Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids
Overzicht beheerpagina's |
---|
Pagina's met betrekking tot Wikipedia-richtlijnen en beleidsvoorstellen |
|
Zie ook Artikelen bewerken |
Het doel van transliteratie is om de uitspraak van een niet-Nederlandstalig woord in voor Nederlands gangbare schrifttekens weer te geven. De transliteratie van een (vreemd) woord is voor iedere taal anders. Een transliteratie in de Engelse taal van een Nederlands woord, is anders dan de transliteratie van een Engels woord in het Nederlands, omdat de klanken van het Engels verschillen van het Nederlands.
Het weergeven in een Nederlandse tekst van woorden uit andere talen is niet altijd even eenvoudig. Indien in de taal een variant van het Latijnse alfabet wordt gebruikt, is er de keuze of men eventuele diakritische tekens gebruikt of achterwege laat. Indien de taal een totaal ander alfabet of schrift gebruikt, zoals bij het Arabisch, Russisch, Thai en Hebreeuws, zijn er vaak verschillende manieren van transliteratie en transcriptie mogelijk. In dit document wordt zowel transcriptie als transliteratie behandeld.
Algemene richtlijnen en kanttekeningen
[bewerken | brontekst bewerken]Hoofdafspraak van de spelling
[bewerken | brontekst bewerken]Hoe dan ook geldt de hoofdafspraak voor de spelling op Wikipedia voor bijvoorbeeld buitenlandse woorden die in naslagwerken zoals het Groene Boekje en de Dikke Van Dale voorkomen. Een woord als het Arabische hadith komt bijvoorbeeld in het Groene Boekje voor, vandaar dat dit zo wordt gespeld, en niet als hadieth. Daarnaast moet vaak evengoed het endoniem van een plaatsnaam getranslitereerd worden, zodat de lezer bijvoorbeeld ook te weten kan komen wat Moskou in het Russisch is (namelijk Moskva, de transliteratie van het cyrillische Москва). De algemene richtlijn voor geografische namen is te vinden op Wikipedia:Buitenlandse geografische namen.
Schriften voor andere talen
[bewerken | brontekst bewerken]Indien andere schriften worden gebruikt, zoals cyrillisch, Armeens en kanji, is het doorgaans bij voorkeur zo dat gelijk erna (of vlak daarvoor) een transliteratie ervan volgt.
Redirects
[bewerken | brontekst bewerken]Indien voor de naam van een lemma alternatieve transliteraties bestaan, verdient het aanbeveling voor iedere mogelijke alternatieve transliteratie een redirect te maken naar het artikel.
Mogelijkheden qua transliteratie
[bewerken | brontekst bewerken]In het algemeen zijn er verder ruwweg drie mogelijkheden:
- Het zodanig translitereren, dat de intuïtieve uitspraak van een willekeurige Nederlandstalige webbezoeker zo dicht mogelijk de correcte uitspraak benadert, of:
- Het aanhouden van een of ander gangbaar wetenschappelijk transliteratiesysteem, of:
- Het weergeven in fonetisch schrift, volgens IPA of SAMPA.
Vanwege de laagdrempeligheid van Wikipedia, verdient de eerste optie de voorkeur, aangezien de lezer bij de andere opties al een systeem moet hebben geleerd of moet leren. Een uitzondering is SAMPA, aangezien dat met spraaksynthesesoftware hoorbaar kan worden gemaakt, maar daarvoor dient de gebruiker deze software te installeren. Als het niet storend is, kan daarnaast eventueel ook een wetenschappelijke transliteratie of fonetische weergave worden gegeven, met expliciet een verwijzing naar een artikel waar deze transliteratie of dit fonetische systeem wordt gedocumenteerd.
Richtlijnen en kanttekeningen per taal
[bewerken | brontekst bewerken]Akkadisch/Babylonisch/Mesopotamisch spijkerschrift
[bewerken | brontekst bewerken]Voor de talen van het oude Mesopotamië kiezen we in de regel voor de wetenschappelijke transliteratie. Een uitzondering zijn namen die door Bijbels gebruik in andere vorm ingeburgerd zijn, daar tonen we meer dan een versie, bijvoorbeeld Nabû-kudurri-usur en Nebukadnezer.
De enige 'juiste spelling' is in spijkerschrift en zelfs een wetenschappelijke transcriptie van spijkerschrift stelt het wikisysteem voor een aanzienlijke uitdaging omdat er veel verschillende spellingvarianten mogelijk en in omloop zijn. Een goed voorbeeld is de koning die in getranscribeerd spijkerschrift mdaš-šur-ÁG-UN.MEŠ-šu heet. Deze transcriptie is voor de lezer helaas nauwelijks te lezen, omdat het voor een deel uit Akkadische lettergrepen, zoals mdaš-šur- bestaat, maar voor een deel ook uit sumerogrammen ÁG-UN.MEŠ die in het Akkadisch een andere klankwaarde bezaten dan in het oorspronkelijke Sumerisch. Enige kennis van het spijkerschrift is dus nodig om deze transcriptie naar waarde te schatten en die kennis kunnen we niet bij de lezer vereisen. Een uitgebreide fonetische weergave, zoiets als Aššur-rā’im-nišēšu geeft de lezer een beter beeld van de informatie-inhoud van de inscriptie. Echter ook daarin bestaan talloze varianten. In plaats van macrons ē schrijft men soms ook dakjes ê etc. Deze meest eenduidige weergave is een 'platte' vereenvoudigde weergave, Assur-rim-nisheshu zonder diakritische tekens. Ook daarin zijn weer variaties zoals Assurrimnisheshu of Assur-Rim-Nisheshu enz. De volgende regels zijn bedoeld om enerzijds een uniformiteit te scheppen die harmonieert met het wikisysteem, anderzijds de lezer toegang geeft tot de oorspronkelijke informatie.
- De naam van het lemma is in 'platte' notatie met streepjes tussen de samenstellende delen met alleen een hoofdletter aan het begin: Assur-rim-nisheshu
- In het artikel wordt deze 'platte' naam gebruikt als aanhef en in het verdere lemma.
