioren/personen met een handicap, Kinderopvang

Legislatuur 2007-2012

[bewerken | brontekst bewerken]
Zetelverdeling gemeenteraad 2007-2012
    
De 41 zetels zijn als volgt verdeeld:

Het bestuur voor de periode 2007-2012 bestond uit een coalitie van het kartel Open Vld-CDO-Groen! en het kartel sp.a-spirit.

College van burgemeester en schepenen
Functie Naam Bevoegdheden
Burgemeester Bart Somers
Eerste Schepen Caroline Gennez
Schepen Ali Salmi
Frank Nobels
Greet Geypen
Karel Geys
Koen Anciaux voorzitter van het OCMW
Kristl Strubbe
Marina De Bie
Rita Janssens

(Voormalige) burgemeesters

[bewerken | brontekst bewerken]
Periode Burgemeester
1331 Hendrik I van Robbroek
1345 Jan I van Robbroek
1360 Jan II van Robbroek
1432 Hendrik II van Robbroek
1492 Gerard van den Daele
? - ? Pierre de Romrée[6]
? - ? Philips Snoy
1785 - ? Jean-Baptiste van den Wiele
1790 Jan-Karel de Nelis
? - ? Philippe Snoy d'Oppuers
1802 Dewargny[7]
1803 Joseph De Plaine[8]
1809 - 1813 Pierre Pierets
1814 - 1821 Constant Emile de Bors[9][10]
1821 - 1826 Jan Frans Estrix
1826 - 1830 Jean-Baptiste Olivier
1830 - 1836 Jean Joseph Vermylen-Neeffs (katholiek-unionist)
1836 - 1842 Jean de Perceval (LP)
1842 - 1845 Jean de Steenhault[11] (katholiek-unionist)
1845 - 1855 Philippe De Pauw (katholiek-unionist)
1855 - 1864 Edouard Broers (katholiek)
1864 - 1884 Philibert Verhaghen (LP)
Periode Burgemeester
1884 - 1889 Eugène de Kerckhove (Katholieke Partij)
1889 - 1896 François Broers (Katholieke Partij)
1896 - 1899 Florimond Denis (LP)
1900 - 1909 Eduard De Cocq (Katholieke Partij)
1909 - 1914 Karel Dessain (Katholieke Partij)
1914 Francis Dessain (Katholieke Partij, waarnemend)
1914 - 1941 Karel Dessain (Katholiek Verbond / KVV)
1941 - 1944 Camiel Baeck (VNV, oorlogsburgemeester)
1944 Karel Dessain (CVP)
1944 - 1945 Cyriel Neefs[12] (CVP, dienstdoend)
1945 Jozef de Marré[13] (CVP, dienstdoend)
1945 - 1967 Antoon Spinoy (BSP)
1961 - 1965 Jos De Saeger (CVP, waarnemend)
1967 - 1976 Désiré Van Daele (BSP)
1977 - 1982 Jos Vanroy (CVP)
1983 - 1986 Jef Ramaekers (SP)
1986 - 1988 Georges Joris (SP)
1989 - 1994 Jos Vanroy (CVP)
1995 - 2000 Geert Bervoets (SP)
2001 - heden Bart Somers (VLD / Open Vld)
2003 - 2004 Koen Anciaux (VLD, waarnemend)
2019 - 2023 Alexander Vandersmissen (Open Vld, waarnemend)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

