Schaarbeek

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Schaarbeek
Schaerbeek
Gemeente in België Vlag van België
Schaarbeek (België)
Schaarbeek
Geografie
Gewest Vlag België België
Arrondissement Brussel-Hoofdstad
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
7,9 km² (2021)
2,19%
42,5%
55,3%
Coördinaten 50° 52' NB, 4° 23' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
130.775 (01/01/2023)
49,62%
50,38%
16551,04 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
23,97%
65,83%
10,2%
Buitenlanders 38,24% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Bernard Clerfayt (Liste Bourgmestre)
Bestuur Liste Bourgmestre, Ecolo-Groen
Zetels
Liste Bourgmestre
Ecolo-Groen
PS-sp.a
PTB*PVDA
cdH-CD&V
MR & Citoyens
47
17
10
9
6
3
2
Economie
Gemiddeld inkomen 13.432 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 18,07% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
1030
Deelgemeente
Schaarbeek
Zonenummer 02
NIS-code 21015
Politiezone Polbruno
Hulpverleningszone DBDMH
Website www.schaarbeek.be
Detailkaart
ligging in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Portaal  Portaalicoon   België

Schaarbeek (Frans: Schaerbeek) is een Belgische plaats en gemeente in het noordoosten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De gemeente telt ruim 133.000 inwoners, het hoogste aantal in het gewest na dat van Brussel-stad.

Enkele bekende plaatsen in Schaarbeek zijn het Josaphatpark, de Hallen, de Koninklijke Sint-Mariakerk en de gebouwen van de VRT. Schaarbeek grenst met de klok mee aan Brussel, Evere, Sint-Lambrechts-Woluwe, een klein stukje Etterbeek en Sint-Joost-ten-Node.

Het is een gemeente met veel diversiteit. Het westen en noorden van Schaarbeek heeft een grotendeels allochtone bevolking. Dit is zo in de Brabantwijk (omgeving van het Noordstation en het hele grensgebied met Sint-Joost-ten-Node) en het gebied tussen het Noordstation en het station Schaarbeek zelf. Deze wijken vormen een opvallend contrast met de meer welgestelde wijken en straten van Schaarbeek, zoals de omgeving van het Josaphatpark en de villa's langs de Lambermontlaan.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De eerste menselijke activiteiten die zich in Schaarbeek werden geïdentificeerd zijn van in de Steentijd door de ontdekking van gereedschappen in vuursteen in het dal van Josafat. Daarnaast werden Romeinse overblijfselen ontdekt tijdens graafwerkzaamheden in de 19e eeuw. Zo ontdekte men vazen en pottenbakkers uit het bewind van Hadrianus onder de Haachtsesteenweg op de plaats van de huidige middelbare school Emile Max, evenals "funderingen en gewelven" bij de huidige plaats van de Koninklijke Sint-Mariakerk op het Koninginneplein. Schaarbeek zat aan een splitsing in de Romeinse wegen van Boulogne-sur-Mer via Bavay en ging naar Keulen en Elewijt.

De eerste schriftelijke vermelding van Schaarbeek is Scarenbeca in 1120 door de bisschop van Cambrai (Frankrijk) in een document waarin hij ook Everna, de naburige gemeente Evere, citeert voor administratie en een deel van de inkomsten van de kerken in het kapittel van Zinnik.

In de Middeleeuwen maakte het grondgebied van de stad deel uit van het Hertogdom Brabant. Schaarbeek maakte deel uit van het "vat", dat wil zeggen de buitenwijken van de stad Brussel: het dorp werd in 1301 aan de stad geannexeerd . Deze situatie duurde tot 1795, toen de Franse administratie van Schaarbeek een gemeente maakte. De Hertog van Bourgondië Filips de Goede en zijn zoon bezaten land in 1425 tussen de Leuvensesteenweg en de huidige Trooststraat.

Tot het begin van de 19e eeuw, blijft Schaarbeek een klein dorp waar de bevolking is gestegen van 600 in 1526, tot 1.131 inwoners in 1800 en tot 8.630 inwoners in 1850.

Vanaf 1819, met de vernietiging van de stadsomwalling aan de Botanische zijde en de uitbreiding van de Koningsstraat richting de Koninginneplein, werd de stad geleidelijk verstedelijkt. In 1835, met de oprichting van de eerste spoorlijn uit de groene steeg, de aanleg van de Noord-Station (Rogierplein van 1841 tot 1846) en de uitbreiding van de spoorwegen naar Antwerpen lancereert dit de verstedelijking in Laag-Schaarbeek. De combinatie van betaalbare grondprijzen, diensten en openbaar vervoer zal de ontwikkeling van de stad ook bevorderen. In 1887 werd het gemeentehuis gebouwd op het Colignonplein en de bevolking groeide in 1900 tot 64.000 inwoners.