- In de aanhef wordt de 'platte' notatie onmiddellijk gevolgd door een diakritisch uitgebreide notatie Aššur-rā’im-nišēšu
- Indien voorhanden wordt de spijkerschrifttranscriptie ( mdaš-šur-ÁG-UN.MEŠ-šu) gegeven ingeluid door de formule "geschreven als". De Akkadische delen zijn cursief en onderkast. De sumerogrammen zijn small caps: <small>ÁG-UN.MEŠ</small>
- In een dynastiesjabloon of in een lijst met koningen mag de diakritisch uitgebreide notatie getoond worden, gelinkt naar de platte notatie.
Enige opmerkingen:
- De klank [ʃ] wordt in de platte notatie als sh weergegeven en als š in de uitgebreide versie, zoals wetenschappelijk gebruikelijk. Een uitzondering is een dubbele šš, zoals in Aššur dat als Assur weergegeven wordt in de platte notatie. Deze schrijfwijze is namelijk ingeburgerd in het Nederlands
- De klank [x] of [χ] wordt weergegeven als ḫ in uitgebreide notatie en als h in de platte versie.
- De klank [u] wordt als u weergegeven (niet als 'oe') (Dit is de wetenschappelijke standaard).
Albanees
[bewerken | brontekst bewerken]Het Albanese alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Albanese woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Twee letters kunnen voorzien zijn van diakritische tekens. Neem deze dus over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Ç | Ç | ç | ç | |
Ë | Ë | ë | ë |
Arabisch
[bewerken | brontekst bewerken]Zie: Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Arabisch
Armeens
[bewerken | brontekst bewerken]Zie: Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Armeens
Berbertalen
[bewerken | brontekst bewerken]Zie Tamazight.
Bulgaars
[bewerken | brontekst bewerken]Het Bulgaars gebruikt het cyrillische alfabet. Zie voor de aanbevolen transliteratie Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Bulgaars.
Burmees
[bewerken | brontekst bewerken]Het Burmees is een "probleemtaal". Er bestaan nauwelijks transliteratiebronnen door het isolement waarin het land zich bevindt. Dan is er ook nog het systeem van Birmese namen en titels waardoor veel Birmese mannen in het westen in computersystemen onder de U gesorteerd worden (U Thant is bijvoorbeeld fout, dit zou Thant moeten zijn, want U is een titel). Er kan hier alleen maar zorgvuldigheid en gezond verstand toegepast worden.
Zelfs over de naam is geen eenduidigheid alhoewel Myanmar meer aansluit bij de originele naam van het land.
Cambodjaans
[bewerken | brontekst bewerken]Zie Khmer.
Cherokee
[bewerken | brontekst bewerken]ᏣᎳᎩ Tsalagi
Chinees
[bewerken | brontekst bewerken]Gebruik het Hanyu pinyin-transcriptiesysteem waarbij de toonaanduidingen worden weggelaten (dus bijvoorbeeld 'Hanyu pinyin' in plaats van 'Hànyǔ pīnyīn'); maak gebruik van een apostrof indien nodig om verkeerd lezen te voorkomen (dus Xi'an en niet Xian).
Als de betreffende persoon of plaats algemeen bekend is onder een andere transcriptie (bijv. Chiang Kai-shek in plaats van Jiang Jieshi) wordt die transcriptie gebruikt; een andere naam kan eveneens gebruikt worden als de persoon in kwestie deze zelf gebruikt (bijv. Jack Ma in plaats van Ma Yun; hij gebruikt een eigen, Engelse voornaam bij contact met niet-Chineestaligen); hetzelfde geldt voor plaatsnamen in Hongkong en Macau. Gebruik in twijfelgevallen pinyin (bijv. Song Meiling en niet Song Mei-ling) en vermeld in ieder geval de versie in pinyin in de eerste regel.
Plaatsnamen kunnen afwijken volgens de richtlijn van de Taalunie (bijv. Peking en niet Beijing). In historische context kan, indien de Chinese benaming niet veranderd is, zowel de pinyin-transliteratie (bijv. Verdrag van Tianjin en niet Verdrag van Tientsin) als een oudere transliteratie (bijv. Bloedbad van Nanking en niet Bloedbad van Nanjing) gebruikt worden. Hierbij geldt de in Nederlandstalige werken meest voorkomende benaming. Vermeld in ieder geval de versie in pinyin in de eerste regel.
Voor Taiwanese plaatsnamen wordt de naam in pinyin gebruikt. De enige uitzonderingen op die regel zijn de uitzonderingen bepaald door de lokale overheid aldaar zelf.[1] Dit zijn in totaal vijftien benamingen, namelijk:
- Changhua i.p.v. Zhanghua
- Chiayi i.p.v. Jiayi
- Hsinchu i.p.v. Xinzhu
- Hualien i.p.v. Hualian
- Kaohsiung i.p.v. Gaoxiong
- Keelung i.p.v. Jilong
- Kinmen i.p.v. Jinmen
- Lienchiang i.p.v. Lianjiang
- Lukang i.p.v. Lugang
- Nieuw Taipei i.p.v. Xinbei
- Pingtung i.p.v. Pingdong
- Taichung i.p.v. Taizhong
- Taipei i.p.v. Taibei
- Taitung i.p.v. Taidong
- Tamsui i.p.v. Danshui
Ook in deze gevallen wordt de versie in pinyin echter steeds vermeld in de eerste regel van het artikel.
Algemene regel
[bewerken | brontekst bewerken]Gebruik, bij het schrijven van een artikel, meteen na de vermelding van een Chinese term het sjabloon:Zh-cp, tussen haakjes geplaatst:
Nanjing ({{Zh-cp|c=南京|p=Nánjīnɡ}})
wordt
Nanjing (Chinees: 南京; pinyin: Nánjīnɡ)
Gebruik evenwel het sjabloon:Zh-stp als de Chinese benaming verschillend is in vereenvoudigde en in traditionele karakters:
Qi gong ({{Zh-stp|s=气功|t=氣功|p=qì ɡōnɡ}})
wordt
Qi gong (vereenvoudigd Chinees: 气功; traditioneel Chinees: 氣功; pinyin: qì ɡōnɡ)
Deze aanduidingen worden weggelaten indien de benaming aanklikbaar is. In een lopende tekst wordt dus Nanjing geschreven, en niet Nanjing (Chinees: 南京; pinyin: Nánjīnɡ).