[bewerken | brontekst bewerken]
Partij of kartel 10-10-1976[14] 10-10-1982[14] 9-10-1988[14] 9-10-1994[14] 8-10-2000[14] 8-10-2006[15] 14-10-2012[16] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 43 % 41 % 41 % 41 % 41 % 41 % 43 % 43 % 43
CVP1/ CD&V-N-VAB/ CD&V2 38,381 18 32,081 15 31,551 14 19,961 10 22,151 9 20,29B 8 12,352 5 9,12 3 8,72 3
VU1/ VLD-VUA/ CD&V-N-VAB/ N-VA2 15,861 6 14,11 6 8,221 3 4,371 1 24,7A 11 23,192 11 16,52 7 19,72 9
PVV1/ VLD2/ VLD-VUA/ VLD-CDO-Groen!C/ Vld-Groen-m+D/ Voor MechelenE 11,831 4 13,411 5 13,971 6 15,352 7 30,82C 14 33,90D 16 47,9D 25 37,8E 19
Agalev1/ VLD-CDO-Groen!C/ Vld-Groen-m+D/ Voor MechelenE - 5,571 1 7,631 2 8,011 3 8,711 3
SP1/ sp.a-spirit2/ sp.a3/ Vooruit4 31,821 15 30,711 14 28,561 13 20,371 10 16,61 7 20,052 8 18,203 8 9,13 3 12,44 5
PVDA1/ PVDA+2 0,681 0 0,431 0 0,791 0 0,881 0 0,721 0 0,632 0 3,052 0 4,41 1 7,31 3
Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2 - 1,641 0 8,621 3 19,721 9 25,581 11 26,462 11 8,692 3 9,62 4 10,42 4
CDV - - - 5,12 1 - - - - -
Anderen(*) 1,44 2,04 0,66 6,22 1,54 1,77 0,62 3,4
Totaal stemmen 56036 54898 53713 51583 50851 53397 54136 56088
Opkomst % 93,55 91,72 91,3 92,75 91,79 91,9 62,7
Blanco en ongeldig % 4,18 5,11 4,73 4,86 3,56 3,31 2,46 2,9 0,6

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*)1976: KPB (1,44%) / 1982: LEF (0,53%), NOLS (0,61%), PKS (0,26%), RAD (0,42%), VOP (0,22%) 1982: SAP-KP (0,66%) / 1994: W.O.W. (3,57%), ROSSEM (1,29%), RGB (0,38%), SOEP (0,98%) / 2000: W.O.W. (0,86%), M.B. (0,68%) / 2006: Vanonderuit! (1,44%), LSP (0,33%) / 2012: Bewoners Partij (0,62%) / 2018: Be.One (3,0%), VolksLiga (0,4%)

Bezienswaardigheden

[bewerken | brontekst bewerken]
Binnenplaats van het paleis van Margaretha van Oostenrijk door François Stroobant (schilderij in de Hermitage te Sint-Petersburg)
Een blik op de Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijkkerk door Thomas Shotter Boys (schilderij in het J. Paul Getty Museum te Los Angeles)
De Sint-Pieters-en-Pauluskerk
Het Hof van Busleyden
Zie de lijsten van onroerend erfgoed in Mechelen deel 1, deel 2 en deel 3 voor de hoofdartikels over dit onderwerp.

Religieuze bouwwerken

[bewerken | brontekst bewerken]

Refugehuizen

Kapellen

Burgerlijke bouwwerken

[bewerken | brontekst bewerken]
Sint-Jozef, Den Duivel en t Paradijs aan de Haverwerf

Nieuwe stadsprojecten

[bewerken | brontekst bewerken]
  • ‘t Oudt School in Hombeek
  • Clarenhof
  • Zoutwerf
  • Gommarushof
  • Kazerne Dossin: Holocaust- en mensenrechtenmuseum
  • Stationsomgeving
  • Vernieuwing/doortrekking Bruul van de Grote Markt tot het Centraal Station
  • Oude Carrefour-site: hier komt de nieuwe stadswijk 'Dijlepoort' met verschillende woontorens, ruimte voor groothandel en een groen openbaar binnengebied op wandelafstand van het centrum
  • Zuidpoort: nieuwbouw en renovatie woningen stationsomgeving
  • Keerdok: op termijn verhuizen de huidige baanwinkels naar een andere lus aan de rand (Malinas) en wordt dit gebied ontwikkeld tot woongebied aan het water
Voorpagina Gazet Van Mechelen, 22 februari 1944
De Grote Markt
De IJzerenleen (= ijzeren leuningen), een centrale winkelstraat
De Hoogbrug over de Dijle

De Mechelaars worden ook de Maneblussers genoemd. Deze naam hebben ze volgens de legende te danken aan een gebeurtenis uit de 17e eeuw. Op een bepaalde nacht was het volle maan met een lage bewolking en dacht een late caféganger met een glaasje te veel op dat de Sint-Romboutstoren in brand stond. Heel de stad werd opgetrommeld en mensen stonden in lange rijen emmers met water door te geven om hun toren te blussen. Sindsdien hebben de Mechelaars de spotnaam de maneblussers gekregen omdat ze de maan hadden proberen te blussen.

