Zwijndrecht (België)

**Zwijndrecht**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Antwerpen
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	20,24 km² (2021); 34,79%; 11,57%; 53,64%
Coördinaten	51° 13' NB, 4° 20' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	19.547 (01/01/2023) ; 49,06% ; 50,94% ; 965,53 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2023); 20,97%; 57,61%; 21,42%
Buitenlanders	9,88% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	André Van de Vyver (Groen)
Bestuur	Groen, CD&V, Vooruit
Zetels; Groen; N-VA; CD&V; Vlaams Belang; Vooruit;	25; 8; 9; 3; 3; 2;
Economie
Gemiddeld inkomen	21.311 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	6,18% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 2070; 2070	Deelgemeente; Zwijndrecht; Burcht
Zonenummer	03
NIS-code	11056
Politiezone	Zwijndrecht
Hulpverleningszone	Antwerpen
Website	www.zwijndrecht.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Antwerpen; in de provincie Antwerpen
Portaal	België

Zwijndrecht is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen, en ligt in het Waasland. De gemeente telt ruim 19.000 inwoners. Zwijndrecht ligt aan de Schelde, op de linkeroever van de rivier, tegen de provincie Oost-Vlaanderen. Zwijndrecht behoort tot het kieskanton Antwerpen en tot het vijfde gerechtelijk kanton Antwerpen.

Toponymie^[1][bewerken | brontekst bewerken]

Het toponiem Zwijndrecht bestaat uit twee woorddelen, namelijk zwijn en -drecht.

-Drecht, een woorddeel dat vaak in plaatsnamen wordt aangetroffen, is een woord van West-Nederfrankische herkomst en heeft de betekenis stroming, drift (der rivier - zie Ossendrecht, Woensdrecht, ...).
zwijn verwijst niet zoals men zou vermoeden naar varken, maar is vermoedelijk een verbuiging van het eveneens West-Nederfrankische woord Swin (zie ook Zwin) met de betekenis geul of kreek.

Zwijndrecht kan dan ook verklaard worden als een stromingsgeul.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Deelgemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Zwijndrecht	15,75	11.634	739	11056A
2	Burcht	4,49	7.520	1.675	11056B

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

De huidige gemeente Zwijndrecht ontstond op 1 januari 1977 door de fusie van de kerngemeente Zwijndrecht met de toen opgeheven gemeente Burcht. Zwijndrecht en Burcht maken pas sinds 31 maart 1923 deel uit van de provincie Antwerpen. Daarvoor was de Schelde de grens en behoorden beide toenmalige gemeenten tot de provincie Oost-Vlaanderen. De overdracht kwam er in ruil voor de belofte dat Oost-Vlaanderen via een tunnel onder de Schelde met Antwerpen verbonden zou worden; dat werden de Sint-Annatunnel en de Waaslandtunnel. In hetzelfde jaar werden ook de voormalige Borgerweertpolder met de Sint-Annaparochie op het Vlaams Hoofd (Sint-Anneke) van Zwijndrecht losgemaakt en het geheel onder de naam Linkeroever bij de stad Antwerpen gevoegd. Op kerkelijk gebied behoort Zwijndrecht nog steeds bij het bisdom Gent. Daarmee onderscheidt Zwijndrecht zich op kerkelijk gebied van de Antwerpse Linkeroever, die uit één parochie bestaat (Sint-Anna-ten-Drieën) en integraal tot het bisdom Antwerpen behoort.

De parochie Beveren-Zwijndrecht valt onder het bisdom Gent, en is onderdeel van het Dekenaat Waasland.^[2]

Buurgemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook: Lijst van onroerend erfgoed in Zwijndrecht

De Defensieve Dijk is een dijk die als een onderdeel van de verdedigingsgordel rond Antwerpen werd gebouwd
Het Fort Sint-Marie
Het Fort van Zwijndrecht, uit 1870
De grenspaal tussen Burcht en Kruibeke, uit 1923
De Heilige-Kruisverheffingskerk: Michaël Cop was hier pastoor op het einde van de 18e eeuw. Hij werd naar Frans-Guyana gedeporteerd en overleed in 1799 bij de Kleine Antillen.
Het Oorlogsmonument Burcht
Het Oorlogsmonument Zwijndrecht
De oude pastorij (Burcht)
Het Station Zwijndrecht
Het Tassijnshuis, uit de 18e eeuw
De zonnewijzer in het Wolfsbergpark, uit 1637

Tussen 1991 en 2012 kocht de gemeente, in samenwerking met de Cultuurraad, een twintigtal kunstwerken aan voor het project: Kunst in de straat. De werken staan opgesteld in de openbare ruimte.

