Seksueel consent: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
| Regel 4: | Regel 4: | ||
Tevens speelt de vraag in hoeverre de [[overheid]] zich via wetgeving, handhaving en onderwijs met deze kwestie bezig dient te houden om het seksuele gedrag van burgers in goede banen te leiden.<ref name="Outenaar" /><ref name="Waal">{{Cite news|work=[[NRC Handelsblad]]|date=24 mei 2019|title='Als een vrouw niet expliciet 'ja' zegt, is al het andere: nee'|accessdate=5 maart 2020|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/24/vraag-even-of-de-ander-ook-seks-wil-a3961493|author=Merijn de Waal}}</ref> De meeste rechtsstelsels omarmen het principe dat [[Seksuele meerderjarigheid|mensen onder een bepaalde leeftijd (meestal 14 tot 18)]] überhaupt niet in staat zijn om instemming te geven omdat zij nog niet volwassen genoeg worden geacht om een dergelijke verantwoordelijkheid te kunnen dragen.<ref>{{Cite book|title=Psychologies van de Adolescentie|first=Martine F.|last=Delfos|url=https://books.google.nl/books?id=uPp2L0SyS6AC&pg=PA43|publisher=Pearson Education|location=Amsterdam|date=2012|page=43|isbn=9789043023832|accessdate=5 maart 2020}}</ref> |
Tevens speelt de vraag in hoeverre de [[overheid]] zich via wetgeving, handhaving en onderwijs met deze kwestie bezig dient te houden om het seksuele gedrag van burgers in goede banen te leiden.<ref name="Outenaar" /><ref name="Waal">{{Cite news|work=[[NRC Handelsblad]]|date=24 mei 2019|title='Als een vrouw niet expliciet 'ja' zegt, is al het andere: nee'|accessdate=5 maart 2020|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/24/vraag-even-of-de-ander-ook-seks-wil-a3961493|author=Merijn de Waal}}</ref> De meeste rechtsstelsels omarmen het principe dat [[Seksuele meerderjarigheid|mensen onder een bepaalde leeftijd (meestal 14 tot 18)]] überhaupt niet in staat zijn om instemming te geven omdat zij nog niet volwassen genoeg worden geacht om een dergelijke verantwoordelijkheid te kunnen dragen.<ref>{{Cite book|title=Psychologies van de Adolescentie|first=Martine F.|last=Delfos|url=https://books.google.nl/books?id=uPp2L0SyS6AC&pg=PA43|publisher=Pearson Education|location=Amsterdam|date=2012|page=43|isbn=9789043023832|accessdate=5 maart 2020}}</ref> |
||
Sinds eind jaren 1990 zijn er nieuwe modellen van seksueel consent voorgesteld. Met name de popularisering van het concept "ja is ja" (bevestigend consent) in plaats van "nee is nee" (dat een grijs gebied creërde waarin niks werd gezegd) was een belangrijke ontwikkeling. Hall (1998) definieerde consent als volgt: "de vrijwillige goedkeuring van wat er wordt gedaan of voorgesteld door een ander; toestemming; overeenstemming in mening of gevoel."<ref name=Hall>{{cite journal|last=Hall|first=David S.|title=Consent for Sexual Behavior in a College Student Population|journal=Electronic Journal of Human Sexuality|date=10 August 1998|volume=1}}</ref> Hickman en Muehlenhard (1999) stelden dat consent "vrijwillige verbale of non-verbale communicatie van een gevoel van bereidheid" om seksuele handelingen te verrichten zou moeten zijn.<ref>Hickman, S.E. & Muehlenhard, C.L. (1999) '"By the Semi-mystical Appearance of a Condom": How Young Women and Men Communicate Sexual Consent in Heterosexual Situations', ''The Journal of Sex Research'' 36: 258–72.</ref> Bevestigend consent kan nog steeds beperkt zijn omdat de onderliggende individuele omstandigheden omtrent de instemming niet altijd kunnen worden erkend middels het "ja is ja"-model of het "nee is nee"-model.<ref name=Roffee>{{cite book|title=Roffee James A., 'When Yes Actually Means Yes: Confusing Messages and Criminalising Consent' in ''Rape Justice: Beyond the Criminal Law'' red. Powell A., Henry N., & Flynn A. |date=2015 |publisher=Palgrave |pages=72–91|doi=10.1057/9781137476159_5|chapter=When Yes Actually Means Yes |last=Roffee |first=James A. |isbn=978-1-349-57052-2}}</ref> |
