Watermaal-Bosvoorde

Watermaal-Bosvoorde
Watermael-Boitsfort

Gemeente in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Brussel
Arrondissement	Brussel-Hoofdstad
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	12.93 km² (2017) 63,79% 16,22% 19,98%
Coördinaten	50° 48' NB, 4° 25' OL
Bevolking (bron: AD Statistiek)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	25.184 (01/01/2019) 46,24% 53,76% 1947,27 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2019) 20,59% 59,06% 20,35%
Buitenlanders	20,22% (01/01/2019)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Olivier Deleuze (Ecolo)
Bestuur	Ecolo-Groen, MR-GM
Zetels Ecolo-Groen DéFI MR-GM PS-sp.a GMH	27 12 7 6 3 1
Economie
Gemiddeld inkomen	19.461 euro/inw. (2016)
Werkloosheidsgraad	11,3% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 1170	Deelgemeente Watermaal-Bosvoorde
Zonenummer	02
NIS-code	21017
Politiezone	Ukkel/W-B/Oudergem
Hulpverleningszone	DBDMH
Website	www.watermaal-bosvoorde.be
Detailkaart
ligging in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Foto's
Gemeentehuis
Portaal    België

Watermaal-Bosvoorde (Frans: Watermael-Boitsfort) is een plaats en gemeente in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De gemeente telt ruim 25.000 inwoners.

De gemeente ligt in het zuidoosten van het gewest en de zuidelijke helft van het grondgebied wordt bestreken door het Zoniënwoud. Het is daarmee een van de minst verstedelijkte gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de enige gemeente in het gewest waar de bevolking niet toeneemt. De gemeente is ontstaan uit de plaatsen Watermaal in het noorden en Bosvoorde in het zuiden.

De gemeente grenst met de klok mee aan Ukkel, Brussel-stad (namelijk het Ter Kamerenbos), Elsene, Oudergem (allemaal Brussels Hoofdstedelijk Gewest), een klein stukje Overijse , Hoeilaart en een klein stukje Sint-Genesius-Rode (allemaal Vlaams-Brabant).

Geschiedenis

De geschiedenis van de plaats gaat terug tot de Karolingische periode. Het gebied was een van de eerste ontgonnen gebieden in Zoniënwoud. De oprichting van een kerk in Watermaal zou teruggaan tot het einde van de 10de eeuw. Paus Celestinus III bevestigde in 1193 in een brief het bezit van de kerk van Watermaal aan Onze-Lieve-Vrouwkapittel van Kamerijk. Rond 1270 werd ze afgestaan aan de priorij Hertoginnedal. Vanuit moederparochie Watermaal zouden later de omliggende parochies ontstaan. Ook wereldlijk was Watermaal belangrijk voor zijn omgeving. De jurisdictie van de schepenen van Watermaal, afhankelijk van de meierij van Rode, besloeg een omvangrijk gebied en omvatte naast Watermaal ook de plaatsen Bosvoorde, Oudergem, Etterbeek, Sint-Pieters-Woluwe, Stokkel en Kraainem.

Waar Bosvoorde eerst nog een klein gehuchtje was, won de plaats in de middeleeuwen snel aan belang, al bleef het afhankelijk van Watermaal. De heren van Brabant kozen Bosvoorde, dat aan de rand van het woud gelegen was, als uitvalsbasis voor hun jacht. In de vallei van de Woluwe werd het jachthuis van Bosvoorde opgericht, verdedigd door de vijvers die zich daar bevonden. Vanaf de 13de eeuw verscheen de naam Bosvoorde. Rond 1282 richtte Jan I er een kapel op, gewijd aan Sint-Hubertus, patroonheilige van de jagers. Bosvoorde fungeert de volgende eeuw vaak als logeerplaats voor het hertogelijk hof tijdens de jacht en de plaats groeit verder uit. Ook Keizer Karel V kwam hier jagen en verbleef soms in de priorij van Groenendaal. Onder volgende heren werd het hof soms verlaten en later opnieuw betrokken. In 1584 werd het kasteel van Bosvoorde vernield, maar rond 1600 werd het hersteld. In de loop van de 17de eeuw werd het nogmaals vernield, maar keurvorst Maximiliaan Emanuel liet het tegen 1700 opnieuw opbouwen. In de 17de eeuw verbond een steenweg Bosvoorde via Groene Jager met Brussel. Deze weg liep in zuidelijk richting naar Groenendaal en later ook naar Terhulpen.