Hongkong, Macau en Taiwan
[bewerken | brontekst bewerken]Gebruik het sjabloon:Zh-tsp als de Chinese benaming verschillend is in vereenvoudigde en in traditionele karakters, én deze nauw verbonden is met Hongkong, Macau of Taiwan:
Taoyuan ({{Zh-tsp|t=桃園|s=桃园|p=Táoyuán}})
wordt
Taoyuan (traditioneel Chinees: 桃園; vereenvoudigd Chinees: 桃园; pinyin: Táoyuán)
Bij termen met betrekking tot Hongkong of Macau wordt, indien mogelijk, ook de Kantonese transliteratie vermeld in Jyutping.
Duits
[bewerken | brontekst bewerken]Voor het gebruik van de ß, zie:
Egyptisch (oudheid)
[bewerken | brontekst bewerken]Dit is een probleemtaal omdat de enige echte spelling in hiërogliefen is. De meeste namen zijn eigenlijk alleen in wetenschappelijke transliteratie bekend, en helaas is daarin ook niet bepaald altijd eenduidigheid. Bovendien zijn sommige namen ook nog eens in hun Griekse vorm bekend, bijvoorbeeld (Sesostris voor Senusret). We volgen zo veel mogelijk de wetenschappelijke transliteratie, maar vermelden alternatieven. Soms – als de vernederlandste versie ingeburgerd is – kiezen we daarvoor.
Estisch
[bewerken | brontekst bewerken]Het Estische alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Estische woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Enkele letters kunnen voorzien zijn van diakritische tekens. Neem deze dus over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven. In de tabel hieronder wordt de volgorde van het Estische alfabet aangehouden.
Š | Š | š | š | |
Ž | Ž | ž | ž | |
Õ | Õ | õ | õ | |
Ä | Ä | ä | ä | |
Ö | Ö | ö | ö | |
Ü | Ü | ü | ü |
Fins
[bewerken | brontekst bewerken]Het Finse alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Finse woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Twee letters kunnen voorzien zijn van diakritische tekens. Neem deze dus over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Å | Å | å | å | |
Ä | Ä | ä | ä | |
Ö | Ö | ö | ö |
Georgisch
[bewerken | brontekst bewerken]Zie voor de aanbevolen transliteratie van het Georgische alfabet Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Georgisch.
Grieks
[bewerken | brontekst bewerken]- Gedetailleerd artikel:Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Latijn en Grieks
Wat het Grieks betreft is er een extra complicatie: zowel het Attisch Grieks als het koinè en het Nieuwgrieks (en vele andere vormen) zijn belangrijk, en door de eeuwen heen is de uitspraak van het Grieks zeer sterk veranderd. Voor de recentere varianten van het Nieuwgrieks (dimotiki, enz) zullen wij proberen een intuïtieve weergave te gebruiken, bijvoorbeeld Eleftherios Venizelos en niet Eleutherios Venizelos. Voor de uitgestorven taalfasen van het Grieks zullen wij een meer traditionele weergave gebruiken, bijvoorbeeld panta rhei en niet pandha ri.
Indien een woord zowel in het Oudgrieks als in het Nieuwgrieks hetzelfde is, gebruiken we de meer traditionele weergave, tenzij dit in de context niet voor de hand ligt.
Voor Nieuwgrieks (bijvoorbeeld voor plaatsnamen en persoonsnamen) is onderstaande tabel de richtlijn:
Grieks alfabet - Transcriptiegids NIEUWGRIEKS | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Α | α | Alfa | a | Β | β | Bèta | v | |||||
Γ | γ | Gamma | g | Δ | δ | Delta | d | |||||
Ε | ε | Epsilon | e | Ζ | ζ | Zèta | z | |||||
Η | η | Èta | i | Θ | θ | Thèta | th | |||||
Ι | ι | Jota | i | Κ | κ | Kappa | k | |||||
Λ | λ | Lambda | l | Μ | μ | Mu | m | |||||
Ν | ν | Nu | n | Ξ | ξ | Xi | x | |||||
Ο | ο | Omikron | o | Π | π | Pi | p | |||||
Ρ | ρ | Rho | r | Σ | σ/ς | Sigma | s | |||||
Τ | τ | Tau | t | Υ | υ | Ypsilon | y | |||||
Φ | φ | Phi | f | Χ | χ | Chi | ch | |||||
Ψ | ψ | Psi | ps | Ω | ω | Omega | o |
Meest voorkomende tweelettercombinaties:
- ει = i
- οι = i
- αι = e
- ου = ou (uit te spreken als 'oe')
- αυ = af/av
- ευ = ef/ev
- γγ = ng
- γχ = ngch
- κγ = g (aan het begin van een woord)
- ντ = d (aan het begin van een woord; de δ is in feite een dentale wrijfklank [ð], wordt wel bijna altijd als d geschreven)
- ντ = nd (middenin woord)
- μπ = b (aan het begin van een woord)
- μπ = mb (middenin woord)
Merk op dat de accenttekens worden weggelaten.
Hebreeuws
[bewerken | brontekst bewerken]We gebruiken zoveel mogelijk de door de Taalunie goedgekeurde lijst van Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands van Sofeer, ook te vinden in het WikiWoordenboek en in archiefvorm. Dat is de online-opvolger van het "Oranje Boekje" (Heikens, Henk Meijering, Hilde Pach, Jaap de Rooij, Abraham Rosenberg en Ariane Zwiers, Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands, Sdu, Den Haag 2002). Deze lijst komt voor wat betreft Bijbelse namen overeen met de spelling zoals gebruikt in de recente uitgaven van het Nederlands Bijbelgenootschap (waaronder de NBV). Sofeer heeft ook een transcriptietabel met omzettingsregels gemaakt.
Voor eigennamen zoals Moshe Sharett en David Ben-Gurion kiezen we de meest gangbare variant die zoekmachines zoals Google opleveren, doorgaans is dat een Engelse spelling.
Hindi
[bewerken | brontekst bewerken]Gebruik, behalve indien een alternatief aantoonbaar ingeburgerd is, het transcriptiesysteem IAST. Zie voor uitleg Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Devanagari. Bij voorkeur worden de diakrieten (horizontale streep boven de klinkers; punt onder de retroflexe medeklinkers) weggelaten.