|||
== Etymologie == |
== Etymologie == |
||
| Regel 10: | Regel 12: | ||
== Elementen van consent == |
== Elementen van consent == |
||
{{Zie ook|Zie ook [[seksueel consent in wetgeving]], [[geïnformeerde toestemming]] en [[vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming]] voor meer informatie.}} |
{{Zie ook|Zie ook [[seksueel consent in wetgeving]], [[geïnformeerde toestemming]] en [[vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming]] voor meer informatie.}} |
||
In de wetenschappelijke literatuur zijn definities van en rondom consent en hoe dit gecommuniceerd dient te worden tegenstrijdig, beperkt of zonder consensus gebleken.<ref name=Roffee/><ref name=Beres/> Volgens James Roffee, criminoloog aan de [[Monash-universiteit]], dienen juridische definities van consent universeel te zijn om verwarring in rechterlijke uitspraken te voorkomen. Hij toonde ook aan dat de morele notie van instemming niet altijd overeenkomst met het juridisch concept. Zo zouden volwassen broers of zussen of andere familieleden vrijwillig een relatie met elkaar kunnen beginnen, maar volgens het rechtsstelsel is dat [[incest]] en derhalve een zedenmisdrijf.<ref>{{cite journal|doi=10.1093/hrlr/ngu023 |title=No Consensus on Incest? Criminalisation and Compatibility with the European Convention on Human Rights |volume=14 |issue=3 |journal=Human Rights Law Review |pages=541–572 |year=2014 |last=Roffee |first=J. A.}}</ref> Roffee betoogt dat bepaald taalgebruik in wetgeving over dergelijke familiale seksuele handelingen de lezer misleidt om als immoreel en crimineel te beschouwen, zelfs als alle betrokken partijen ermee hebben ingestemd.<ref>{{cite journal|title=The Synthetic Necessary Truth Behind New Labour's Criminalisation of Incest |doi=10.1177/0964663913502068 |volume=23 |journal=Social & Legal Studies |pages=113–130 |year=2014 |last=Roffee |first=James A.|s2cid=145292798}}</ref> Om vergelijkbare redenen zouden sommige [[Kind (leeftijdsgroep)|minderjarigen]] bij volle bewustzijn en uit vrije wil ervoor kunnen kiezen om een seksuele relatie aan te gaan, hoewel de wet dit als niet legitiem beschouwt. Hoewel het noodzakelijk is om seksuele meerderjarigheid wettelijk vast te leggen, staat dit niet toe om verschillende niveaus van bewustzijn en volwassenheid te erkennen. Deze voorbeelden illustreren hoe moreel en juridisch begrip niet altijd overeenkomen.<ref>{{cite book|title=Roffee, James (2015). When Yes Actually Means Yes in Rape Justice. 72 - 91 |doi=10.1057/9781137476159.0009 |chapter=When Yes Actually Means Yes |year=2015 |last=Roffee |first=James A. |isbn=9781137476159}}</ref> |
In de wetenschappelijke literatuur zijn definities van en rondom consent en hoe dit gecommuniceerd dient te worden tegenstrijdig, beperkt of zonder consensus gebleken.<ref name=Roffee/><ref name=Beres>{{cite journal|last=Beres. A|first=Melanie|title='Spontaneous' Sexual Consent: An Analysis of Sexual Consent Literature|journal=Feminism & Psychology|date=18 January 2007|volume=17|issue=93|page=93|doi=10.1177/0959353507072914|s2cid=143271570|accessdate=28 October 2013}}</ref> Volgens James Roffee, criminoloog aan de [[Monash-universiteit]], dienen juridische definities van consent universeel te zijn om verwarring in rechterlijke uitspraken te voorkomen. Hij toonde ook aan dat de morele notie van instemming niet altijd overeenkomst met het juridisch concept. Zo zouden volwassen broers of zussen of andere familieleden vrijwillig een relatie met elkaar kunnen beginnen, maar volgens het rechtsstelsel is dat [[incest]] en derhalve een zedenmisdrijf.