In Mechelen wordt een dialect gesproken dat Mechels heet. Het is een Brabants dialect. Meer bepaald hoort het Mechels bij het Klein-Brabants, een groep dialecten gesproken langs de grens tussen de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant.

Patroonheilige

[bewerken | brontekst bewerken]

Sint-Rombout geldt als beschermheilige van Mechelen.

Een beeld van O.L.V. van Hanswijk wordt door de stad gedragen tijdens de Hanswijkcavalcade
De Reuzen en het Ros Beiaard tijdens de Ommegang van Mechelen

Om de 25 jaar

[bewerken | brontekst bewerken]

De Cavalcade, gevolgd door de Ommegang. Deze laatste is als traditie van de reuzenstoet erkend als UNESCO-Meesterwerk van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid. De recentste Cavalcade was op de laatste zondag van augustus en eerste zondag van september van 2013.

Zeer geregeld

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Beiaardconcerten vanuit de kathedraal
    • Het hele jaar door op zaterdag en maandag om 11.30 uur en zondag om 15.00 uur
    • Zomerconcerten van juni tot half september: elke maandag om 20.30 uur
  • De stad is het decor voor de Vlaamse dramareeks Dubbelleven, die in november 2010 voor het eerst op televisie kwam
  • De Dijlestad werd in 2012 nogmaals onveilig gemaakt als decor voor een Vlaamse komische reeks, getiteld Loslopend wild & gevogelte
  • K3 bracht datzelfde jaar hun film Bengeltjes uit, waarin Mechelen de thuisstad is voor Karen, Kristel en Josje
  • De verhaallijn van de Vlaamse soapserie Familie speelt zich vooral af in en rond de stad Mechelen, waar de familie Van Den Bossche sinds jaar en dag haar familiebedrijf runt

Streekproducten

[bewerken | brontekst bewerken]
Bier (allemaal van Het Anker)
Versnaperingen

Religie en levensbeschouwing

[bewerken | brontekst bewerken]
Brouwerij Het Anker met op de achtergrond de Sint-Alexius-en-Catharinakerk van het groot begijnhof
Katholicisme

De Katholieke Kerk telt binnen het Mechelse christendom het grootste aantal gelovigen. De stad is de hoofdzetel van de Belgische rooms-katholieke kerkprovincie en de zetel van het aartsbisdom Mechelen-Brussel, waarvan de Sint-Romboutskathedraal de hoofdkerk is, en de bestuurszetel van het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen. Mechelen vormt samen met de gemeenten Bonheiden, Duffel, Sint-Katelijne-Waver en Zemst het dekenaat Mechelen. De stad telt drie parochies die allen behoren tot de federatie Mechelen.

Protestantisme

Mechelen telt drie protestantse gemeenten, die deel uitmaken van de Verenigde Protestantse Kerk in België en het District Antwerpen-Brabant-Limburg. De Sint-Janskerk is het oudste kerkgebouw. De erediensten gaan door in de Zandpoortkerk en de VPKB-kerk in de Keizerstraat. De Ghanese Presbyteriaanse Kerk (Presbyterian church of Ghana) houdt eveneens haar erediensten in de Zandpoortkerk.

Nestorianisme

Mechelen kent een relatief grote gemeenschap (± 2000 gelovigen) van nestoriaanse christenen, die zich omstreeks 1980 hebben gevestigd in de stad nadat ze gevlucht waren uit Zuid-Oost-Turkije. Er zijn drie grote stromingen te onderscheiden, met name de Assyrische Kerk van het Oosten, de Chaldeeuws-Katholieke Kerk en de Syrisch-Orthodoxe Kerk van Antiochië.[17]

14,7% van de Mechelse bevolking is moslim.[18] Het merendeel zijn Soennieten. De stad heeft twee moskeeën die beide in Marokkaanse traditie zijn. Het betreft de Mechelse moskee en de Moskee Al Buraq.

Te Mechelen bevindt zich ook Wat Dhammapateep, een Theravada Boeddhistische tempel met een voornamelijk Thaise gemeenschap. In de tuin staat het grootste stenen Boeddhabeeld van Europa, in groen-zwart graniet op dito sokkel, het geheel gebeeldhouwd in China.