Hongaars
[bewerken | brontekst bewerken]Het Hongaarse alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Hongaarse woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Klinkers kunnen voorzien zijn van diakritische tekens. Neem deze dus over. De slechts in het Hongaars voorkomende 'ő' ziet wel eens als 'õ' of (ten onrechte) als 'ö' getypt; iets dergelijks geldt ook voor 'ű' en 'ü'. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken (bijvoorbeeld als er een 'c', 'cs', 'dzs', 'gy', 'ly', 'ny', 's', 'sz', 'ty', 'zs' of een verdubbeling hiervan in het woord staan - voorbeeld: 'dzsessz'), verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Japans
[bewerken | brontekst bewerken]De Japanse geschreven taal bestaat uit drie soorten schrift, namelijk hiragana, katakana en kanji. Het kanji bestaat uit tekens die staan voor één begrip. Deze tekens zijn ontleend aan het Chinees. Het katakana wordt vooral gebruikt voor leenwoorden, zoals de tekens voor "koffie", of "McDonald's". Transliteratie van deze woorden zal over het algemeen niet nodig zijn. Het hiragana is een lettergreepschrift, dat voor de meeste tekst wordt gebruikt, bestaande uit 46 tekens. Tussen het veel gebruikte hiragana-schrift staan vaak kanji-tekens voor vaste begrippen of namen. Van de namen is niet altijd een uitspraak bekend, of deze varieert.
De Japanse gesproken taal bestaat uit een beperkt aantal lettergrepen, die overeenkomen met de hiragana-tekens. Deze tekens kunnen worden omgezet in Romeins schrift (in het Japans Romaji genoemd). Er zijn verschillende systemen beschikbaar voor het omzetten hiervan. Het meest gebruikte is het Hepburnsysteem, maar het officiële systeem van de Japanse overheid is het kunreisiki, dat echter weinig wordt gebruikt, zelfs niet door de Japanse overheid. In Wikipedia gebruiken we voor de transliteratie daarom het Hepburnsysteem.
Het belangrijkste nadeel voor Nederlandstaligen van de Hepburntransliteratie is dat de klinkers van deze transliteratie niet overeenkomen met de Nederlandse klanken ("a" wordt uitgesproken als de klank in "mak", "e" als in "eet", "i"/"y" als in "iep", "o" als in "loop" en de "u" wordt uitgesproken als "oe". Twee Japanse klinkers na elkaar worden gescheiden uitgesproken). De klinkers uit de Hepburntransliteratie moeten worden uitgesproken zoals in het Italiaans.
De macron (streepje boven klinkers, zoals ā, ī en ō) laten we op de Nederlandstalige Wikipedia weg, tenzij het meteen achter kanji/katakana/hiragana staat ter verduidelijking van de uitspraak. Dus in een artikel over vechtsporten kan één keer staan 柔道 (jūdō)
, maar verder (ook in de titel van een lemma) wordt judo dan zonder macron geschreven.
- Uitzonderingen
Uitzonderingen gelden voor woorden die niet voldoen aan de Hepburnspelling maar toch in het Nederlands zijn ingeburgerd, dan wel geografische namen die voorkomen in de lijst van de Taalunie.[2] Momenteel zijn dat er vijf:
- Tokio (Tōkyō)
- Kioto (Kyōto)
- Riukiu-eilanden (Ryūkyū)
- jiujitsu (jūjutsu)
- samoerai (samurai)
Het spreekt voor zich dat als zo'n woord voorkomt in een naam van een bedrijf, de titel van een boek of film (bijvoorbeeld The Last Samurai) enzovoorts, de officiële schrijfwijze geldt. De lijst van de Taalunie met Japanse geografische namen vermeldt naast Tokio en Kioto ook Tokyo en Kyoto. Beide varianten kunnen dus in de artikelen gebruikt worden al is het ongewenst om in hetzelfde artikel zowel Tokio als Tokyo te gebruiken. Hetzelfde geldt voor Kioto en Kyoto.
Jiddisj
[bewerken | brontekst bewerken]We gebruiken zoveel mogelijk de door de Taalunie goedgekeurde lijst van Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands van Sofeer, ook te vinden in het WikiWoordenboek en in archiefvorm. Dat is de online-opvolger van het "Oranje Boekje" (Heikens, Henk Meijering, Hilde Pach, Jaap de Rooij, Abraham Rosenberg en Ariane Zwiers, Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands, Sdu, Den Haag 2002). Sofeer heeft ook een transcriptietabel met omzettingsregels gemaakt.
Kazachs
[bewerken | brontekst bewerken]In Kazachs alfabet is de Kazachse Qaydar-transcriptie vermeld. Dit romanisatiesysteem wordt gebruikt om namen in het Latijnse alfabet weer te geven.
Khmer
[bewerken | brontekst bewerken]Het Khmer is een "probleemtaal". Hoewel er tijdens het Franse bewind een officieel transliteratiesysteem was voor plaatsnamen en dergelijke, is dit na de machtsovername in 1975 door de Rode Khmer in onbruik geraakt. Een voorbeeld hiervan is de stad Siem Reap, Siam Reab, Sieam Rap (vertaald: Siam verslagen). Dit laatste is zelf ook weer een foute naamgeving, zie het artikel.
Het beste is om uit te gaan van namen gegeven op overheidswebsites, of luisteren naar een naam en het dichtstbijzijnde Nederlandse equivalent te gebruiken.
Dan is er ook nog de gewoonte om verschillende namen voor eenzelfde persoon te gebruiken. Een koning kan tien verschillende namen hebben die allemaal even vaak voorkomen. Dit is vooral een probleem met namen van voor de Franse periode. Hierbij verschilt de naamgeving tussen de verschillende bronnen uit China, Vietnam en Thailand. Vooral de laatste twee, die regelmatig grote delen van het land bezet hielden, hebben veel verschillende namen aan dezelfde personen gegeven.
Dan is er ook nog het Khmer -> Cambodja probleem. Allebei stammen ze van het zelfde woord af, "Cambu", maar zijn in verschillende periodes naar het westen overgekomen. Daardoor wordt van de 8e tot 12e eeuw gerefereerd aan een Khmer-rijk en daarna aan Cambodja. In feite is het enige wat gebeurd is dat de hoofdstad verplaatst werd naar het huidige Phnom Penh, de dynastie is echter blijven voortbestaan. Een bijkomend probleem is dat Cambodja twee koningen heeft gehad, de "goddelijke" koning en de "uitvoerende" koning, die soms één en dezelfde persoon waren, maar in elk geval familie van elkaar. Veel westerlingen hebben de twee huizen echter door elkaar gegooid, omdat men in het westen maar één soort koning kent. Hierdoor zijn er vele verschillende lijsten van koningen van Cambodja die vaak fout zijn en verschillen van elkaar.