<ref>{{cite journal|doi=10.1093/hrlr/ngu023 |title=No Consensus on Incest? Criminalisation and Compatibility with the European Convention on Human Rights |volume=14 |issue=3 |journal=Human Rights Law Review |pages=541–572 |year=2014 |last=Roffee |first=J. A.}}</ref> Roffee betoogt dat bepaald taalgebruik in wetgeving over dergelijke familiale seksuele handelingen de lezer misleidt om als immoreel en crimineel te beschouwen, zelfs als alle betrokken partijen ermee hebben ingestemd.<ref>{{cite journal|title=The Synthetic Necessary Truth Behind New Labour's Criminalisation of Incest |doi=10.1177/0964663913502068 |volume=23 |journal=Social & Legal Studies |pages=113–130 |year=2014 |last=Roffee |first=James A.|s2cid=145292798}}</ref> Om vergelijkbare redenen zouden sommige [[Kind (leeftijdsgroep)|minderjarigen]] bij volle bewustzijn en uit vrije wil ervoor kunnen kiezen om een seksuele relatie aan te gaan, hoewel de wet dit als niet legitiem beschouwt. Hoewel het noodzakelijk is om seksuele meerderjarigheid wettelijk vast te leggen, staat dit niet toe om verschillende niveaus van bewustzijn en volwassenheid te erkennen. Deze voorbeelden illustreren hoe moreel en juridisch begrip niet altijd overeenkomen.<ref>{{cite book|title=Roffee, James (2015). When Yes Actually Means Yes in Rape Justice. 72 - 91 |doi=10.1057/9781137476159.0009 |chapter=When Yes Actually Means Yes |year=2015 |last=Roffee |first=James A. |isbn=9781137476159}}</ref> |
||
Sommige individuen kunnen feitelijk geen instemming verlenen. Andere mensen, bijvoorbeeld een minderjarige of door alcohol of andere drugs bedwelmde personen, worden ook moreel en/of juridisch geacht geen volledige of [[geïnformeerde toestemming]] te kunnen geven, zelfs als ze verbaal wel toestemming kunnen uiten. Mensen kunnen ook instemmen met ongewenste seksuele handelingen, dat wil zeggen: iemand heeft eigenlijk niet zo'n zin in seks, maar om de ander (meestal hun vaste partner) een plezier te doen stemt hen er toch mee in; waar precies de grens ligt tussen vrijwilligheid en dwang in dit soort gevallen is echter omstreden.<ref>Quinn-Nilas, C, Goncalves, M, Grant, A, & Kennett, D. (2018). "A thematic analysis of men's sexual compliance with unwanted, non-coercive sex." ''Psychology Of Men And Masculinity'', 19(2): 203–211.</ref> |
Sommige individuen kunnen feitelijk geen instemming verlenen. Andere mensen, bijvoorbeeld een minderjarige of door alcohol of andere drugs bedwelmde personen, worden ook moreel en/of juridisch geacht geen volledige of [[geïnformeerde toestemming]] te kunnen geven, zelfs als ze verbaal wel toestemming kunnen uiten. Mensen kunnen ook instemmen met ongewenste seksuele handelingen, dat wil zeggen: iemand heeft eigenlijk niet zo'n zin in seks, maar om de ander (meestal hun vaste partner) een plezier te doen stemt hen er toch mee in; waar precies de grens ligt tussen vrijwilligheid en dwang in dit soort gevallen is echter omstreden.<ref>Quinn-Nilas, C, Goncalves, M, Grant, A, & Kennett, D. (2018). "A thematic analysis of men's sexual compliance with unwanted, non-coercive sex." ''Psychology Of Men And Masculinity'', 19(2): 203–211.</ref> |
||
Impliciete instemming (Engels: ''implied consent'') is instemming die niet uitdrukkelijk door een persoon wordt verleend, maar eerder impliciet wordt verleend door het handelen van een persoon en de feiten en omstandigheden van een bepaalde situatie (of in sommige gevallen door het stilzwijgen of nalaten van een persoon). In Canada is impliciete instemming in 1999 door het [[Hooggerechtshof van Canada]] ongeldig verklaard in de zaak ''R v Ewanchuk''; het hof oordeelde dat consent expliciet moet zijn en niet alleen maar impliciet.