De betere ontsluiting zorgde voor verdere ontwikkeling en ook het gebied op het plateau tussen Watermaal en Bosvoorde en de hellingen van de Woluwe raakte meer ontgonnen. De Ferrariskaart uit de jaren 1770 toont een ontgonnen gebied in het Zoniënbos, met in het noorden Watermaal en in het zuiden Bosvoorde. De bevolking groeide en tegen het laatste decennia van de 18de eeuw telde Watermaal meer dan 300 inwoners, terwijl Bosvoorde er al meer dan 1.200 telde. Ondertussen verloor Bosvoorde zijn belang voor de prinselijke jacht.

Op het einde van het ancien régime werden onder het Franse bewind in de laatste jaren van de 18de eeuw de gemeenten gecreëerd en Watermaal en Bosvoorde werden gescheiden en werden beide zelfstandige gemeenten. Verschillende kerkelijke goederen werden verbeurd verklaard. Toen een paar jaar later de erediensten werden hersteld, werd Bosvoorde een zelfstandige parochie. In 1811 werden beide gemeenten bestuurlijk weer samengevoegd tot één gemeente. Het bleef nu een arme landelijke gemeente. De komst van de spoorlijn Brussel-Namen zorgde voor een ontsluiting van de gemeente. In 1863 werd het gehucht Oudergem afgesplitst als zelfstandige gemeente. Vanaf het einde van de 19de eeuw werd de gemeente gesaneerd en nieuwe wegen moesten de bereikbaarheid verbeteren. In de eerst helft van de 20ste eeuw zorgde de aanleg van tuinwijken als Floréal en Le Logis voor een groei van de gemeente.

Bezienswaardigheden

• Het beschermde Hoge Huis in Bosvoorde
• Het gemeentehuis uit 1845
• Het Tercoignepark en het oude Hof ter Coigne
• Het Charle-Albertkasteel aan de rand van het Zoniënwoud dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw
• Het Bischoffsheimkasteel
• De vroegere woning en het atelier van kunstschilder Rik Wouters
• Het beschermde station van Watermaal
• Het Drie Lindenstadion
• De Vijvers van Bosvoorde
• Het Jagersveldpark
• De Hippodroom van Bosvoorde
• Tumuli van het Zoniënwoud

Kerkgebouwen

• De Sint-Clemenskerk van Watermaal
• De Sint-Hubertuskerk van Bosvoorde
• Onze-Lieve-Vrouw-Koningin-der-Hemelenkerk
• Heilig Kruiskerk
• Sint-Annaklooster met kloosterkerk
• Onze-Lieve-Vrouw-van-Altijddurende-Bijstandkerk

Beschermd erfgoed

• Lijst van beschermd onroerend erfgoed in Watermaal-Bosvoorde

Politiek

Het gemeentebestuur zetelt in het gemeentehuis van Watermaal-Bosvoorde.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij	10-10-1976		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006		14-10-2012		14-10-2018
Stemmen / Zetels	%	29	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	29
PS1/PS-sp.a Cause Commune2	12,931	3	9,491	2	11,911	3	9,761	2	10,641	2	12,261	3	8,961	2	10,832	3
PSC1/cdH2/GMH3	19,921	6	18,191	6	-		-		-		12,392	3	17,693	5	6,103	1
ECOLO1/Ecolo-Groen2	-		7,621	1	9,411	2	11,341	3	25,661	7	20,91	6	23,592	7	34,572	12
PRL1/MR2/MR-GM3	14,261	4	16,51	5	15,91	4	14,381	4	-		-		13,732	3	19,883	6
FDF1/LB2/DéFI3	39,831	14	34,21	12	35,791	12	24,391	8	36,272	11	35,812	11	33,142	10	22,193	7
UDRT-RAD	-		4,16	0	-		-		-		-		-		-
VK-WA-BO	8,62	2	7,57	1	6,93	1	-		-		-		-		-
PCB-KPB1/PC-KP2	4,431	0	2,012	0	-		-		-		-		-		-
Gestion Municipale	-		-		18,3	5	18,37	6	23,72	7	15,99	4	-		-
Wabo-OK	-		-		-		5,56	1	3,72	0	-		-		-
FORUM	-		-		-		10,57	3	-		-		-		-
FN	-		-		-		3,76	0	-		-		-		-
FNB	-		-		-		-		-		2,66	0	-		-
PTB-PVA	-		0,26	0	-		0,27	0	-		-		-		-
PP	-		-		-		-		-		-		-		3,52	0
NosVotes	-		-		-		-		-		-		-		2,42	0
Anderen(*)	-		-		1,77	0	1,60	0	-		-		2,9	0	0,50	0
Totaal stemmen	17.357		17.097		16.034		14.893		14.474		14.800		14.248		14.712
Opkomst %					88,29		87,15		85,01		88,15		85,19
Blanco en ongeldig %	2,89		3,31		3,52		2,97		5,03		3,61		3,42		3,91