Dan hangt het er ook nog vanaf uit welke bron (lokaal, overheerser, China, westerlingen) de namen en woorden in het westen terecht zijn gekomen.
Het kiezen van de juiste naam kan dus moeilijk zijn.
Kirgizisch
[bewerken | brontekst bewerken]Zie Kirgizisch#Het Kirgizische alfabet.
Koreaans
[bewerken | brontekst bewerken]한국말
Zie Koreaans
Kroatisch
[bewerken | brontekst bewerken]Het Kroatische alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Kroatische woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Vijf letters (č, ć, đ, š en ž) kunnen voorzien zijn van diakritische tekens. Neem deze dus over.
Latijn
[bewerken | brontekst bewerken]- Gedetailleerd artikel: Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Latijn en Grieks
Het geschreven Latijn kent niet de J en de U. In plaats daarvan gebruikten de Romeinen de I en de V. Kleine letters (i, v,...) werden al helemaal niet geschreven door de oude Romeinen: zelfs het Romeinse Cursiefschrift kende alleen hoofdletters (maar dit schrift schreef alle letters van het Romeinse alfabet op een manier die nauwelijks te vergelijken is met de gebeitelde hoofdletters die we kennen en herkennen op Romeinse monumenten uit de klassieke oudheid). De eerste schriften die na de oudheid kleine letters begonnen te gebruiken, gaven de v ronder weer (zodat het er min of meer als een u uitzag). Uiteindelijk ergens in de loop van de middeleeuwen begon men U/u enerzijds en V/v anderzijds te differentiëren. De meeste klassieke Latijnse teksten kennen we uiteraard niet van gebeitelde opschriften, maar deze ondergingen dit soort min of meer gestandardiseerde transformaties in de middeleeuwen (ook de transformatie van I in J wanneer deze als medeklinker gebruikt werd).
Op Wikipedia schrijven we als voorkeur voor het weergeven van Latijnse begrippen een als J gebruikte I als J en een U als de V als klinker gebruikt wordt.
In sommige gevallen wordt een C traditioneel als G weergegeven.
Enkele voorbeelden kunnen dit misschien verduidelijken:
Artikeltitel | Origineel Latijn (vermeld in artikel) | Redirect-pagina's |
---|---|---|
Julius Caesar | C·IVLIVS·C·F·C·N·CAESAR | Iulius Caesar Caius Iulius Caesar Caius Julius Caesar* Gaius Iulius Caesar* |
Jupiter (mythologie) | Iupiter en/of IVPITER | Juppiter* Iuppiter* Jupiter (god) Jupiter (godheid) (en nog een paar andere combinaties in dezelfde zin) |
Gaius Marius | CAIVS (afkorting: C) MARIUS | Caius Marius |
* = Foute, ongebruikelijke of heterodoxe schrijfwijzen die, behalve eventueel als titel van redirect-pagina's, absoluut te mijden zijn in Wikipedia.
Lets
[bewerken | brontekst bewerken]Het Letse alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Letse woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Vier klinkers en zeven medeklinkers kunnen voorzien zijn van diakritische tekens. Neem deze dus over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Ā | Ā | ā | ā | |
Č | Č | č | č | |
Ē | Ē | ē | ē | |
Ģ | Ģ | ģ | ģ | |
Ī | Ī | ī | ī | |
Ķ | Ķ | ķ | ķ | |
Ļ | Ļ | ļ | ļ | |
Ņ | Ņ | ņ | ņ | |
Š | Š | š | š | |
Ū | Ū | ū | ū | |
Ž | Ž | ž | ž |
Litouws
[bewerken | brontekst bewerken]Het Litouwse alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Litouwse woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Vier klinkers en drie medeklinkers kunnen voorzien zijn van diakritische tekens. Neem deze dus over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Ą | Ą | ą | ą | |
Č | Č | č | č | |
ę | Ę | ę | ę | |
Ė | Ė | ė | ė | |
Į | Į | į | į | |
Š | Š | š | š | |
ű | ű | Ų | Ų | |
Ū | Ū | ū | ū | |
Ž | Ž | ž | ž |
Laotiaans
[bewerken | brontekst bewerken]Het Laotiaans is een "probleemtaal". Hoewel er tijdens het Franse bewind een officieel transliteratiesysteem was voor plaatsnamen en dergelijke, is dit na de communistische machtsovername in onbruik geraakt. Een voorbeeld is Xhieng Khuang, dit kan ook voorkomen als Xhieng Kuang, Chieng Kwhang, Sieng Khan en alle mogelijke combinaties afhankelijk van de taal van de persoon die het vertaald heeft.
Het beste is om uit te gaan van namen gegeven op overheidswebsites. Of luisteren naar een naam en het dichtsbijzijnde Nederlandse equivalent te gebruiken.
Dan is er ook nog de gewoonte om verschillende namen voor eenzelfde persoon te gebuiken, wat bij het bestuderen van bronnen voor de geschiedenis van Lan Xang (Lang Xang, Lan Sang, Lan Chang en alle combinatie's) moeilijkheden en verwarring veroorzaakt. Een koning kan tien verschillende namen hebben die allemaal even vaak voorkomen, het kiezen van een naam kan dan wel een beetje gebaseerd worden op oude Nederlandse bronnen uit de 17e eeuw van bezoekers aan het oude Laos.
Dan hangt het er ook nog vanaf uit welke bron (lokaal, overheerser, China, westerlingen) de namen en woorden in het westen terecht zijn gekomen.
Het kiezen van de juiste naam kan dus moeilijk zijn.
Macedonisch
[bewerken | brontekst bewerken]Voor Macedonisch, zie (indien nodig) de transliteratie van het cyrillisch alfabet.
Marathi
[bewerken | brontekst bewerken]Gebruik, behalve indien een alternatief aantoonbaar ingeburgerd is, het transcriptiesysteem IAST. Zie voor uitleg Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Devanagari. Bij voorkeur worden de diakrieten (horizontale streep boven de klinkers; punt onder de retroflexe medeklinkers) weggelaten.