<ref>{{Cite web|url=https://www.thestar.com/opinion/editorials/2015/11/13/no-still-means-no-editorial.html|title=No still means "no": Editorial|date=13 november 2015 |work=thestar.com |publisher=The Toronto Star |accessdate=13 oktober 2016}}</ref> In de Verenigde Staten kan de verdachte de rechtbank er wellicht van overtuigen dat de klager op de een of andere manier impliciet instemming verleende. Verschillende handelingen kunnen door de rechtbank worden geïnterpreteerd als impliciet consent: het hebben van een eerdere relatie met de vermeende verkrachter (zoals bevriend zijn, daten, samenwonen of getrouwd zijn),<ref name= "Balos">Balos, Beverly, and Mary Louise Fellows. "Guilty of the Crime of Trust: Nonstranger Rape." Minn. L. Rev. 75 (1990): 599.</ref> in eerdere gevallen ingestemd hebben met seksueel contact, flirten,<ref name="Wicktom">Wicktom, Cynthia Ann. "Focusing on the Offender's Forceful Conduct: A Proposal for the Redefiniton of Rape Laws." ''George Washington Law Review'' 56.2 (1988): 399–430.</ref> of het dragen van "uitdagende" kleding.<ref>Tchen, Christina M. "Rape Reform and a Statutory Consent Defense." ''J. Crim. L. & Criminology'' 74 (1983): 1518.</ref> |
Impliciete instemming (Engels: ''implied consent'') is instemming die niet uitdrukkelijk door een persoon wordt verleend, maar eerder impliciet wordt verleend door het handelen van een persoon en de feiten en omstandigheden van een bepaalde situatie (of in sommige gevallen door het stilzwijgen of nalaten van een persoon). In Canada is impliciete instemming in 1999 door het [[Hooggerechtshof van Canada]] ongeldig verklaard in de zaak ''R v Ewanchuk''; het hof oordeelde dat consent expliciet moet zijn en niet alleen maar impliciet.<ref>{{Cite web|url=https://www.thestar.com/opinion/editorials/2015/11/13/no-still-means-no-editorial.html|title=No still means "no": Editorial|date=13 november 2015 |work=thestar.com |publisher=The Toronto Star |accessdate=13 oktober 2016}}</ref> In Canada kan een persoon ook op ieder gewenst moment hun consent weer intrekken.<ref name=Hall/> In de Verenigde Staten kan de verdachte de rechtbank er wellicht van overtuigen dat de klager op de een of andere manier impliciet instemming verleende. Verschillende handelingen kunnen door de rechtbank worden geïnterpreteerd als impliciet consent: het hebben van een eerdere relatie met de vermeende verkrachter (zoals bevriend zijn, daten, samenwonen of getrouwd zijn),<ref name= "Balos">Balos, Beverly, and Mary Louise Fellows. "Guilty of the Crime of Trust: Nonstranger Rape." Minn. L. Rev. 75 (1990): 599.</ref> in eerdere gevallen ingestemd hebben met seksueel contact, flirten,<ref name="Wicktom">Wicktom, Cynthia Ann. "Focusing on the Offender's Forceful Conduct: A Proposal for the Redefiniton of Rape Laws." ''George Washington Law Review'' 56.2 (1988): 399–430.</ref> of het dragen van "uitdagende" kleding.<ref>Tchen, Christina M. "Rape Reform and a Statutory Consent Defense." ''J. Crim. L. & Criminology'' 74 (1983): 1518.</ref> |
||
== Wetgeving == |
== Wetgeving == |
||
Versie van 14 jun 2021 12:42
In menselijke seksualiteit is seksueel consent[1][2] of simpelweg consent,[3] ook wel instemming,[4] toestemming,[5] wederzijdse instemming[6] of wederzijds goedvinden[7] genoemd, het akkoord tussen alle betrokkenen om seks met elkaar te hebben (seksuele handelingen te verrichten en/of ondergaan). Zolang er geen expliciete wederzijdse instemming is, verbaal of non-verbaal, worden de seksuele handelingen beschouwd als seksueel grensoverschrijdend gedrag of seksueel geweld (variërend van aanranding tot verkrachting).[8] Hierbij bestaat het risico dat er miscommunicatie optreedt, waarbij iemands gedrag door de ander onterecht wordt geïnterpreteerd als uiting van instemming.