Andere levensbeschouwingen

[bewerken | brontekst bewerken]

Naast de religieuze beschouwingen is er ook een afdeling van het Humanistisch Verbond in Mechelen gevestigd. Regelmatig hebben deze activiteiten voor leden en niet-leden vanuit een humanistische levensbeschouwelijke visie.[19]

Daarnaast zijn er ook verscheidene vrijmetselaarsloges actief in de stad. Zie ook vrijmetselarij in België.

Maquette van het voormalig spoorwegstation, afgebroken in 1958-1960
De spoorwerkplaats tijdens een Opendeurdag ter gelegenheid van het 150-jarige bestaan van de Belgische spoorwegen in 1985
NMVB-stadstram 2 Pasbrug (Vlaams Tram- en Autobusmuseum te Antwerpen)

Openbaar vervoer

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Mechelse stadsbus voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het busnetwerk wordt geëxploiteerd door "De Lijn". Er zijn acht stadslijnen en verschillende streeklijnen. De hoofdzetel van "De Lijn" bevindt zich ook in Mechelen.

In 1835 werden de eerste spoorlijnen in België aangelegd, met Mechelen als centraal punt: de lijnen naar Brussel, Antwerpen en Dendermonde. De eerste trein op Belgisch grondgebied (de Olifant) reed datzelfde jaar nog op het traject Mechelen-Brussel. De stad bleef daarna nog tientallen jaren het middelpunt van het Belgisch spoorwegverkeer.

Station Mechelen ligt langs de spoorlijnen 25 / 27 (Brussel / Schaarbeek - Antwerpen) en 53 (Kortrijk - station Gent-Sint-Pieters - Dendermonde - Mechelen - Leuven). Het station Mechelen-Nekkerspoel ligt langs de spoorlijnen 25 / 27 en 27B.

Ook voor de buurtspoorwegen was Mechelen een belangrijk knooppunt. Buurtspoorlijnen werden geëlektrificeerd en er was een stadstramnet van drie lijnen, geëxploiteerd door de buurtspoorwegen. Er waren trams naar Heist-op-den-Berg, Boom (Antwerpen), Keerbergen (Haacht, Aarschot en Brussel).

Het oudste spoorweggebouw van België, dat op het terrein van de werkplaats van de NMBS achter het station stond, werd op 3 en 4 september 2013 34 meter van het spoor af verplaatst om ruimte te maken voor een weg die tussen het spoor en de werf van de NMBS moet komen. Dit omdat dit gebouw zeer bijzondere kenmerken heeft, zelfs een gedeelte van de voegen zijn beschermd. Er zijn plannen om dit gebouw over te dragen aan de stad, die het gebouw als een publieke ruimte wil benutten.

Langs het westen van Mechelen passeert de A1/E19 Brussel-Antwerpen. In een halve boog rond het noorden van de stad loopt de R6, de grote ring van Mechelen. Rond het stadscentrum loopt de kleine ring R12, waarvan een grondige omvorming (onder de naam De Nieuwe Vesten) mogelijk wordt na de opening van de nieuwe weg B101 Tangent in 2022. Vanuit Mechelen lopen onder andere in noordelijke en zuidelijke richting de N1 naar respectievelijk Antwerpen en Brussel, in noordwestelijke richting de N16 tot in Sint-Niklaas en in zuidoostelijke richting de N26 naar Leuven.

Mechelen is uitgeroepen tot Fietsstad 2022.[20]

Fietssnelwegen en andere fietsassen

[bewerken | brontekst bewerken]

Van noord naar zuid loopt sinds eind 2021 fietssnelweg F1 (Antwerpen-Brussel) tussen beide stations parallel met de Tangent en de spoorweg. Als onderdeel hiervan zijn een aantal fietstunneltjes, en de fietsbrug Arsenaalpuzzel over de N26 Leuvensesteenweg geopend (die in bovenaanzicht de vorm van een puzzelstukje heeft). Andere belangrijke fietsassen zijn het jaagpad langs de Dijle richting Leuven (met de toeristische LF Kunststedenroute tussen onder andere Leuven en Antwerpen) en de fietssnelweg F8 (Mechelen-Leuven) langs het kanaal.