Mewari
[bewerken | brontekst bewerken]Gebruik, behalve indien een alternatief aantoonbaar ingeburgerd is, het transcriptiesysteem IAST. Zie voor uitleg Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Devanagari. Bij voorkeur worden de diakrieten (horizontale streep boven de klinkers; punt onder de retroflexe medeklinkers) weggelaten.
Middelnederlands
[bewerken | brontekst bewerken]Zie kanttekening geformuleerd in Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Latijn en Grieks#Middeleeuwse manuscripten.
Mongools
[bewerken | brontekst bewerken]Het Mongools wordt in Mongolië momenteel met het cyrillisch alfabet geschreven. Het omvat het Russische alfabet met twee extra karakters ө en ү. Voor het Mongools wordt de Nederlandse transliteratie aangehouden zoals vermeld in de tabel van het artikel cyrillisch alfabet met een tweetal uitzonderingen, voor de karakters х en у.
Mongools | Nederlands |
---|---|
Өө | Öö |
Үү | Üü |
Хх | Hh |
Уу | Uu |
Voorbeelden:
Увс нуур wordt ''Uvs Nuur'' Хөвсгөл wordt ''Hövsgöl'' Сүхбаатар wordt ''Sühbaatar''
Nahuatl
[bewerken | brontekst bewerken]Voor Nahuatl wordt wordt de klassieke ortografie gebruikt (dus Nahuatl, Mexico, chilli en geen Nawatl, Mexiko en txili of iets dergelijks). De saltillo wordt weergegeven als h (dus tlahtoani), behalve in woorden waar het niet gebruikelijk is om de saltillo in weer te geven (dus Mexico en niet Mexihco).
Nepali
[bewerken | brontekst bewerken]Gebruik, behalve indien een alternatief aantoonbaar ingeburgerd is, het transcriptiesysteem IAST. Zie voor uitleg Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Devanagari. Bij voorkeur worden de diakrieten (horizontale streep boven de klinkers; punt onder de retroflexe medeklinkers) weggelaten.
Oeigoers
[bewerken | brontekst bewerken]Het Oeigoers wordt momenteel in China met het Arabische alfabet (K̡ona Yezik̡) geschreven. Transcriptie is op basis van de Turkse variant (de andere Latijnse variant, Yengi Yezik̡, wordt niet meer gebruikt). Zie de tabel in Oeigoers.
Oekraïens
[bewerken | brontekst bewerken]Niet alleen is het Oekraïens een andere taal dan het Russisch, ook zijn er verschillen in het gebruik van het Cyrillisch alfabet door beide talen, die ook hun weerslag hebben op de transcriptie. Zo wordt de letter г weergegeven met een h, en niet met een g zoals in het Russisch. Voor de klank g gebruikt het Oekraïens de letter ґ. De letter и wordt weergegeven door een y (Russisch: i), terwijl het Oekraïens een eigen і heeft die wordt weergegeven door een i en de letter ї door ji. De letter е wordt in het Oekraïens altijd getranslitereerd als e; voor je heeft het Oekraïens een eigen letter, de є.
Overigens betreft het verschillen die alleen relevant zijn wanneer vanuit het Oekraïens wordt getranscribeerd; in correcte Engelse (of andere geromaniseerde) versies zijn deze verschillen reeds verwerkt. In dit geval gelden deze regels als die welke hieronder zijn beschreven onder het kopje Russisch (met één uitzondering: de uitgang -sky blijft in het Nederlands -sky). Wel dient men er rekening mee te houden, dat sommige Oekraïense namen (vooral namen uit de Sovjet-periode) hier bekend zijn geworden via het Russisch. Dit is een complicerende factor, daar het Russisch Oekraïense namen doorgaans behandelt alsof het Russische namen zijn.
Voor meer gedetailleerde informatie over de transliteratie van het Oekraïens, zie: Romanisatie van het Oekraïens.
Pools
[bewerken | brontekst bewerken]Het Poolse alfabet komt dicht genoeg bij het Nederlandse om Poolse woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Ą | Ą | ą | ą | |
Ć | Ć | ć | ć | |
Ę | Ę | ę | ę | |
Ł | Ł | ł | ł | |
Ń | Ń | ń | ń | |
Ś | Ś | ś | ś | |
Ó | Ó | ó | ó | |
Ź | Ź | ź | ź | |
Ż | Ż | ż | ż |
Roemeens
[bewerken | brontekst bewerken]Het Roemeense alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Roemeense woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. De a, i, s en t kunnen voorzien zijn van diakritische tekens. Neem deze dus over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Besturingssystemen vanaf Mac OS X (2001) en Windows Vista (2006) bieden volledige ondersteuning voor de Roemeense letters t en s met komma (Ș ș / Ț ț). Het is dus niet langer nodig om de s en t met cedille (Ş ş / Ţ ţ) als surrogaat te gebruiken. Ook de Roemeense Wikipedia gebruikt inmiddels de correcte letters.
Ă | Ă | ă | ă | |
 |  | â | â | |
Î | Î | î | î | |
Ș | Ș | ș | ș | |
Ț | Ț | ț | ț |
Russisch
[bewerken | brontekst bewerken]Het systeem van weergave van Russische woorden en namen in het Nederlands geldt specifiek voor het Nederlands en wijkt dus af van wat er bijv. in het Engels en Duits gebruikelijk is. Vermijd Engelse vormen als Mikhail Gorbachev (Michail Gorbatsjov). Idealiter translitereer je een naam of een woord rechtstreeks vanuit het Russisch naar het Nederlands. Hierbij bestaat de minste kans op fouten. Gebruik bij het translitereren de Nederlandse transliteratie.
