Station Brussel-Noord

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Station Brussel-Noord
Opening 1952
Telegrafische code FBN
Lijn(en) 0 - 25 - 27 - 36 - 36N - 50 - 161/2
Reizigerstellingen[1]
  •  Weekdag
  •  Zaterdag
  •  Zondag 		(2022)
48.125
21.882
17.413
Beheerder NMBS
Architectuur
Architect(en)  Paul
Jacques Saintenoy
Jean Hendrickx Vanden Bosch
Type Doorgangsstation
Constructie Talud
Aantal sporen 12
Aantal perrons 6
S-Net
Lijn Richting Volgend station
S 1 Antwerpen-Centraal Schaarbeek
S 1 Nijvel Brussel-Congres
S 2 Leuven Schaarbeek
S 2 's-Gravenbrakel Brussel-Centraal
S 3 Dendermonde Bockstael
S 3 Schaarbeek Schaarbeek
S 3 Zottegem Brussel-Centraal
S 6 Schaarbeek Schaarbeek
S 6 Denderleeuw Brussel-Centraal
S 8 Louvain-la-Neuve Schuman
S 8 Oudenaarde Brussel-Centraal
S 10 Tegen de klok in Bockstael
S 10 Met de klok mee Brussel-Centraal
Aansluitingen
Metrostation(s) Noordstation
Tramlijn(en)
Buslijn(en)
Ligging
Plaats Schaarbeek
Coördinaten 50° 52′ NB, 4° 22′ OL
Externe link  Stationsinformatie NMBS
Station Brussel-Noord (Belgisch spoorwegstation)
Station Brussel-Noord
Portaal  Portaalicoon   Openbaar vervoer
De stationshal
Zicht op de perrons
Zicht op de gang
Station Brussel-Noord bij zonsondergang
Station Brussel-Noord (metro van Brussel)
Station Brussel-Noord
Ligging binnen Brussel ten opzichte van de andere metro- en railverbindingen

Station Brussel-Noord (Frans: Bruxelles-Nord of informeel Gare du Nord) is een van de drie grote spoorwegstations in Brussel, naast Brussel-Centraal en Brussel-Zuid (België). Samen met deze twee andere stations op de Noord-Zuidverbinding zorgt het Noordstation voor de goede bereikbaarheid van het centrum. Volgens de jaarlijkse reizigerstellingen van de NMBS in oktober, is Brussel-Noord het druktste station van België met gemiddeld 62.344 opstappende reizigers per dag in 2018.[2] Het bevindt zich hoofdzakelijk op het grondgebied van de gemeente Schaarbeek.

In principe stoppen alle passerende binnenlandse en internationale treinen er, met uitzondering van de hogesnelheidstreinen Thalys (Brussel-Amsterdam en Brussel-Keulen). De hogesnelheidstreinen van de dienst ICE (Brussel-Frankfurt) stoppen wel.

Brussel-Noord maakt deel uit van het Communicatiecentrum Noord, waar de volgende vervoersmodi beschikbaar zijn:

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Eerste gebouw[bewerken | brontekst bewerken]

Het eerste station met de benaming Brussel-Noord stond aan het Karel Rogierplein en verving het station Brussel-Groendreef (open: 1835), dat na 1846 in beperkte mate (tot 1954) in dienst bleef voor goederen en enkele forenzentreinen. Vanuit Groendreef vertrok in 1835 de eerste trein op een publieke spoorweg op het Europese vasteland met als eindbestemming Mechelen.

De architect van het eerste eigenlijke Noordstation (aan het Karel Rogierplein) was François Coppens. Koning Leopold I legde op 28 september 1841 de eerste steen. Dit station werd geopend in maart 1846 en telde toen 27 sporen. Het Rogierplein was het eindpunt van ettelijke buurtspoorweglijnen en werd bediend door vele stadstrams. Veel reizigers die van het Noord- naar het Zuidstation gingen, gebruikten de talrijke trams die tussen de beide plaatsen reden. De weinige doorgaande treinen (o.a. Amsterdam-Parijs) stopten niet in Noord. Zowel het Noord- als het Zuidstation waren toen kopstations. De aanleg van de Noord-Zuidverbinding tussen 1910 en 1953 zorgde voor een treinverbinding tussen beide.