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Zwijndrecht ligt aan de Schelde op een hoogte van 2 tot 3 meter. Door de sterke verstedelijking, waaronder veel infrastructuur en industrie, is het oorspronkelijke polderlandschap goeddeels verdwenen. Natuurgebieden zijn het Vlietbos, de Blokkersdijk en de Vlakte van Zwijndrecht. Ook de Defensieve Dijk, met het fort Halve Maan, is een boeiend gebied.

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december
1930: Afsplitsing van stuk grondgebied aan de stad Antwerpen

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024

8

2

3

9

3

8 2 3 9 3

De 25 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ Groen: 8

■ Vooruit: 2

■ CD&V: 3

■ N-VA: 9

■ VB: 3

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

(Voormalige) Burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

1801-1808: F. Smet
1808-1810: Jacques Frans Tassyns
1810-1819: Joseph Marie Alexandre Annez^[3]
1819-1830: Frans Jozef Verstockt
1830-1855: Frans Jacob Smet
1855- 1872: Jean-Baptiste van Goey^[4]
1872- ?: Frans Jacob Smet

Tijdspanne		Burgemeester
	1953 - 1983	Adrien Van Roeyen (CVP)
	1983 - 1985	Robert Duflou (CVP)
	1986 - 1988	René Schrauwen (CVP)
	1989 - 1994	Oktaaf Meyntjens (VU)
	1995 - 2012	Willy Minnebo (Agalev / Groen)
	2012 - heden	André Van de Vyver (Groen)

Legislatuur 1995 – 2000[bewerken | brontekst bewerken]

In de aanloop van de verkiezingen van 1994 besloten de tweede grootste partijen (en tevens coalitiepartners tijdens de vorige legislatuur), met name de Volksunie en de CVP - in kartel naar de verkiezingen te gaan. Dit kon evenwel niet rekenen op de steun van een belangrijke factie binnen de Volksunie. Hierdoor ontstond de scheurlijst VolUit. De verkiezingen draaide dramatisch uit voor het kartel (onder de naam GEM), dat zijn meerderheid van 15 zetels verloor (−27,30% ten opzichte van het gezamenlijk resultaat van 1988, oftewel −7 zetels). VolUit kon van het verlies echter slechts gedeeltelijk profiteren en strandde op 8,03% (2 zetels).^[5]

Agalev en de KP van Willy Minnebo besloten dan weer de handen in elkaar te slaan en trokken met een gezamenlijke lijst naar de verkiezingen. Winnaars deze verkiezingen waren het Vlaams Blok (dat voor de eerste maal opkwam) met 11,59% (3 zetels), VLD (dat de vorige verkiezingen niet was opgekomen) met 9,85% (2 zetels), Agalev 15,45% (+3,58%, 4 zetels) en de groene scheurlijst GA met 4,7% (echter onvoldoende voor een zitje in de gemeenteraad). ROSSEM, W.O.W. en WIT konden niet overtuigen en strandden elk net onder de 2%. De SP ten slotte moest een klein verlies incasseren van 0,7% en strandde op 19,34%.

Er werd een coalitie gesloten tussen Agalev, SP, VLD en Voluit met voormalig KP-er Willy Minnebo als burgemeester. Minnebo werd zo de eerste groene burgemeester van Vlaanderen.^[6]

Legislatuur 2013 – 2018[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester is André Van de Vyver (Groen). Hij leidt een coalitie bestaande uit Groen en CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 13 op 25 zetels.

Legislatuur 2018 - 2024[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeenteraadsverkiezingen van 2018 maakten van N-VA met 0,6% verschil de grootste partij van Zwijndrecht. De coalitie Groen-CD&V haalde niet langer een meerderheid en dus besloot Groen om ook met sp.a in zee te gaan. CD&V en N-VA haalden samen evenmin een meerderheid, zodat CD&V besloot in de coalitie te blijven met Groen en sp.a. André Van de Vyver, die de meeste voorkeurstemmen haalde (1.387)^[7], volgde zichzelf op als burgemeester. Groen, Vooruit (sp.a) en CD&V vormen een meerderheid met 13 op 25 zetels. In oktober 2023 werd een wisselmeerderheid van N-VA, CD&V en VB gevormd om op 26 oktober met 14 op 25 zetels een fusie van Zwijndrecht met Beveren en Kruibeke goed te keuren.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij of kartel		10-10-1976^[8]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[9]		14-10-2012^[10]		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25
	CVP¹ / GEM² / CD&V³	43,72¹	12	26,98¹	8	22,44¹	6	25,65²	8	14,84¹	4	15,29³	4	15,53³	4	14,6³	3
	VU¹ / VolUit² / VU&ID³ / N-VA⁴	27,24¹	7	31,78¹	10	30,51¹	9	8,03²	2	10,51³	2	3,42⁴	0	29,66⁴	8	29,4⁴	9
	SP¹ / sp.a²	20,01¹	5	20,02¹	5	20,04¹	5	19,34¹	6	16,22¹	4	14,56²	4	9,62²	2	9,2²	2
	Agalev¹ / Groen!² / Groen³	-		8,32¹	1	11,87¹	3	15,45¹	4	24,28¹	7	33,59²	10	31,43³	9	28,8³	8
	PVV¹ / VLD² / VLD-VIVANT³ / Open Vld⁴	-		4,65¹	0	-		9,85²	2	12,24²	3	7,91³	1	2,91⁴	0	5,1⁴	0
	Vlaams Blok¹ / VB-VLOTT² / Vlaams Belang³	-		-		-		11,59¹	3	17¹	5	22,57²	6	10,84³	2	12,9³	3
	KPB¹ / KP²	8,14¹	1	8,24¹	1	7,5²	1	-		-		-		-		-
	LDO	-		-		7,65	1	-		-		-		-		-
	Anderen^(*)	0,89	0	-		-		10,1	0	4,91	0	2,65	0	-		-
Totaal stemmen		11614		12003		13203		12670		12664		13556		13177		13318
Opkomst %						94,92		91,94		91,74		93,61		89,78		92,5
Blanco en ongeldig %		3,63		3,6		4,21		4,81		3,35		3,05		2,37		3,1