Als je een Russische naam of een Russisch woord in een Engels aandoende transliteratie hebt, probeer dan eerst of je het cyrillische origineel kunt vinden, en translitereer dat. Lukt dit niet, roei dan met de riemen die je hebt en translitereer dat wat je hebt zo goed mogelijk naar het Nederlands. Door de verschillende transliteratiesystemen die binnen de Angelsaksische wereld in gebruik zijn, kunnen hier geen waterdichte richtlijnen gegeven worden voor een feilloze transliteratie vanuit een Angelsaksisch systeem naar het Nederlandse. Hanteer de volgende vuistregels:
Engels | Nederlands |
---|---|
sh, zh, ch, shch | sj, zj, tsj, sjtsj |
-ey, -ei | ej |
ya, ye, yo, yu | ja, je, jo, joe |
kh | ch |
u | oe |
-sky, -skii | -ski |
-yi | -yj |
Daarnaast is besloten om in verband met klinkerbotsingen midden in woorden in de volgende drie gevallen te kiezen voor een aangepaste schrijfwijze:
Russisch | Nederlands | Voorbeeld |
---|---|---|
ий | iej | Novorossiejsk |
оу | o-oe | Novo-oeralsk |
уэ | oeë | Oeëlen |
уу | uu | Kozjuun |
Meer informatie op Cyrillisch schrift en in Transliteratie van het cyrillische alfabet.
Sanskriet
[bewerken | brontekst bewerken]Gebruik, behalve indien een alternatief aantoonbaar ingeburgerd is, het transcriptiesysteem IAST. Zie voor uitleg Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Devanagari. Bij voorkeur worden de diakrieten (horizontale streep boven de klinkers; punt onder de retroflexe medeklinkers) weggelaten.
Servisch
[bewerken | brontekst bewerken]Het Servisch kan met het cyrillisch alfabet en met het Latijnse alfabet worden geschreven.
Het Servische Latijnse alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Servische woorden in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Vijf letters (č, ć, đ, š en ž) kunnen voorzien zijn van diakritische tekens. Neem deze gewoon over.
Voor het Servische cyrillische alfabet bestaan er eigen transliteratieregels. Voorbeelden: "Милорад Павић" wordt getranslitereerd als "Milorad Pavić", "Карађорђе" als "Karađorđe" enz.
Cyrillisch alfabet Latijns alfabet |
А а A a |
Б б B b |
В в V v |
Г г G g |
Д д D d |
Ђ ђ Đ đ |
Е е E e |
Ж ж Ž ž |
З з Z z |
И и I i |
Cyrillisch alfabet Latijns alfabet |
Ј ј J j |
К к K k |
Л л L l |
Љ љ Lj lj |
М м M m |
Н н N n |
Њ њ Nj nj |
О о O o |
П п P p |
Р р R r |
Cyrillisch alfabet Latijns alfabet |
С с S s |
Т т T t |
Ћ ћ Ć ć |
У у U u |
Ф ф F f |
Х х H h |
Ц ц C c |
Ч ч Č č |
Џ џ Dž dž |
Ш ш Š š |
Sloveens
[bewerken | brontekst bewerken]Het Sloveense alfabet is nagenoeg gelijk aan het Nederlandse alfabet. Het Sloveens kent geen letters q, x, y en w. Het gebruikt de diakritische tekens č, š en ž, neem deze dus over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Slowaaks
[bewerken | brontekst bewerken]Het Slowaakse alfabet komt dicht genoeg bij het Nederlandse om Slowaakse woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Neem diakritische tekens als de umlaut (¨), de mäkčeň (ˇ), de dĺžeň (´) en het accent circonflexe (^) dus over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Á | Á | á | á | |
Ä | Ä | ä | ä | |
Č | Č | č | č | |
Ď | Ď | ď | ď | |
É | É | é | é | |
Í | Í | í | í | |
Ľ | Ľ | ľ | ľ | |
Ĺ | Ĺ | ĺ | ĺ | |
Ň | Ň | ň | ň | |
Ó | Ó | ó | ó | |
Ô | Ô | ô | ô | |
Ŕ | Ŕ | ŕ | ŕ | |
Š | Š | š | š | |
Ť | Ť | ť | ť | |
Ú | Ú | ú | ú | |
Ý | Ý | ý | ý | |
Ž | Ž | ž | ž |
Tamazight
[bewerken | brontekst bewerken]De uitspraak van de meeste letters van de gebruikelijke weergave in Latijnse letters van het Tamazight (veelal berbertalen genoemd) komt overeen met die in het Nederlands. Een uitzondering is de gh, deze letter komt overeen met de Arabische " غ - ghayin ", en de correcte uitspraak hiervan komt vaak overeen met de Franse uitspraak van de r.
Thai
[bewerken | brontekst bewerken]Het Thais is een "probleemtaal" voor transliteratie. Er bestaat geen officieel door de regering vastgesteld systeem. Hierdoor kan het voorkomen dat een populaire toeristenbestemming als "Pattaya" meerdere schrijfwijzen in officiële toeristenpublicaties van de regering krijgt en op wegwijzering borden (Pathaya, Phataya, Patthaya enz.). Ook als men meerdere reisgidsen naast elkaar legt komen verschillende schrijfwijzen voor. In principe wordt de meest gebruikte schrijfwijze gebruikt die vaak gebaseerd is op transliteratie door een engelsspreker. Bij minder algemene woorden wordt de schrijfwijze gebaseerd op hoe een Nederlander het woord uit zou spreken.
Als handleiding bij oudere woorden kan wel dienen de officiële koninklijke vertalingswijze die in het begin van de 20e eeuw voor een paar jaar van kracht was. Maar in de jaren 20 weer afgeschaft werd.
Dan is er ook nog de gewoonte om verschillende namen voor dezelfde persoon te gebuiken. Een koning kan tien verschillende namen hebben die allemaal even vaak voorkomen. Dit is vooral bij het lezen van de geschiedenis voor de Chakri-dynastie een probleem.
Dan hangt het er ook nog vanaf uit welke bron (lokaal, overheerser, China, westerlingen) de namen en woorden in het westen terecht zijn gekomen.
Het kiezen van de juiste naam kan dus moeilijk zijn.
Tsjechisch
[bewerken | brontekst bewerken]Het Tsjechische alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Tsjechische woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Neem diakritische tekens als de haček (ˇ), de čárka (´) en de kroužek (˚) dus over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Á | Á | á | á | |
Č | Č | č | č | |
Ď | Ď | ď | ď | |
É | É | é | é | |
Ě | Ě | ě | ě | |
Í | Í | í | í | |
Ň | Ň | ň | ň | |
Ó | Ó | ó | ó | |
Ř | Ř | ř | ř | |
Š | Š | š | š | |
Ť | Ť | ť | ť | |
Ú | Ú | ú | ú | |
Ů | Ů | ů | ů | |
Ý | Ý | ý | ý | |
Ž | Ž | ž | ž |
Turks
[bewerken | brontekst bewerken]Het Turkse alfabet komt nauw genoeg bij het Nederlandse om Turkse woorden en namen in Nederlandse teksten correct weer te kunnen geven. Sommige letters kunnen voorzien zijn van diakritische tekens en de i kan puntloos zijn. Neem deze spelling bij voorkeur over. Indien de meeste Nederlandstaligen een woord waarschijnlijk intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven.