Het oude Brussel-Noord was een gelijkvloers sporencomplex dat zich in de breedte uitstrekte van de Aarschotstraat tot de Vooruitgangsstraat, en in de lengte, van het Rogierplein tot aan de Koninginnelaanbrug (tegenwoordig een tunnel). Voor de verbinding van de wijken aan weerszijden van de spoorweg, waren er slechts twee voetgangersbruggen: de ene ter hoogte van de Rogierlaan en de andere aan de Dupontstraat.[3] Bij de aanleg van de Noord-Zuidverbinding werden de sporen opgehoogd en kwamen er diverse onderdoorgangen. Het viaduct van spoorlijn 161/1, Jette - Schuman, dat over de hoofdsporen van de lijnen 25, 27 en 36 liep, werd vervangen door een onderdoorgang. In de volkstuinen langs het spoor zijn nog overblijfselen van het vroegere viaduct te zien.[4] De sporen komende van Schuman (spoorlijn 161/2) die voorheen aan de oostkant aansloten, kwamen door middel van een tunnel in het midden van de andere hoofdsporen uit. De gelijkvloerse aansluiting naar Brussel-Groendreef werd opgeheven.

In 1900 vond in Brussel-Noord een anarchistische aanslag plaats op de Britse kroonprins Edward. De vijftienjarige Jean-Baptiste Sipido vuurde vanop de treeplank van een trein, door het coupéraam, maar miste.

  • Het oude stationsgebouw aan het Rogierplein

    Het oude stationsgebouw aan het Rogierplein

  • Perrons van station Brussel-Noord.

    Perrons van station Brussel-Noord.

  • Ingang van het noordstation.

    Ingang van het noordstation.

Tweede gebouw[bewerken | brontekst bewerken]

In 1952 werd een nieuw (het huidige) station Brussel-Noord ingehuldigd. De architecten waren Paul en Jacques Saintenoy bijgestaan door Jean Hendrickx Vanden Bosch.[5] Het oude station aan het Rogierplein werd afgebroken in 1955. Op de oude plek kwam een busstation en later het Internationaal Rogiercentrum met het Nationaal Theater. Beide zijn ondertussen gesloopt en vervangen door nieuwe gebouwen. Een beeldengroep van de voormalige voorgevel werd heropgericht aan het Warandepark te Diest.

Internationaal belang[bewerken | brontekst bewerken]

In het derde en vierde kwartaal van de 20-ste eeuw stopten te Brussel-Noord de volgende internationale reizigerstreinen:

  • Amsterdam (Benelux-trein) (gecadanseerde dienst met één trein per uur)
  • Basel / Zürich
  • Keulen (gecadanseerde dienst met één trein per twee uren)
  • Trans-Europ-Express TEE (mettertijd: EuroCity).

In de samenstelling van sommige treinen kwamen rechtstreekse Trans-Euro-Nacht-rijtuigen voor (TEN) (lig- en slaaprijtuigen), met stilstanden in belangrijke Europese steden op een afstand van ± 1000 kilometer of meer, zoals:

  • Hamburg, Kopenhagen (Kobenhavn-Express),
  • Warschau, Moskou,
  • Wenen (Oostende-Wien-Express),
  • Belgrado, Split (Tauern-Express),
  • Milaan en Rome (Italia-Express).

De volgende TEE-treinen hadden een stilstand in Brussel-Noord:

Sedert de uitbouw van het netwerk voor hogesnelheidstreinen werd het internationaal vervoersaanbod gewijzigd.

Heden[bewerken | brontekst bewerken]

Toren van het spoorwegstation Brussel-Noord.

Het station telt dagelijks meer dan 60.000 instappende reizigers en is daarmee het drukste station in België naar opstappende reizigers[2]. Het wordt vooral gebruikt door binnenlandse pendelaars. Het ontsluit voor de vele forenzen het zakendistrict "Noordruimte" en is tevens een geschikt vertrekpunt voor bezoekers van de binnenstad.

In mei 2010 werd gestart met renovatiewerken. De lokettenzaal werd als eerste gerenoveerd en in 2012 afgeleverd. De renovatiewerken worden sedertdien stelselmatig verdergezet. Het ligt onder meer in de bedoeling nieuwe roltrappen en liften te installeren en de Aarschotstraat zou een volwaardige ingang krijgen.

Bijzonderheden[bewerken | brontekst bewerken]

Spoorwegmuseum[bewerken | brontekst bewerken]

Aan de noordzijde van de inkomhal was bovenaan de trappen, tussen 11 juli 1958 en 1 januari 2007, een spoorwegmuseum ingericht.