Mechelen is ook per boot te bereiken via de Dijle: er is een kleine jachthaven in het centrum van de stad. Langs het water ligt het Dijlepad, een houten wandelpad vanaf brouwerij Lamot tot de Kruidtuin over het water in de binnenstad langs de soms eeuwenoude huizen met balkons aan het water.

Zie Mechelen-Centrum voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De binnenstad van Mechelen bevindt zich binnen de oude vesten, waar nu de ringweg R12 loopt.

In 1995 was Mechelen de allereerste Belgische stad die een zone 30 installeerde in heel het stadscentrum. Sinds november 2019 is heel de binnenstad van Mechelen bovendien een fietszone, waar gemotoriseerd verkeer fietsers niet mogen inhalen.[21]

De binnenstad heeft ook een autoluw deel, dat begon met de Grote Markt en omgeving. Sinds 7 december 2011 is de zone uitgebreid met vier woonstraten en hun zijstraten (de Lange Schipstraat, Korte Schipstraat en Lekkernijstraatje; Zoutwerf, Hoogstraatje, ‘t Plein en Maalderijstraatje; Sint-Janstraat en Sint-Janskerkhof; Begijnenstraat en Drabstraat). Sinds 1 juli 2020 is de autoluwe zone verder uitgebreid met de IJzerenleen, haar zijstraten en een stuk van de Onze-Lieve-Vrouwestraat. Later, na de heraanleg van de Onze-Lieve-Vrouwestraat in 2021, wordt de volledige straat autoluw. Handhaving gebeurt door middel van ANPR-camera's.

De binnenstad heeft (doorgaans ondergrondse) centrumparkings op de Grote Markt, aan de kathedraal, op de Veemarkt, aan de Inno (Leermarkt/Bruul), aan Lamot, Hoogstraat, parking Bruul op de Speecqvest, Zwartzustersvest en aan Tinel. Er is een randparking op het Rode Kruisplein (waarnaast anno 2020 een nieuw parkeergebouw wordt gebouwd dat dit zal vervangen), aan Zandpoortvest en aan het Douaneplein en De Nekker.

De stad biedt een gratis Shopping Shuttle aan die elke zaterdag (wanneer de wekelijkse markt plaatsvindt) en op sommige zondagen de binnenstad verbindt met gratis randparkings. De route is enerzijds tussen De Nekker en de Grote Markt (sinds 2014) en anderzijds sinds 15 juni 2020 tussen Mechelen-Zuid en de Korenmarkt.

De zaterdagmarkt staat in de binnenstad (Grote Markt, Steenweg, Schoenmarkt, IJzerenleen, Hallestraat, Befferstraat, Veemarkt, Désiré Bouchérystraat en Botermarkt). De Kleinhandelsmarkt staat aan de Guido Gezellelaan, langs de Centjesmuur. De kleinhandelsmarkt vindt plaats elke maandag, woensdag en vrijdag op de Veemarkt. De curiosamarkt vindt plaats elke zondag vanaf de zondag na de Hanswijkprocessie tot de laatste zondag van september.[22]

Mechelen, de drie beroemde huizen Sint-Jozef, Den Duivel en 't Paradijs (tekening van Léon van Dievoet, 1934. Verzameling Museum Hof van Busleyden).
Dezelfde huizen anno 2009 aan de Haverwerf
De Nederlanders Graeme Rutjes, Erwin Koeman, trainer Aad de Mos, Piet den Boer en Wim Hofkens, die met KV Mechelen de Europacup II wonnen in 1987-'88
Helen Langehanenberg op de Kerstjumping

Mechelen is een redelijk belangrijke stad in verband met onderwijs. Leerlingen uit Groot-Mechelen lopen dikwijls hun basisschool in de stad. Leerlingen die in de wijde omtrek rond de stad wonen volgen hier Secundair Onderwijs. De drie verschillende netten zijn hier vertegenwoordigd. Hieronder een lijst van de scholen en hun aanbod. Omdat dit aanbod dikwijls zeer divers is worden de voornaamste vakgebieden opgesomd.

Daarnaast heeft de stad ook een hogeschool, Thomas More Mechelen, waar ongeveer 5000 studenten van over heel Vlaanderen zijn ingeschreven. Het aantal Nederlandse studenten dat komt studeren in Mechelen stijgt elk jaar. De Artesis Hogeschool Antwerpen heeft voorlopig nog een campus in Mechelen. Deze zal op termijn verhuizen naar Antwerpen Noord. Hun vakgebieden zijn ook opgesomd.