In moderne tijden is er een zeer brede maatschappelijke consensus ontstaan dat wederzijdse instemming[6] van alle betrokkenen nodig is om over te gaan op seksuele handelingen, die in toenemende mate in zedenwetgeving wordt vastgelegd. In maatschappelijke debatten lopen de meningen uiteen over hoe expliciet instemming dient te worden geuit,[5] welke signalen het beste kunnen worden gebruikt om instemming te geven, welke signalen als 'instemming' mogen worden geïnterpreteerd en of het 'al te' expliciet geven van instemming de emotionele spanning van seks zou 'bederven'. Er zijn omstandigheden waaronder instemming als ongeldig kan of moet worden beschouwd, namelijk als de instemming niet vrijwillig wordt gegeven maar onder dwang (intimidatie of afpersing),[4] of op basis van onjuiste informatie (misleiding, oplichting, manipulatie),[4] of in een staat van sterk verminderd bewustzijn en handelingsbekwaamheid (bijvoorbeeld door verregaande vermoeidheid, gebruik van alcohol of andere verdovende middelen, inclusief drogering).[noot 1]
Tevens speelt de vraag in hoeverre de overheid zich via wetgeving, handhaving en onderwijs met deze kwestie bezig dient te houden om het seksuele gedrag van burgers in goede banen te leiden.[5][9] De meeste rechtsstelsels omarmen het principe dat mensen onder een bepaalde leeftijd (meestal 14 tot 18) überhaupt niet in staat zijn om instemming te geven omdat zij nog niet volwassen genoeg worden geacht om een dergelijke verantwoordelijkheid te kunnen dragen.[10]
Sinds eind jaren 1990 zijn er nieuwe modellen van seksueel consent voorgesteld. Met name de popularisering van het concept "ja is ja" (bevestigend consent) in plaats van "nee is nee" (dat een grijs gebied creërde waarin niks werd gezegd) was een belangrijke ontwikkeling. Hall (1998) definieerde consent als volgt: "de vrijwillige goedkeuring van wat er wordt gedaan of voorgesteld door een ander; toestemming; overeenstemming in mening of gevoel."[11] Hickman en Muehlenhard (1999) stelden dat consent "vrijwillige verbale of non-verbale communicatie van een gevoel van bereidheid" om seksuele handelingen te verrichten zou moeten zijn.[12] Bevestigend consent kan nog steeds beperkt zijn omdat de onderliggende individuele omstandigheden omtrent de instemming niet altijd kunnen worden erkend middels het "ja is ja"-model of het "nee is nee"-model.[13]
Etymologie
De Nederlandse termen '(wederzijdse) instemming' en 'toestemming' komen, net zoals bijvoorbeeld de Friese woorden ynstimming en tastimming en de Duitse woorden Einstimming en Zustimmung, uit het Proto-Germaans. Ze betekenen letterlijk met je 'stem' (door te praten met woorden) aangeven dat je ergens 'in' meegaat of iets 'toe'laat. Het woord 'consent' is in de Nederlandse taal voor het eerst aangetroffen in de 13e eeuw (1254 of 1266) en stamt via het Oudfranse woord consente af van het Latijnse werkwoord cōnsentīre, dat "het eens zijn" of "overeenstemmen" betekent (cōn- is "samen" en sentīre is "voelen", dus letterlijk "samen voelen" of "hetzelfde (erover) voelen").[14] Het verwante woord consensus betekent "overeenstemming van gevoelens" en is in de 17e eeuw via het Engels in het Nederlands geïntroduceerd.[14] Door de Nederlandse kolonisatie van Oost-Indië (1602–1949) is het Nederlandse woord 'consent' ook in verschillende Maleise talen terechtgekomen zoals het Javaans (kongsèn) en het Ambonees (konsèn).[14]
Elementen van consent
Zie ook seksueel consent in wetgeving, geïnformeerde toestemming en vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming voor meer informatie.In de wetenschappelijke literatuur zijn definities van en rondom consent en hoe dit gecommuniceerd dient te worden tegenstrijdig, beperkt of zonder consensus gebleken.[13][15] Volgens James Roffee, criminoloog aan de Monash-universiteit, dienen juridische definities van consent universeel te zijn om verwarring in rechterlijke uitspraken te voorkomen. Hij toonde ook aan dat de morele notie van instemming niet altijd overeenkomst met het juridisch concept. Zo zouden volwassen broers of zussen of andere familieleden vrijwillig een relatie met elkaar kunnen beginnen, maar volgens het rechtsstelsel is dat incest en derhalve een zedenmisdrijf.[16] Roffee betoogt dat bepaald taalgebruik in wetgeving over dergelijke familiale seksuele handelingen de lezer misleidt om als immoreel en crimineel te beschouwen, zelfs als alle betrokken partijen ermee hebben ingestemd.[17] Om vergelijkbare redenen zouden sommige minderjarigen bij volle bewustzijn en uit vrije wil ervoor kunnen kiezen om een seksuele relatie aan te gaan, hoewel de wet dit als niet legitiem beschouwt. Hoewel het noodzakelijk is om seksuele meerderjarigheid wettelijk vast te leggen, staat dit niet toe om verschillende niveaus van bewustzijn en volwassenheid te erkennen. Deze voorbeelden illustreren hoe moreel en juridisch begrip niet altijd overeenkomen.[18]