(*)1988: EVA / 1994: PLUS (1,07%), UNIE (0,53%) / 2012: UniBelgium (1,93%), CJV (0,97%) / 2018:X²YZ

Representativiteit

Voor Watermaal-Bosvoorde, net zoals voor de andere gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, geldt dat het aantal kiezers in verhouding tot het aantal inwoners erg laag ligt, zowel absoluut als in vergelijking met de rest van het land. Dit is het gevolg van het hoge aandeel niet Belgische inwoners (ook al kunnen deze onder bepaalde voorwaarden over gemeentelijk stemrecht beschikken). Daarnaast ligt ook het aantal kiezers dat niet komt opdagen, ondanks de stemplicht, erg hoog zodat het totaal aantal uitgebrachte stemmen, inclusief ongeldige en blanco, in de 19 gemeenten van het gewest slechts 44,66% van het aantal inwoners bedraagt. Watermaal-Bosvoorde scoort duidelijk beter met een verhouding van 58,63% uitgebrachte stemmen/inwoners.

Verhouding kiezers/inwoners en absenteïsme bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012

• Watermaal-Bosvoorde: 68,81% (kiezers/inw.) - 14,81% (absenteïsme)
• Totaal Brussels Gewest : 53,89% (kiezers/inw.) - 17,14% (absenteïsme)

Ter vergelijking:

• Vlaamse provinciehoofdsteden: 69,30% (kiezers/inw.) - 12,12% (absenteïsme)
• Waalse provinciehoofdsteden: 69,04% (kiezers/inw.) - 17,31% (absenteïsme)

Burgemeesters

• 1811-1825: François Vancampenhout
• 1825-1842: Pierre-Théodore Verhaegen
• 1842-1848: Eugène Amour de Cartier
• 1848-1858: Englebert Frémineur
• 1858-1868: Jean-Baptiste Depage
• 1868-1870: Jean-Baptiste Smets
• 1870-1872: Édouard Olivier
• 1872-1891: Léopold Wiener
• 1891-1893: Lambert Vandervelde
• 1893-1895: Théophile Van Der Elst (waarnemend)
• 1895-1904: Émile Van Becelaere
• 1904-1921: Jean-Henri Delleur (tijdens WOI gedeporteerd en vervangen door Eugène Keym)
• 1921-1946: Georges Benoidt
• 1946-1959: Jules Messine
• 1959-1977: Jacques-Henri Wiener
• 1977-1994: Andrée Payfa-Fosséprez
• 1994-2012: Martine Payfa (LB)
• 2012-heden: Olivier Deleuze (Ecolo)

Evolutie van het inwoneraantal

19e eeuw

Jaar	1806	1816	1830	1846	1856	1866	1876	1880	1890
Inwoneraantal	-	2204	3390	3950	3885	2232	3210	3658	5084
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12

20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten

Jaar	1900	1910	1920	1930	1947	1961	1970	1976
Inwoneraantal	6520	8613	10.096	16.138	19.683	23.488	25.123	25.424
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 31/12/1976

Na de gemeentelijke herinrichting

Jaar	1977	1980	1985	1990	1995	2000	2005	2010
Inwoneraantal	25.424	24.965	24.725	24.960	24.543	24.773	24.314	24.260
Opmerking:Inwoneraantal op 01/01 - Bron:NIS

Demografische ontwikkeling

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Bekende personen

Geboren in Watermaal-Bosvoorde

• Dr. Antoine Depage (28 november 1862) - internationaal vermaard chirurg
• Willy Coppens (6 juli 1892) - Eerste Wereldoorlog luchtaas
• Pierre Mertens (9 oktober 1939) - schrijver en advocaat
• Philippe Bernaerts (8 december 1963), radiopresentator en acteur
• Claude Perwez (1955) zanger, multi-instrumentalist, graficus, en illustrator.
• Hélène Durand (9 augustus 1883) - Botanisch illustrator

Inwoners

• Hergé, Belgisch striptekenaar
• Rik Wouters, Belgisch kunstschilder en beeldhouwer

Partnersteden

• Chantilly (Frankrijk)
• Annan (Schotland)
• Hegyvidék (Hongarije)

Zie ook

• Lijst van beschermd onroerend erfgoed in Watermaal-Bosvoorde

Externe links

• Website van de gemeente
• be-1170.be collaborative wiki voor de bewoners van Watermaal-Bosvoorde

Zie de categorie Watermael-Boitsfort van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties