Naar inhoud springen

Zwijndrecht (België)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Zwijndrecht
Gemeente in België Vlag van België
Zwijndrecht (België)
Zwijndrecht
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Antwerpen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
20,24 km² (2022)
34,69%
11,85%
53,47%
Coördinaten 51° 13' NB, 4° 20' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
19.580 (01/01/2024)
49,03%
50,97%
967,16 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
21,07%
57,22%
21,71%
Buitenlanders 10,49% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester André Van de Vyver (Groen)
Bestuur Groen, CD&V, Vooruit
Zetels
Groen
N-VA
CD&V
Vlaams Belang
Vooruit
Onafhankelijken
25
8
9
3
1
2
2
Economie
Gemiddeld inkomen 21.634 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad 6,18% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2070
2070
Deelgemeente
Zwijndrecht
Burcht
Zonenummer 03
NIS-code 11056
Politiezone Zwijndrecht
Hulpverlenings­zone Antwerpen
Website www.zwijndrecht.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
De Heilige-Kruisverheffingskerk in het centrum van Zwijndrecht
Pastorij
Voormalig gemeentehuis

Zwijndrecht is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen, en ligt in het Waasland. De gemeente telt ruim 19.000 inwoners. Zwijndrecht ligt aan de Schelde, op de linkeroever van de rivier, tegen de provincie Oost-Vlaanderen. Zwijndrecht behoort tot het kieskanton Antwerpen en tot het vijfde gerechtelijk kanton Antwerpen.

Op 1 januari 2025 zal Zwijndrecht fusioneren met buurgemeenten Beveren en Kruibeke tot de gemeente met werknaam Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht.[1] Dit betekent ook dat Zwijndrecht vanaf dan deel wordt van de provincie Oost-Vlaanderen.

Het toponiem Zwijndrecht bestaat uit twee woorddelen, namelijk zwijn en -drecht.

  • -Drecht, een woorddeel dat vaak in plaatsnamen wordt aangetroffen, is een woord van West-Nederfrankische herkomst en heeft de betekenis stroming, drift (der rivier - zie Ossendrecht, Woensdrecht, ...).
  • zwijn verwijst niet zoals men zou vermoeden naar varken, maar is vermoedelijk een verbuiging van het eveneens West-Nederfrankische woord Swin (zie ook Zwin) met de betekenis geul of kreek.

Zwijndrecht kan dan ook verklaard worden als een stromingsgeul.

Deelgemeenten

[bewerken | brontekst bewerken]
# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Zwijndrecht 15,75 11.634 739 11056A
2 Burcht 4,49 7.520 1.675 11056B

De huidige gemeente Zwijndrecht ontstond op 1 januari 1977 door de fusie van de kerngemeente Zwijndrecht met de toen opgeheven gemeente Burcht. Zwijndrecht en Burcht maken pas sinds 31 maart 1923 deel uit van de provincie Antwerpen. Daarvoor was de Schelde de grens en behoorden beide toenmalige gemeenten tot de provincie Oost-Vlaanderen. De overdracht kwam er in ruil voor de belofte dat Oost-Vlaanderen via een tunnel onder de Schelde met Antwerpen verbonden zou worden; dat werden de Sint-Annatunnel en de Waaslandtunnel. In hetzelfde jaar werden ook de voormalige Borgerweertpolder met de Sint-Annaparochie op het Vlaams Hoofd (Sint-Anneke) van Zwijndrecht losgemaakt en het geheel onder de naam Linkeroever bij de stad Antwerpen gevoegd. Op kerkelijk gebied behoort Zwijndrecht nog steeds bij het bisdom Gent. Daarmee onderscheidt Zwijndrecht zich op kerkelijk gebied van de Antwerpse Linkeroever, die uit één parochie bestaat (Sint-Anna-ten-Drieën) en integraal tot het bisdom Antwerpen behoort.

De parochie Beveren-Zwijndrecht valt onder het bisdom Gent, en is onderdeel van het Dekenaat Waasland.[3]

Buurgemeenten

[bewerken | brontekst bewerken]

Bezienswaardigheden

[bewerken | brontekst bewerken]
Atmosfeer van Winke Besard voor het project: Kunst in de straat

Tussen 1991 en 2012 kocht de gemeente, in samenwerking met de Cultuurraad, een twintigtal kunstwerken aan voor het project: Kunst in de straat. De werken staan opgesteld in de openbare ruimte.

Natuur en landschap

[bewerken | brontekst bewerken]

Zwijndrecht ligt aan de Schelde op een hoogte van 2 tot 3 meter. Door de sterke verstedelijking, waaronder veel infrastructuur en industrie, is het oorspronkelijke polderlandschap goeddeels verdwenen. Natuurgebieden zijn het Vlietbos, de Blokkersdijk en de Vlakte van Zwijndrecht. Ook de Defensieve Dijk, met het fort Halve Maan, is een boeiend gebied.

Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december
  • 1930: Afsplitsing van stuk grondgebied aan de stad Antwerpen

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[4] Evolutie: 1992=index 100
1992 18.201 100,0
1993 18.145 99,7
1994 18.054 99,2
1995 17.983 98,8
1996 17.973 98,7
1997 18.005 98,9
1998 17.887 98,3
1999 17.842 98,0
2000 17.801 97,8
2001 17.744 97,5
2002 17.743 97,5
2003 17.914 98,4
2004 18.000 98,9
2005 18.104 99,5
2006 18.231 100,2
2007 18.352 100,8
2008 18.420 101,2
2009 18.480 101,5
2010 18.573 102,0
2011 18.656 102,5
2012 18.643 102,4
2013 18.794 103,3
2014 18.952 104,1
2015 18.936 104,0
2016 18.957 104,2
2017 18.985 104,3
2018 19.002 104,4
2019 19.056 104,7
2020 19.154 105,2
2021 19.263 105,8
2022 19.243 105,7
2023 19.547 107,4
2024 19.580 107,6
Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024
8
2
3
9
1
2
De 25 zetels zijn als volgt verdeeld:

(Voormalige) Burgemeesters

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1801-1808: F. Smet
  • 1808-1810: Jacques Frans Tassyns
  • 1810-1819: Joseph Marie Alexandre Annez[5]
  • 1819-1830: Frans Jozef Verstockt
  • 1830-1855: Frans Jacob Smet
  • 1855- 1872: Jean-Baptiste van Goey[5]
  • 1872- ?: Frans Jacob Smet
Tijdspanne Burgemeester
1953 - 1983 Adrien Van Roeyen (CVP)
1983 - 1985 Robert Duflou (CVP)
1986 - 1988 René Schrauwen (CVP)
1989 - 1994 Oktaaf Meyntjens (VU)
1995 - 2012 Willy Minnebo (Agalev / Groen)
2012 - 2024 André Van de Vyver (Groen)

Legislatuur 1995 – 2000

[bewerken | brontekst bewerken]

In de aanloop van de verkiezingen van 1994 besloten de tweede grootste partijen (en tevens coalitiepartners tijdens de vorige legislatuur), met name de Volksunie en de CVP - in kartel naar de verkiezingen te gaan. Dit kon evenwel niet rekenen op de steun van een belangrijke factie binnen de Volksunie. Hierdoor ontstond de scheurlijst VolUit. De verkiezingen draaide dramatisch uit voor het kartel (onder de naam GEM), dat zijn meerderheid van 15 zetels verloor (−27,30% ten opzichte van het gezamenlijk resultaat van 1988, oftewel −7 zetels). VolUit kon van het verlies echter slechts gedeeltelijk profiteren en strandde op 8,03% (2 zetels).[6]

Agalev en de KP van Willy Minnebo besloten dan weer de handen in elkaar te slaan en trokken met een gezamenlijke lijst naar de verkiezingen. Winnaars deze verkiezingen waren het Vlaams Blok (dat voor de eerste maal opkwam) met 11,59% (3 zetels), VLD (dat de vorige verkiezingen niet was opgekomen) met 9,85% (2 zetels), Agalev 15,45% (+3,58%, 4 zetels) en de groene scheurlijst GA met 4,7% (echter onvoldoende voor een zitje in de gemeenteraad). ROSSEM, W.O.W. en WIT konden niet overtuigen en strandden elk net onder de 2%. De SP ten slotte moest een klein verlies incasseren van 0,7% en strandde op 19,34%.

Er werd een coalitie gesloten tussen Agalev, SP, VLD en Voluit met voormalig KP-er Willy Minnebo als burgemeester. Minnebo werd zo de eerste groene burgemeester van Vlaanderen.[7]

Legislatuur 2013 – 2018

[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester is André Van de Vyver (Groen). Hij leidt een coalitie bestaande uit Groen en CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 13 op 25 zetels.

Legislatuur 2018 - 2024

[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeenteraadsverkiezingen van 2018 maakten van N-VA met 0,6% verschil de grootste partij van Zwijndrecht. De coalitie Groen-CD&V haalde niet langer een meerderheid en dus besloot Groen om ook met sp.a in zee te gaan. CD&V en N-VA haalden samen evenmin een meerderheid, zodat CD&V besloot in de coalitie te blijven met Groen en sp.a. André Van de Vyver, die de meeste voorkeurstemmen haalde (1.387)[8], volgde zichzelf op als burgemeester. Groen, Vooruit (sp.a) en CD&V vormden een meerderheid met 13 op 25 zetels.

In oktober 2023 werd een wisselmeerderheid van N-VA, CD&V en VB gevormd om op 26 oktober met 14 op 25 zetels een fusie van Zwijndrecht met Beveren en Kruibeke goed te keuren, dit niettegenstaande het resultaat van een volksraadpleging dat een mogelijke fusie afwees. Twee van de drie VB-raadsleden, die de wisselmeerderheid vormden, werden uitgesloten door hun partij en zetelen als onafhankelijken tot het einde van de legislatuur (december 2024).