Secundair onderwijs

[bewerken | brontekst bewerken]

De middelbare scholen in Mechelen die behoren tot het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap werken samen onder de naam Busleyden Atheneum.

Busleyden Atheneum bestaat uit deze scholen:

  • BA Botaniek
  • BA Caputsteen
  • BA De Beemden
  • BA HBO5 Verpleegkunde (een onderdeel van BA Botaniek)
  • BA Nekkerspoel
  • BA Pitzemburg
  • BA Stassart
  • BA Zandpoort

Provinciaal onderwijs

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoger onderwijs

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Thomas More Mechelen (TMM)
    • Bedrijfs- en organisatiemanagement opleidingen (campus De Vest)
    • Lerarenopleiding (campus Kruidtuin)
    • Journalistiekopleiding (campus De Ham)
    • Media & Entertainment Business (campus De Ham)
    • Experience Design (campus De Ham)
    • Communicatiebeheer (campus De Ham)
    • Toerismeopleiding (campus De Vest)
    • Informaticaopleidingen (campus De Vest)
    • Opleiding interieurvormgeving (campus Lucas Faydherbe)
    • Opleiding meubelmakerij (campus Lucas Faydherbe)
    • Verpleegkunde (campus De Vest)
  • Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn

Het Algemeen Ziekenhuis Sint-Maarten, met een nieuwe campus (2018) langs de R6. Die vervangt de drie voormalige campussen in Mechelen en Duffel.[23]

Daarnaast heeft het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds zijn hoofdkantoor in Mechelen. En ook het Rode Kruis Vlaanderen heeft zijn hoofdkantoor in Mechelen.

Fragment uit de Mechelse krant, de krijgstrompet, uit het jaar 1890. Bewaard in de Universiteitsbibliotheek Gent.[24]

Vroeger werd in Mechelen De Krijgstrompet gepubliceerd. Deze krant was het officiële blad van het reddingsleger. Het werd gedrukt door de uitgeverij Rankin.

Het hoofdkantoor van een paar instellingen van de Vlaamse overheid bevindt zich hier, namelijk dat van de Vlaamse Vervoermaatschappij De Lijn en de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM).

Mechelen is ook aangeduid als collegehoofdbureau voor het Nederlands kiescollege en staat dus in voor coördinatie bij Europese verkiezingen en tot 2012 ook Senaatsverkiezingen. De stad fungeerde in de jaren 1970 (bij de voorlopige gewestvorming) ook even als zetel voor de tijdelijke Vlaamse Gewestraad, een nevenvoorloper van het Vlaams Parlement.

Mechelen herbergt twee van de oudste voetbalploegen van België: Racing Mechelen (stamnummer 24) en KV Mechelen (stamnummer 25), beide opgericht in 1904. KV Mechelen speelt anno 2020 in de hoogste afdeling (1A) en werd viermaal landskampioen en tweemaal bekerwinnaar. Tevens zijn ze de laatste Belgische voetbalclub die een Europees kampioenschap gewonnen heeft, met name de Europese Beker voor Bekerwinnaars in 1988. Racing Mechelen speelt anno 2020 in derde amateur B en werd eenmaal vice-kampioen alsook verliezend bekerfinalist. De andere voetbalclubs in Mechelen spelen in de provinciale reeksen: Sporting Mechelen, SK Rapid Leest, Leest United, KFC Muizen, SK Heffen, Zennester Hombeek en FC Walem.

Andere verenigingen in Mechelen zijn of waren onder meer:

De Nekker is een sport- en recreatiedomein, en de aanliggende Nekkerhal is een grote expositie- en evenementenhal.

Bekende Mechelaars

[bewerken | brontekst bewerken]

Stedenbanden (van vroeger en nu)

[bewerken | brontekst bewerken]

Nabijgelegen kernen

[bewerken | brontekst bewerken]

Battel, Hombeek, Zemst, Hofstade, Muizen, Bonheiden, Onze-Lieve-Vrouw-Waver, Sint-Katelijne-Waver, Elzestraat, Walem

[bewerken | brontekst bewerken]
Op andere Wikimedia-projecten

Zie de categorie Mechelen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.