Mapusaurus
| Mapusaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
| Mapusaurus | |||||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||||||
| Mapusaurus Coria & Currie, 2006 | |||||||||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||||||||
| Mapusaurus roseae | |||||||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||||||
Mapusaurus op  Wikispecies
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Mapusaurus is een geslacht van theropode dinosauriërs behorend tot de groep van de Carnosauria dat tijdens het midden van het Krijt leefde in het gebied van het huidige Argentinië. De enige benoemde soort, in 2006, is Mapusaurus roseae.
Mapusaurus is de raadselachtige reusachtige theropode waarvan de al eerder aangekondigde ontdekking tot speculaties leidde dat een soort opgegraven was die zelfs groter was dan zijn nauwe verwant Giganotosaurus, één van de grootste theropode bekent. Uit de beschrijving blijkt echter dat Mapusaurus net iets kleiner was, zo'n twaalf meter lang.
Vondst en naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
In 1995 vond het Argentinean-Canadian Dinosaur Project bij de Cañadón del Gato botten die ze in 1997 interpreteerden als de resten van een enkele gigantische theropode. In 1998 bleek het te gaan om een concentratie van minstens zeven, misschien negen, skeletten ven verschillende leeftijden. Deze werden opgegraven tot 2001.
De typesoort Mapusaurus roseae is in 2006 benoemd en beschreven door Rodolfo Anibal Coria en Philip John Currie. De geslachtsnaam komt van een lokale indiaanse taal: Mapu betekent: "het land" of "Aarde". De naamgevers verklaarden de hele naam als "Aardereptiel". De soortaanduiding verwijst naar de roze kleur van het gesteente dat het fossiel bevatte en naar Rose Letwin, de Amerikaanse filantrope die de laatste drie jaren van de opgraving financierde. Vandaar dat de soortaanduiding in de vrouwelijke genitief staat. De geslachtsnaam Mapusaurus werd al in 2004 vermeld in het standaardwerk The Dinosauria, vermoedelijk per ongeluk.
De vondst in de Huinculformatie (Aptien-Cenomanien), bestond uit fragmenten van achteraf bezien minstens negen individuen die op één plaats aangetroffen waren. Dit was vermoedelijk het resultaat van een geleidelijke accumulatie. Het holotype is MCF PVPH-108.1, een rechterneusbeen. De paratypen zijn: MCF-PVPH-108.5: een linkertraanbeen met prefrontale; MCF-PVPH-108.45: een rechteropperarmbeen; MCFPVPH-108.83: een draaier; MCF-PVPH-108.90: een wervelboog van een halswervel; MCF-PVPH-108.115: een rechterbovenkaaksbeen; MCFPVPH-108.125: een linkerdentarium; MCF-PVPH-108.128: een linkerdarmbeen; MCF-PVPH-108.165: een linkerzitbeen; MCFPVPH-108.167: een jukbeen; MCF-PVPH-108.177: een rechterpostorbitale met palpebrale; MCF-PVPH-108.179: een rechterspleniale; MCF-PVPH-108.202: een rechterkuitbeen. Daarnaast werden nog ruim tweehonderd botten en tanden toegewezen. Bijna het volledige skelet is nu bekend. Al die botten lagen niet in verband en dat maakt het lastig de bouw te reconstrueren.
Op 17 april 2006 werd door een persconferentie ruimere publiciteit aan de vondst gegeven. Daarbij werd de grootte van Mapusaurus overdreven, werd de onjuiste bewering gedaan dat het grootste bekende vleesetende dinosauriër was en werden eerdere speculaties over het jagen in groepen herhaald, hoewel de tafonomische analyse van de vondsten duidelijk aangetoond had dat de verschillende skeletten niet in één keer begraven waren.
In 2013 was er een publicatie over pathologische afwijkingen in het botmateriaal.
In 2015 werd de variatie in het schedelmateriaal beschreven.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Mapusaurus is een reusachtige vleeseter. Kuitbeen MCF-PVPH-108.202, zesentachtig centimeter lang, zou wijzen op een individu van 13 meter lengte. Schattingen voor andere mogelijke individuen in het materiaal liggen tussen de 10,2 meter en 12,6 meter. Novas ging in 2010 uit van een lengte van tussen de vijf en elf meter.
De beschrijvers wisten enkele onderscheidende kenmerken vast te stellen die later nog werden aangevuld. De bovenste tak van het jukbeen richting quadratojugale is gevorkt. Vlak boven het punt waar het dentarium het spleniale raakt, is er een opening voor de Musculus mylohyoideus. Het tweede en derde middenhandsbeen zijn vergroeid. De onderkant van het opperarmbeen is breed met slechts een geringe scheiding tussen de gewrichtsknobbels. De groeve voor de aanhechting van de Musculus caudofemoralis brevis aan de onderzijde van het achterblad van het darmbeen vormt een diepe uitholling boven het aanhangsel voor het zitbeen. Aan de binnenzijde van het quadratum bevindt zich slechts één enkel pneumatisch foramen.
In 2006 werd ook een carpometacarpus gemeld, een volledige vergroeiing van de middenhand met de polsbotten maar daarvan werd in 2012 gesteld dat het om een onderkant van een opperarmbeen zou gaan.
De precieze schedelbouw is lastig te bepalen. Veel reconstructies laten een zeer lage en lange schedel zien. In 2010 concludeerde Novas echter dat schedel juist hoog en kort is. In ieder geval is de fenestra antorbitalis lang en is de schedel overdwars uitgesproken smal. De maxillaire tanden zijn breed in zijaanzicht, smal overdwars. De ornamentering van de neusbeenderen is opvallend hoog en vormt twee onvergroeide rijen. Deze verruwingen zetten zich voort boven de oogkassen die erdoor overkapt worden. Het heupgewricht heeft een relatief grote doorsnede.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Een eerste kladistische analyse wijst erop dat Mapusaurus nauw verwant is aan Giganotosaurus en Tyrannotitan en samen met deze de klade Giganotosaurinae zou vormen, een onderverdeling van de klade Carcharodontosauridae. Soms worden een Giganotosaurini in een Carcharodontosaurinae geplaatst.
Een mogelijke positie van Mapusaurus in de evolutionaire stamboom toont het volgende kladogram.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Levenswijze[bewerken | brontekst bewerken]
De studie uit 2015 concludeerde dat er sprake was van heterochronie, het zich in een verschillend tempo ontwikkelen van kenmerken gedurende de levensduur van een individu. Bij de rijping groeide de fenestra maxillaris van de bovenkaak dicht. Daarnaast verminderde het aantal vertandingen op de snijranden, het omgekeerde van de situatie bij Tyrannosaurus.
Literatuur
|