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid zijn vetjes gedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: PVDA (0,89%) / 1994: GA (4,7%), W.O.W. (1,95%), WIT (1,74%), ROSSEM (1,71%) / 2000: OSCAR (4,91%) / 2006: 2070 (2,65%)

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Zwijndrecht ligt in het kieskanton Antwerpen, het provinciedistrict Antwerpen, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Zwijndrecht		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen	Antwerpen	Antwerpen			Zwijndrecht
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering	Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement		Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen				Antwerpen	Antwerpen	Antwerpen	Zwijndrecht
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse	Provincieraads-				Gemeenteraads-

Mobiliteit[bewerken | brontekst bewerken]

Fiets[bewerken | brontekst bewerken]

De Fietssnelweg F4 verbindt Zwijndrecht met Gent en met Antwerpen Linkeroever en loopt grotendeels naast spoorlijn 59. Er zijn nog delen die moeten afgewerkt worden.

De Fietssnelweg F41 verbindt de haven van Gent met de Waaslandhaven. Ook van deze fietssnelweg moeten er nog delen worden afgewerkt.

De Lange-afstandsfietsroute 'Grensroute' verbindt Zwijndrecht via de Kennedyfietstunnel met Antwerpen en in de andere richting met Beveren.

Openbaar vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Zwijndrecht heeft een station aan de spoorlijn 59 tussen Antwerpen en Sint-Niklaas. Dit station Zwijndrecht wordt tijdens de week bediend door 2 treinen per uur in beide richtingen, in het weekend is één trein per uur in beide richtingen

De Antwerpse tramlijn 3 rijdt vanuit Merksem door Antwerpen en Zwijndrecht naar de Park+Ride bij de grens met Melsele (Oost-Vlaanderen).

Wegennet[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente wordt doorsneden door de snelwegen A14/E17 en A11/E34, die ten oosten van Zwijndrecht samenkomen in het begin van de Antwerpse ring R1. De A14/E17 loopt centraal tussen Zwijndrecht en Burcht. Afrit 17 (Zwijndrecht) ontsluit beide plaatsen; net op de westelijke grens van de gemeente ligt afrit 16 (Kruibeke). Door het noorden van de gemeente loopt de A11/E34, met een afrit naar het havengebied in het noorden van de gemeente.

Milieu[bewerken | brontekst bewerken]

In mei 2021 werden bij grondwerken voor de aanleg van de Oosterweelverbinding in de bodem grote hoeveelheden van de toxische stof PFOS gevonden.^[11]

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Volgende sportverenigingen zijn actief in Zwijndrecht:

Voetbal[bewerken | brontekst bewerken]

Gevechtssporten[bewerken | brontekst bewerken]

Overige[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende personen[bewerken | brontekst bewerken]

Jan Baptist Tassijns (1751-1799), baljuw, meier en griffier van de heerlijkheden Zwijndrecht en Burcht
John Tulpinck (1863-1954), fotograaf
Alfred Ost (1884-1945), kunstschilder
Paul D'haese (1897-1971), leerkracht en ontwerper van de schrijfmethode D'haese
Emiel van Hemeldonck (1897-1981), auteur
Maria De Vleeschouwer-Verbraeken (1913-1995), auteur
Leo Tindemans (1922-2014), politicus
Robert Clara (1923-2000), kinderarts, hoogleraar en rector aan de Universiteit Antwerpen
Oktaaf Meyntjens (1923-2010), politicus
André Truyman (1932-2022), priester, journalist, publicist en programmamaker
Lieve (Godelieve) Moenssens (1939-1968), auteur
Etienne Cap (1942), Belgisch trompettist
Gino De Keersmaeker (1970), paralympisch atleet
Kobe Ilsen (1981), televisiepresentator en reportagemaker