De collectie omvatte een rijke verzameling aan spoorwegattributen zoals schaalmodellen, lithografieën, signalisatietoestellen, sporen en wissels. De oudst bewaarde Belgische locomotief, 'Pays de Waes' (Land van Waas), was het visitekaartje van het museum.[6]

In 2007 werd het museum gesloten door besparingen bij de NMBS.[7] Het werd in 2014 ontruimd vanwege de opening van het nieuwe spoorwegmuseum Train World in het station van Schaarbeek.[8]

Koninklijke Zaal[bewerken | brontekst bewerken]

Nadat op maandag 5 december 1995[9] in de belangrijkste seinpost van Brussel-Noord een verwoestende brand uitbrak, was alle verkeer in de Noord-Zuidverbinding onmogelijk geworden. Bij gebrek aan ruimte was men verplicht een nieuwe seinpost te bouwen in het voormalige beschermde "Koninklijk Salon". Teneinde de werken toe te laten werd de bescherming van die zaal middels een urgentieprocedure opgeheven.

Bij renovatiewerken aan het Noordstation werd per ongeluk een deel van de koninklijke wachtzaal gesloopt, daarom werd beslist alles neer te halen.[10]

Omgeving[bewerken | brontekst bewerken]

Het station ligt naast de zakenwijk Noordruimte (Espace Nord). In de buurt liggen verscheidene belangrijke gebouwen, onder meer de hoofdzetels van de bedrijven Proximus en Engie, evenals Vlaamse ministeries en de DIV.

Een omvangrijk openbaarvervoerscomplex, het zogenaamde Communicatiecentrum Noord (of CCN), werd in de jaren 1970 aan de westelijke kant van het Noordstation opgetrokken. Daardoor maakt het stationsgebouw (aan de kant van de Simon Bolivarlaan) tegenwoordig deel uit van een groter geheel. Het CCN verbindt de bussenstandplaats van De Lijn en van de MIVB, evenals de premetro, met het spoorwegstation. In 1992 besliste het Brussels Hoofdstedelijk Gewest om boven het CCN een kantoorgebouw in art-decostijl voor zijn ambtenaren op te richten. Door de bouw van dit CCN en het grote volume van het kantoorgebouw erboven, verminderde de architecturale uitstraling van het Noordstation zelf met zijn iconische klokkentoren.

Vlak naast het station bevindt zich de Aarschotstraat: dit is een raamprostitutiegebied.

Spoorlijnen[bewerken | brontekst bewerken]

Brussel-Noord heeft 12 perronsporen. Deze perronsporen zijn rechtstreeks aangesloten op de spoorlijnen ten noorden van het station. Van west naar oost (toestand 2014):

Dit zijn de rechtstreekse aansluitingen als er geen afwijkende wissels genomen worden. In de praktijk is er wel flexibiliteit door het gebruik van wissels.

Deze spoorlijnen komen ten zuiden van het station samen in de drie spoorlijnen (Westsporen, Middensporen en Oostsporen) van de Brusselse Noord-Zuidverbinding. De Westsporen worden gevormd doordat de perronsporen 1-4 aan de zuidzijde van station Brussel-Noord met elkaar samenvoegen.

In Brussel-Noord keren weinig treinen. Bijna alle treinen die in Brussel hun eind- of vertrekpunt hebben, keren in Brussel-Zuid. De relatief weinige treinen die ten noorden van de Noord-zuidverbinding keren, doen dit meestal in Schaarbeek.

Treindienst[bewerken | brontekst bewerken]

Internationaal[bewerken | brontekst bewerken]

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
ICE 79 InterCityExpress (DB Fernverkehr) Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Luik-Guillemins – Aachen Hbf – Köln Hbf – Frankfurt (Main) Flughafen Fernbahnhof – Frankfurt (Main) Hbf Rijdt elke twee uur.
9200 IC 35 Intercity direct, Beneluxtrein (NS International) Amsterdam Centraal – Schiphol Airport – Rotterdam Centraal – Breda – Noorderkempen – Antwerpen-Centraal – Mechelen – Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Noord – Brussel-Centraal – Brussel-Zuid Via HSL, tussen Schiphol en Rotterdam is bij een reis binnen Nederland een toeslag verschuldigd.
NJ 50425 Nightjet (ÖBB) Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Luik-Guillemins – Aachen Hbf – Köln Hbf – Bonn-Beuel – Koblenz Hbf – Mainz Hbf – Frankfurt(M) Flughafen Fernbf – Frankfurt (Main) Süd – Nürnberg Hbf – Regensburg Hbf – Passau Hbf – Wels Hbf – Linz Hbf – Amstetten – St.Pölten Hbf – Wien Meidling – Wien Hbf Drie keer per week.

