Naar inhoud springen

Binnenstaat

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Binnenstaten in de wereld

Een binnenstaat of kustloos land is een geheel door land omgeven onafhankelijk land dat volledig door het vasteland van andere landen wordt omgeven. Het heeft daardoor geen directe toegang tot de open zee maar is daarvoor afhankelijk van andere landen. In 2012 bestonden er 44 binnenstaten.[1]

Er zijn ook staten die aan een binnenzee liggen en alleen met de oceanen verbonden zijn door middel van een zeestraat. Dit is bijvoorbeeld zo voor landen aan de Oostzee, de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Een of twee andere landen hebben hierbij de controle over de toegang tot deze zeeën. De aan binnenzeeën gelegen landen zijn weliswaar geen binnenstaten, maar zijn voor doorgang wel afhankelijk van de landen die controle hebben over deze zeestraten.

Een eilandstaat is het tegengestelde van een binnenstaat en wordt volledig door water omgeven.

Geschiedenis en belang

[bewerken | brontekst bewerken]

Historisch gezien waren binnenstaten op meerdere gebieden benadeelde landen. Deze landen waren van de zee afgesloten, zodat men geen toegang had tot hulpbronnen zoals visserij. Vaak zijn kustregio's welvarender en dichter bevolkt dan in het binnenland gelegen streken.

Landen hebben daarom meerdere pogingen ondernomen om te voorkomen dat men door land werd ingesloten:

Landen verliezen ook soms de toegang tot de zee, wat vaak niet zonder gevolgen is:

  • Het ontstaan van de nieuwe landen Eritrea (in 1993) en Montenegro (in 2006) heeft ervoor gezorgd dat respectievelijk Ethiopië en Servië binnenstaten zijn geworden.
  • Bolivia verloor zijn kust aan Chili tijdens de Salpeteroorlog tussen 1879 en 1884. De Boliviaanse marine ligt sindsdien in het Titicacameer voor het geval Bolivia weer toegang krijgt tot de zee.
  • Oostenrijk en Hongarije hebben hun toegang tot de zee verloren als gevolg van het Verdrag van Trianon in 1920. Voor deze tijd fungeerde de Kroatische havenstad Rijeka in de perioden 1779-1813, 1822-1848 en 1868-1918 als enige Hongaarse internationale haven. Weliswaar had Kroatië een constitutionele autonomie binnen Hongarije, maar Rijeka stond hier los van en werd direct vanuit Boedapest bestuurd door een aangewezen gouverneur.
  • Toen de Geallieerden het voormalige Ottomaanse Rijk tijdens de Vrede van Sèvres tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog opdeelden, werd Armenië een deel van de vilayet Trebizond beloofd, waardoor Armenië toegang tot de Zwarte Zee zou krijgen. Het Verdrag van Sèvres werd echter niet uitgevoerd als gevolg van de Turkse Onafhankelijkheidsoorlog en werd vervangen door de Vrede van Lausanne, waarin het gebied aan Turkije toegewezen werd. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd de Sovjetrepubliek Armenië weliswaar onafhankelijk, maar is een binnenstaat.

Het VN-Zeerechtverdrag geeft binnenstaten sinds 1994 het recht van doorgang van en naar de zee, zonder dat het vervoer door doorgangslanden belast wordt. De Verenigde Naties heeft een actieplan om de door land omgeven ontwikkelingslanden te ondersteunen en de huidige verantwoordelijke onder-secretaris-generaal is Anwarul Karim Chowdhury.

Sommige landen hebben weliswaar een lange kustlijn, maar veel hiervan is niet direct goed bruikbaar voor handel. Rusland bijvoorbeeld had tijdens zijn vroege geschiedenis alleen havens aan de Noordelijke IJszee, die echter voor het grootste deel van het jaar niet ijsvrij waren. Het toegang verkrijgen tot een havenstad met warmer zeewater was een belangrijke stimulans voor de Russische expansie richting de Oostzee, Zwarte Zee en de Grote Oceaan.

Enkele landen hebben kustlijnen aan afgesloten binnenzeeën, zoals de Kaspische Zee. Aangezien deze zeeën soms als meren worden gezien, en omdat ze geen mogelijkheid geven tot de internationale zeehandel, worden landen zoals Kazachstan als binnenstaten beschouwd. De Kaspische Zee heeft echter wel een waterverbinding door middel van het Wolga-Donkanaal met de Zwarte Zee en dus met de oceaan.

Lijst van binnenstaten

[bewerken | brontekst bewerken]

De meeste binnenstaten kunnen gegroepeerd worden onder de volgende blokken van aaneengesloten landen:

Daarnaast zijn er de volgende binnenstaten die aan geen enkele andere binnenstaat grenzen:

Dit zijn vooral in Europa kleine landen of ministaten, die zeer intensieve contacten met de buurlanden hebben. De vrije doorgang van goederen en personen zorgt ervoor dat er dus eigenlijk wel verbinding met de zee is.

Wanneer Armenië en Azerbeidzjan tot Europa worden gerekend, heeft dat werelddeel met zestien landen de meeste binnenstaten. Als hier Kazachstan bij wordt gerekend, zijn dat er zeventien. Worden deze drie landen tot Azië gerekend, dan heeft Afrika met vijftien landen de meeste binnenstaten. Azië heeft tussen de negen en twaalf binnenstaten (afhankelijk van bovenstaande drie landen) en Zuid-Amerika heeft maar twee binnenstaten. Noord-Amerika en Oceanië hebben geen binnenstaten. Oceanië heeft zelfs vrijwel geen landgrenzen.

Binnenstaten omgeven door binnenstaten

[bewerken | brontekst bewerken]

Er zijn twee binnenstaten die weer door andere binnenstaten worden omgeven. Een inwoner van zo'n land moet dus twee grenzen oversteken alvorens bij de kustlijn van een open zee te kunnen komen. Dit zijn:[4]

Oezbekistan is een binnenstaat omgeven door binnenstaten sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Het land heeft grenzen met Turkmenistan en Kazachstan. De beide landen zijn volledig door land omgeven, maar grenzen wel aan de zout water hebbende Kaspische Zee.

Liechtenstein werd een binnenstaat omgeven door binnenstaten na het uiteenvallen van Oostenrijk-Hongarije in 1918, maar was dit niet van 1938 tot 1945 toen Oostenrijk door nazi-Duitsland was geannexeerd.

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Binnenstaat&oldid=67816589"