Op 22 december werd door de Vlaamse regering beslist dat Zwijndrecht bij deze fusie in 2025 van de provincie Antwerpen naar Oost-Vlaanderen verhuist.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen van 1976 tot en met 2018

[bewerken | brontekst bewerken]
Partij of kartel 10-10-1976[9] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[10] 14-10-2012[11] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 25 % 25 % 25 % 25 % 25 % 25 % 25 % 25
KPB1/ KP2 8,141 1 8,241 1 7,52 1 - - - - -
SP1/ sp.a2 20,011 5 20,021 5 20,041 5 19,341 6 16,221 4 14,562 4 9,622 2 9,22 2
Agalev1/ Groen!2/ Groen3 - 8,321 1 11,871 3 15,451 4 24,281 7 33,592 10 31,433 9 28,83 8
CVP1/ GEM2/ CD&V3 43,721 12 26,981 8 22,441 6 25,652 8 14,841 4 15,293 4 15,533 4 14,63 3
PVV1/ VLD2/ VLD-VIVANT3/ Open Vld4 - 4,651 0 - 9,852 2 12,242 3 7,913 1 2,914 0 5,14 0
VU1/ VolUit2/ VU&ID3/ N-VA4 27,241 7 31,781 10 30,511 9 8,032 2 10,513 2 3,424 0 29,664 8 29,44 9
Vlaams Blok1/ VB-VLOTT2/ Vlaams Belang3 - - - 11,591 3 171 5 22,572 6 10,843 2 12,93 3
LDO - - 7,65 1 - - - - -
Anderen(*) 0,89 0 - - 10,1 0 4,91 0 2,65 0 - -
Totaal stemmen 11614 12003 13203 12670 12664 13556 13177 13318
Opkomst % 94,92 91,94 91,74 93,61 89,78 92,5
Blanco en ongeldig % 3,63 3,6 4,21 4,81 3,35 3,05 2,37 3,1

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid zijn vetjes gedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: PVDA (0,89%) / 1994: GA (4,7%), W.O.W. (1,95%), WIT (1,74%), ROSSEM (1,71%) / 2000: OSCAR (4,91%) / 2006: 2070 (2,65%)
Zie voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2024 en later op Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht.

De gemeente Zwijndrecht ligt in het kieskanton Antwerpen, het provinciedistrict Antwerpen, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Zwijndrecht Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Antwerpen Zwijndrecht
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Zwijndrecht
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

De fietssnelweg F4 verbindt Zwijndrecht met Gent en met Antwerpen Linkeroever en loopt grotendeels naast spoorlijn 59. Er zijn nog delen die moeten afgewerkt worden.

De Fietssnelweg F41 verbindt de haven van Gent met de Waaslandhaven. Ook van deze fietssnelweg moeten er nog delen worden afgewerkt.

De Lange-afstandsfietsroute 'Grensroute' verbindt Zwijndrecht via de Kennedyfietstunnel met Antwerpen en in de andere richting met Beveren.

Openbaar vervoer

[bewerken | brontekst bewerken]
Station Zwijndrecht. Type 1895: dit model stationsgebouw is overal in België te vinden.
Herenhuis uit de tweede helft van de 19de eeuw, heden het OCMW
Voormalig huis van Jan Baptist Tassijns, baljuw en griffier van Zwijndrecht en voornaam figuur in de Waaslandse Boerenkrijg
Herenhuis, c. 1906

Zwijndrecht heeft een station aan de spoorlijn 59 tussen Antwerpen en Sint-Niklaas. Dit station Zwijndrecht wordt tijdens de week bediend door 2 treinen per uur in beide richtingen, in het weekend is één trein per uur in beide richtingen

De Antwerpse tramlijn 3 rijdt vanuit Merksem door Antwerpen en Zwijndrecht naar de Park+Ride bij de grens met Melsele (Oost-Vlaanderen).

De gemeente wordt doorsneden door de snelwegen A14/E17 en A11/E34, die ten oosten van Zwijndrecht samenkomen in het begin van de Antwerpse ring R1. De A14/E17 loopt centraal tussen Zwijndrecht en Burcht. Afrit 17 (Zwijndrecht) ontsluit beide plaatsen; net op de westelijke grens van de gemeente ligt afrit 16 (Kruibeke). Door het noorden van de gemeente loopt de A11/E34, met een afrit naar het havengebied in het noorden van de gemeente.

In mei 2021 werden bij grondwerken voor de aanleg van de Oosterweelverbinding in de bodem grote hoeveelheden van de toxische stof PFOS gevonden.[12]

Volgende sportverenigingen zijn actief in Zwijndrecht:

Gevechtssporten

[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende personen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • De bijnaam van de inwoners is machuten.[14]

Partnersteden

[bewerken | brontekst bewerken]

Nabijgelegen kernen

[bewerken | brontekst bewerken]

Burcht, Kallo, Linkeroever, Melsele

[bewerken | brontekst bewerken]
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Zwijndrecht op Wikimedia Commons.