Ç | Ç | ç | ç | |
Ğ | Ğ | ğ | ğ | |
I | I | ı | ı | |
İ | İ | i | i | |
Ö | Ö | ö | ö | |
Ş | Ş | ş | ş | |
Ü | Ü | ü | ü |
Tibetaans
[bewerken | brontekst bewerken]Vietnamees
[bewerken | brontekst bewerken]Door de Portugezen en Fransen is er een manier uitgedacht om het Vietnamees met Latijnse letters met diakritische tekens te schrijven, het quốc ngữ, dat nu officieel wordt gebruikt. Oudere systemen (zoals het chữ nôm) kunnen eventueel worden gebruikt om historische namen te schrijven, maar worden best steeds gevolgd of voorafgegaan door de transcriptie in quoc ngu. Aangezien de meeste Nederlandstaligen quoc ngu intuïtief verkeerd zouden uitspreken, verdient het aanbeveling de uitspraak expliciet in de tekst aan te geven, best met het accent van Hanoi (dat doorgaans als het "officiële" wordt beschouwd). Hier is een voorstel van fonetische weergave.
Aangezien niet alle browsers alle diakritische tekens van het quoc ngu correct kunnen weergeven, is het aangeraden deze zo vaak mogelijk weg te laten (eventueel na ze een eerste keer te hebben gebruikt). Voor de consistentie worden best alle tekens weggelaten – als de breve op ă wordt weggelaten, moet ook het accent op â eraf en als de dấu hỏi op ả wordt weggelaten, dan ook de dấu sắc op á. In titels van artikels worden best alle diakritische tekens weggelaten.
Bij sommige veelgebruikte namen wordt echter een meer vernederlandste schrijfwijze gebruikt: Vietnam, Hanoi en Ho Chi Minhstad. We schrijven echter wel Hải Phòng en Huế. Hiervoor geldt de richtlijn van de Taalunie, zie ook Wikipedia:Buitenlandse geografische namen.
Opmerking over codering: Er zijn heel wat mogelijkheden om de diakritische tekens te coderen. Wikipedia gebruikt uiteraard Unicode. Merk op dat daar nog twee systemen bestaan: het gewone systeem (ộ = ộ) en het systeem dat onder andere door de Vietnamese toetsenbordindeling van Windows wordt gebruikt (ộ = ô + ̣ i.e. met gecombineerd diakritisch teken). Het eerste systeem verdient de voorkeur. Bij de meeste programma's om Vietnamees te typen (zoals UniKey en het tekstvak in VietDict) is het mogelijk te kiezen in welke codering de letters uiteindelijk staan.
Net als bij Laos, Cambodja, Thailand, Myanmar etc. worden er aan dezelfde evenementen en personen vaak meerdere namen toegekend. Ook hangt het van de origine van de bron af, lokaal, Chinees, buurland, westerling, Japans enz. Het kiezen van de juiste naam kan dus moeilijk zijn.
Wit-Russisch
[bewerken | brontekst bewerken]Het Wit-Russisch gebruikt het cyrillische alfabet. Zie voor de aanbevolen transliteratie Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Wit-Russisch.
Externe hulpmiddelen
[bewerken | brontekst bewerken]Cyrillisch
[bewerken | brontekst bewerken]- transcriptor.nl, voor Russisch en Oekraïens
- Transliterator (vroeger ToCyrillic) (Firefox-extensie)[dode link]
- Installeer deze extensie om woorden en zinnen in 1x om te zetten tussen Cyrillisch schrift en Latijns schrift, en vice versa.
Voor transliteratie naar het Nederlands, voeg dan een nieuwe layout toe met hulp van deze instructies. Je kan de volgende strings gebruiken:- Oekraïens <> Nederlands:
- naam: extensions.tocyrillic.layouts.oekraiensnederlands.description
waarde: Oekraïens-Nederlandse transliteratie - naam: extensions.tocyrillic.layouts.oekraiensnederlands
waarde: [["a","А"],["b","Б"],["v","В"],["h","Г"],["d","Д"],["e","Е"],["je","Є"],["zj","Ж"],["z","З"],["y","И"],["i","І"],["ji'","Ї"],["j","Й"],["k","К"],["l","Л"],["m","М"],["n","Н"],["o","О"],["p","П"],["r","Р"],["s","С"],["t","Т"],["oe","У"],["f","Ф"],["ch","Х"],["x","Х"],["ts","Ц"],["tsj","Ч"],["sj","Ш"],["sjtsj","Щ"],["w","Щ"],["","Ь"],["","ь",true],["joe","Ю"],["ü","Ю"],["ja","Я"],["","'"]]
- naam: extensions.tocyrillic.layouts.oekraiensnederlands.description
- Russisch <> Nederlands:
- naam: extensions.tocyrillic.layouts.russischnederlands.description
waarde: Russisch-Nederlandse transliteratie - naam: extensions.tocyrillic.layouts.russischnederlands
waarde: [["a","А"],["b","Б"],["v","В"],["g","Г"],["d","Д"],["je","Е"],["jo","Ë"],["zj","Ж"],["z","З"],["i","И"],["j","Й"],["k","К"],["l","Л"],["m","М"],["n","Н"],["o","О"],["p","П"],["r","Р"],["s","С"],["t","Т"],["oe","У"],["f","Ф"],["ch","Х"],["ts","Ц"],["tsj","Ч"],["sj","Ш"],["sjtsj","Щ"],["","Ъ"],["","ъ",true],["y","Ы"],["","Ь"],["","ь",true],["e","Э"],["joe","Ю"],["ja","Я"]]
- naam: extensions.tocyrillic.layouts.russischnederlands.description
- Oekraïens <> Nederlands:
- Installeer deze extensie om woorden en zinnen in 1x om te zetten tussen Cyrillisch schrift en Latijns schrift, en vice versa.
- ↑ Aardrijkskundige namen Japan taalunieversum.org