Nationaal[bewerken | brontekst bewerken]

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
IC 01 Intercity (NMBS) Eupen – Luik-Guillemins – Brussel-Noord – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Oostende
IC 03 Intercity (NMBS) Genk – Leuven – Brussel-Noord – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Blankenberge
IC 05 Intercity (NMBS) Charleroi-Centraal – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Antwerpen-Centraal – Antwerpen-Luchtbal Rijdt alleen op werkdagen.
IC 06 Intercity (NMBS) Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Noord – Brussel-Zuid – Doornik
IC 06A Intercity (NMBS) Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Noord – Brussel-Zuid – Bergen
IC 07 Intercity (NMBS) Charleroi-Centraal – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Antwerpen-Centraal – Essen Rijdt alleen op werkdagen.
IC 11 Intercity (NMBS) Binche – La Louvière-Centrum – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek [ – Mechelen – Turnhout ] Rijdt in het weekend tussen Binche en Schaarbeek.
IC 12 Intercity (NMBS) [ Oostende – Brugge – ] Kortrijk – Gent-Sint-Pieters – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Luik-Guillemins – Welkenraedt Rijdt alleen op werkdagen. Eerste en laatste ritten van/naar Oostende.
IC 13 Intercity (NMBS) Kortrijk – Denderleeuw – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek Rijdt alleen op werkdagen, rijdt soms van/naar Brussel-Zuid.
IC 14 Intercity (NMBS) Quiévrain – Bergen – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Leuven – Luik-Guillemins Rijdt alleen op werkdagen.
IC 16 Intercity (NMBS/CFL) Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Namen – Luxemburg
IC 17 Intercity (NMBS) Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Luxemburg – Namen – Dinant Rijdt in het weekend tussen Brussel-Zuid en Dinant.
IC 18 Intercity (NMBS) [ Doornik – Aat – ] Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Namen – Luik-Guillemins – Luik-Sint-Lambertus Rijdt alleen op werkdagen. Rijdt in de spits verder naar Doornik.
IC 20 Intercity (NMBS) Gent-Sint-Pieters – Aalst – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – [ Hasselt – Tongeren ] / [ Dendermonde – Lokeren ] Rijdt in het weekend Gent-Sint-Pieters - Lokeren.
IC 22 Intercity (NMBS) Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Mechelen – Antwerpen-Centraal
IC 23 Intercity (NMBS) Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Noord – Brussel-Zuid – Kortrijk – Brugge – Oostende Stopt in het weekend bijkomend in Munkzwalm.
IC 23A Intercity (NMBS) Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Noord – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Knokke
IC 26 Intercity (NMBS) Kortrijk – Doornik – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Sint-Niklaas Rijdt alleen op werkdagen, laatste rit stopt bijkomend in elk station tussen Jette en Dendermonde.
IC 29 Intercity (NMBS) [ De Panne – ] Gent-Sint-Pieters – Aalst – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Brussels Airport-Zaventem – Leuven – Landen Rijdt in het weekend De Panne - Landen.
IC 31 Intercity (NMBS) [ Charleroi-Centraal – ] Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Mechelen – Antwerpen-Centraal In het weekend vanaf Charleroi-Centraal.
S 1 GEN (NMBS) Charleroi-Centraal – /Nijvel – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Mechelen – Antwerpen-Centraal Op zondag een deel Brussel-Noord - Nijvel en een deel Brussel-Zuid - Antwerpen-Centraal.

Tijdens de week eerste en laatste ritten van/naar Charleroi-Centraal.