Het begin van de 20e eeuw werd er gebouwd aan woningen voor de burgerij: de Louis Bertrandlaan en later Paul Deschanellaan zitten aan de basis van de sociale- en geografische kloof tussen de laag- en hoog van Schaarbeek.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

In Schaarbeek bevinden zich verschillende musea en ateliers, zoals het Schaarbeeks Biermuseum, Het Clockarium Museum, het Museum voor Spontane Kunst, Train World en het Atelier-Géo De Vlamynck.

Het gemeentehuis op het Colignonplein is een voorbeeld van de Italiaans-Vlaamse renaissancestijl. Het is ontworpen door architect Jules Jacques Van Ysendyck en werd officieel geopend op 21 juli 1887 door de toenmalige koning Leopold II.

Enkele andere oriëntatiepunten in Schaarbeek zijn het Josaphatpark, de Hallen, de Koninklijke Sint-Mariakerk en Sint-Servaaskerk. Aan de Reyerslaan, waar nu de gebouwen van VRT en RTBF staan, bevond zich tot 1963 de Nationale Schietbaan, waar tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog verzetslieden werden gefusilleerd door de Duitse bezetters.

Beschermd erfgoed[bewerken | brontekst bewerken]

De ezelsgemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Schaarbeek stond voorheen bekend om de teelt van de Schaarbeekse krieken, een variant van de zure kers. De Schaarbekenaars hadden het privilege om hun fruit op ezels naar de Brusselse markt te brengen om ze daar aan de producenten van kriek te verkopen. Wanneer de kriekenverkopers aankwamen, riepen de Brusselaars: "Hei! Doë zên die êzels van Schoerebeik!" (Hee, daar zijn die ezels van Schaarbeek!). De anekdote wordt nog steeds verteld, en sommige Schaarbekenaren zeggen trots te zijn in "de stad van de ezels" te wonen.

Op een bepaald ogenblik zouden er zelfs evenveel ezels als mensen in Schaarbeek gewoond hebben.

In Schaarbeek worden nu geen krieken meer gekweekt, maar de herinnering hieraan is niet verloren gegaan: er is een Kerselarenstraat, een Morellebomenplaats (Square des Griottiers), kriekelaren zijn aangegelegd in diverse straten van de Diamantkwartier (Milcampslaan, Emile Maxlaan en Felix Marichallaan) en er bestaat een cultureel centrum De Kriekelaar. In het Josaphatpark worden wel nog ezels gehouden en Schaarbeek blijft bekend als 'de ezelsgemeente'.

Verkeer en vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

In 1864 kreeg Schaarbeek een station in het uiterste noorden van de gemeente. Omwille van aanleg van de Noord-Zuidverbinding werd het station Brussel-Noord in 1952 verplaatst naar de gemeente Schaarbeek. Het nieuwe Noordstation kwam dichter bij het historische centrum van Schaarbeek te liggen dan het station Schaarbeek in het noorden waardoor dit laatste aan belang inboette. In het zuiden van de gemeente werd in 1976 het station Meiser geopend op spoorlijn 26. Door de gemeente lopen enkele belangrijke tramlijnen, zoals tram 7, 25, 55 en 92.

Het Brusselse Noordstation ligt op het grondgebied van Schaarbeek, terwijl het Station Schaarbeek dan weer op het grondgebied van de Stad Brussel ligt.

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij 10-10-1976[1] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[2] 14-10-2012[3] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 47 % 47 % 47 % 47 % 47 % 47 % 47 % 47
PS1 / PS-SP2 / PS-sp.a3 12,631 6 11,581 6 13,092 6 8,241 4 11,751 5 25,161 13 25,071 13 18,093 9
VU1 / VU-ID2 / N-VA3 - - 1,611 0 0,881 0 1,132 0 - 2,243 0 2,733 0
PSC1 / cdH2 / cdH-CD&V+A 9,511 4 7,311 3 7,251 3 7,911 4 7,461 3 10,92 5 9,052 4 7,22A 3
CVP1 / cdH-CD&V+A - - 3,371 1 - - - -
ECOLO1 / Ecolo-Groen2 - 5,91 2 8,751 4 9,891 5 20,681 11 13,791 6 13,432 7 19,392 10
PRL-VLDB / VLD-LIB1 - - - 16,47B 9 - 1,621 0 - -
PRL1 / PRL-VLDB / PRL-FDFC / MR4 / MR & Citoyens5 9,751 4 9,781 4 - 30,35C 16 - 9,574 4 6,235 2
FDF1 / Liste Bourgmestre2 - - 9,521 4 13,451 7 40,792 22 32,742 18 31,972 17
Vlaams Blok1 / DEMOL2 / Vlaams Belang3 - - 1,151 0 3,091 0 8,512 4 4,072 1 1,453 0 1,173 0
NOLS1/LB2 51,71 28 51,521 30 45,931 27 20,462 11 15,832 8 - - -
AMADA1/PTB-PVA2/CLAIRE3/PTB+PVDA+4/PTB*PVDA+5/PTB*PVDA6 0,731 0 - 0,282 0 1,452 0 2,113 0 1,234 0 3,355 1 12,666 6
FN - - 1,19 0 9,55 5 - 1,94 0 - -
IDS1/IDS-SP2 - - 5,91 2 5,562 2 - - - -
SE 10,45 5 6,49 2 - - - - - -
Anderen(*) 5,23 0 7,41 0 2,25 0 4,48 0 2,18 0 0,51 0 3,10 0 0,54 0
Totaal stemmen 62.484 52.247 47.041 42.650 44.103 53.273 54.266 56.539
Opkomst % 84,62 84,08 81,28 88,33 84,01
Blanco en ongeldig % 2,37 6,26 6,41 5,88 5,28 4,19 5,48 6,57

(*) 1976: UB (2,72%), PCB-KPB (2,19%), MDP (0,32%) / 1982: UDRT-RAD (2,87%), DSF-DEG (2,25%), PUN-NEP (0,13%), RPR-KVV (0,22%), RSL (0,07%), UDB (0,33%), UNF (1,11%), VDL (0,43%) / 1988: AVB (1,27%), POS_SAP (0,32%), RN_CDAS (0,22%), URD (0,16%) / 1994: AS (0,67%), B.E.B. (0,97%), GU (0,69%), MERCI (0,34%), ROSSEM (0,24%), UNIE (0,12%) / 2000: LA.G.P. (0,53%), FNB (1,33%), PIC (0,32%) / 2006: MAS-LSP (0,14%), UNIE (0,37%) / 2012: FGS (0,86%), PIRATES-PIRATEN (1,34%), Egalité (0,90%) / 2018: Citoyens d'Europe M3E

Representativiteit[bewerken | brontekst bewerken]

Voor Schaarbeek, net zoals voor de andere gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, geldt dat het aantal kiezers in verhouding tot het aantal inwoners erg laag ligt, zowel absoluut als in vergelijking met de rest van het land. Dit is het gevolg van het hoge aandeel niet Belgische inwoners (ook al kunnen deze onder bepaalde voorwaarden over gemeentelijk stemrecht beschikken). Daarnaast ligt ook het aantal kiezers dat niet komt opdagen, ondanks de stemplicht, erg hoog zodat het totaal aantal uitgebrachte stemmen, inclusief ongeldige en blanco, in de 19 gemeenten van het gewest slechts 44,66% van het aantal inwoners bedraagt. Schaarbeek scoort slechter met een verhouding van 42,48% uitgebrachte stemmen/inwoners.

Verhouding kiezers/inwoners en absenteïsme bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012[bewerken | brontekst bewerken]

  • Schaarbeek: 50,56% (kiezers/inw.) - 15,99% (absenteïsme)
  • Totaal Brussels Gewest: 53,89% (kiezers/inw.) - 17,14% (absenteïsme)

Ter vergelijking:

  • Vlaamse provinciehoofdsteden: 69,30% (kiezers/inw.) - 12,12% (absenteïsme)
  • Waalse provinciehoofdsteden: 69,04% (kiezers/inw.) - 17,31% (absenteïsme)

Lijst van burgemeesters van Schaarbeek sinds 1830[bewerken | brontekst bewerken]

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Verschillende voetbalclubs speelden in Schaarbeek. CS de Schaerbeek ontstond in het begin van de 20ste eeuw en speelde vele jaren in de nationale reeksen. De club ging in 1969 op in fusieclub Crossing Club de Schaerbeek, die daarna enkele seizoenen in de Eerste Klasse speelde. Crossing Club zakte daarna weg en verliet Schaarbeek in de jaren 80. Andere clubs speelden of spelen in de provinciale reeksen, zoals RUS Albert Schaerbeek (opgegaan in Crossing Schaarbeek), RC de Schaerbeek en Kosova Schaerbeek.

Demografische ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[4]
1992 102.417
1993 102.088
1994 102.392
1995 102.599
1996 103.422
1997 104.042
1998 104.757
1999 104.748
2000 105.692
2001 106.641
2002 107.736
2003 109.138
2004 110.253
2005 110.375
2006 111.946
2007 113.493
2008 116.049
2009 118.275
2010 121.232
2011 125.656
2012 127.747
2013 130.587
2014 131.604
2015 131.030
2016 132.590
2017 133.042
2018 133.010
2019 133.309
2020 132.799
2021 131.451
2022 130.690
2023 130.775

Bekende Schaarbekenaars[bewerken | brontekst bewerken]

Partnersteden[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Schaerbeek van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.