S 2 GEN (NMBS) 's-Gravenbrakel – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Leuven Rijdt 1×/u. op zondag.
S 3 GEN (NMBS) Zottegem – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Dendermonde Rijdt alleen op werkdagen. Tijdens de schoolspits extra ritten Brussel-Zuid-Dendermonde.
S 6 GEN (NMBS) Denderleeuw – Geraardsbergen – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek Tijdens de spits extra ritten Geraardsbergen - Denderleeuw - Aalst, Geraardsbergen - Edingen, Geraardsbergen - Ottignies, Brussel-Zuid - Geraardsbergen.
S 8 GEN (NMBS) Zottegem – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Brussel-Schuman – Ottignies – Louvain-la-Neuve Rit naar Zottegem rijdt niet in het weekend. Een rit rijdt dagelijks tussen Brussel-Zuid - Ottignies. Een rit rijdt dagelijks tussen Ottignies - Louvain-la-Neuve.
S 10 GEN (NMBS) Dendermonde – Brussel-West – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Aalst Tijdens de spits extra ritten Aalst-Brussel-Zuid
P 7000/8000 Piekuurtrein (NMBS) [ Oostende – Brugge – ] / [ De Panne – ] / [ Poperinge – Ieper – Kortrijk – ] Gent-Sint-Pieters – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek Twee treinen per dag per richting. Een trein op zondagavond vanaf De Panne.
P 7010/8010 Piekuurtrein (NMBS) [ Gent-Sint-Pieters – ] / [ Sint-Niklaas – Gent-Dampoort – ] Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek Rijdt alleen op werkdagen. Een trein vanaf Sint-Niklaas.
P 7205/8205 Piekuurtrein (NMBS) Mol – Mechelen – Brussel-Noord – Brussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7300/8300 Piekuurtrein (NMBS) Genk – Hasselt – Leuven – Brussel-Noord – Brussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7305/8305 Piekuurtrein (NMBS) Tongeren – Hasselt – Brussel-Noord – Brussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7400/8400 Piekuurtrein (NMBS) Luik-Guillemins – Leuven – Brussel-Noord – Brussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7440/8440 Piekuurtrein (NMBS) Wezet – Luik-Guillemins – Brussel-Noord – Brussel-Zuid – 's-Gravenbrakel Rijdt alleen op werkdagen, 1 rit verder naar 's-Gravenbrakel.
P 7510/8510 Piekuurtrein (NMBS) Moeskroen – Doornik – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek Rijdt alleen op werkdagen. Twee treinen verder als IC-18 naar Luik-Paleis.
P 7600/8600 Piekuurtrein (NMBS) Rochefort-Jemelle – Namen – Brussel-Noord – Brussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen. Een trein Brussel - Rochefort-Jemelle.
P 7720/8720 Piekuurtrein (NMBS) Jemeppe-sur-Sambre – Charleroi-Centraal – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7740/8740 Piekuurtrein (NMBS) Binche – La Louvière-Centrum – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7800/8800 Piekuurtrein (NMBS) Quiévrain – Bergen – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7950/8950 Piekuurtrein (NMBS) Kortrijk – Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Schaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
ICT 6800 Toeristentrein (NMBS) Tongeren – Hasselt – Brussel-Noord – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Oostende Rijdt in juli en augustus.
ICT 6900 Toeristentrein (NMBS) Brussel-Noord – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – De Panne Rijdt in juli en augustus.
ICT 6960 Toeristentrein (NMBS) Waver – Bierges-Walibi – Ottignies – Brussel-Noord – Brussel-Zuid Rijdt tijdens de openingstijden van Walibi. Op werkdagen tot Ottignies.

Reizigerstellingen[bewerken | brontekst bewerken]

De grafiek en tabel geven het gemiddeld aantal instappende reizigers weer op een week-, zater- en zondag.[11][12]

Tabel: aantal instappende reizigers station Brussel-Noord
Weekdag Zaterdag Zondag
1998 34 408 9 815 9 578
1999 30 598 9 246 9 025
2000 32 431 9 372 7 896
2001 44 063 16 758 15 847
2002 34 233 11 107 10 879
2003 33 480 11 354 11 198
2004 35 849 12 114 10 932
2005 36 542 13 060 13 137
2006 39 378 12 856 12 790
2007 40 713 13 048 12 993
2008 - - -
2009 41 169 14 738 13 704
2010 - - -
2011 - - -
2012 48 804 13 696 13 732
2013 46 945 13 276 13 873
2014 58 345 11 151 12 712
2015 63 104 18 128 16 815
2016 63 528 13 689 14 248
2017 61 179 15 055 13 688
2018 62 344 24 707 21 430
2019 63 779 25 820 21 621
2020 26 188 9 709 8 780
2021 - - -
2022 48 125 21 882 17 413

Premetro, tram en bus[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Noordstation (premetrostation) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Onder het westelijke deel van het CCN bevindt zich het premetrostation. Dit station werd geopend op 4 oktober 1976 en maakt deel uit van de noord-zuidas van de Brusselse premetro. Rond het premetrostation vertrekken buslijnen van de regionale vervoersmaatschappijen MIVB, De Lijn, en TEC.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Brussels North station van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Station_Brussel-Noord&oldid=65180382"