Sommige individuen kunnen feitelijk geen instemming verlenen. Andere mensen, bijvoorbeeld een minderjarige of door alcohol of andere drugs bedwelmde personen, worden ook moreel en/of juridisch geacht geen volledige of geïnformeerde toestemming te kunnen geven, zelfs als ze verbaal wel toestemming kunnen uiten. Mensen kunnen ook instemmen met ongewenste seksuele handelingen, dat wil zeggen: iemand heeft eigenlijk niet zo'n zin in seks, maar om de ander (meestal hun vaste partner) een plezier te doen stemt hen er toch mee in; waar precies de grens ligt tussen vrijwilligheid en dwang in dit soort gevallen is echter omstreden.[19]
Impliciete instemming (Engels: implied consent) is instemming die niet uitdrukkelijk door een persoon wordt verleend, maar eerder impliciet wordt verleend door het handelen van een persoon en de feiten en omstandigheden van een bepaalde situatie (of in sommige gevallen door het stilzwijgen of nalaten van een persoon). In Canada is impliciete instemming in 1999 door het Hooggerechtshof van Canada ongeldig verklaard in de zaak R v Ewanchuk; het hof oordeelde dat consent expliciet moet zijn en niet alleen maar impliciet.[20] In Canada kan een persoon ook op ieder gewenst moment hun consent weer intrekken.[11] In de Verenigde Staten kan de verdachte de rechtbank er wellicht van overtuigen dat de klager op de een of andere manier impliciet instemming verleende. Verschillende handelingen kunnen door de rechtbank worden geïnterpreteerd als impliciet consent: het hebben van een eerdere relatie met de vermeende verkrachter (zoals bevriend zijn, daten, samenwonen of getrouwd zijn),[21] in eerdere gevallen ingestemd hebben met seksueel contact, flirten,[22] of het dragen van "uitdagende" kleding.[23]
Wetgeving
Zie Seksueel consent in wetgeving voor het hoofdartikel over dit onderwerp.In de rechtsfilosofie zijn er twee hoofdmodellen voor wetgeving tegen verkrachting en andere vormen van seksueel geweld:
- Het coercion-based model (gebaseerd op dwang) 'vereist dat de seksuele handeling moet zijn verricht door middel van dwang, geweld, fysieke kracht of het dreigement van geweld of fysieke kracht om als verkrachting te kunnen worden beschouwd';[24]
- Het consent-based model (gebaseerd op instemming) 'vereist dat, om een handeling als verkrachting te kunnen beschouwden, er een seksuele handeling moet hebben plaatsgevonden waarmee de ander niet heeft ingestemd'.[24]
Het belangrijkste voordeel aan het coercion-based model is dat dit model het moeilijk maakt om iemand valselijk van verkrachting of aanranding te beschuldigen en daarom een degelijke bescherming biedt voor de juridische positie en sociale reputatie van verdachten die onschuldig zijn.[24] Het consent-based model wordt daarom bepleit als een beter alternatief voor een sterkere juridische bescherming van slachtoffers en om een grotere verantwoordelijkheid te leggen bij potentiële daders om, voorafgaand aan het hebben van seks, actief te verifiëren of falsifiëren of een potentieel slachtoffer daadwerkelijk instemt met het hebben van seks of niet, en zich ervan te onthouden zolang er geen instemming is gegeven.[24]
Anno 2018 was er een groeiende consensus in het internationaal recht dat het consent-based model de voorkeur verdient. Dit is onder meer bepleit door het CEDAW-Comité,[25] het UN Handbook for Legislation on Violence against Women,[26] het Internationaal Strafhof in Den Haag en de Istanbul-Conventie.[27]:8, 10–11 Er was echter op internationaal vlak nog geen overeenstemming over een juridische definitie van wat seksuele instemming precies is; in mensenrechteninstrumenten ontbraken dergelijke definities nog.[27]:10 Regel 70 van de Rules of Procedure and Evidence (gepubliceerd in 2002) van het Internationaal Strafhof (dat zich bezighoudt met militaire conflicten tussen staten) geeft wel een overzicht van ongeldige manieren die verdachten kunnen proberen te gebruiken om te beweren dat zij seksuele instemming hadden verkregen.[28]:24–25
In 2003 bepaalde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) dat alle 47 lidstaten van de Raad van Europa een consent-based aanpak dienden te hanteren in gevallen van seksueel geweld op grond van Artikel 3 en 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM);[24] dit was het resultaat van zijn uitspraak in de rechtszaak van M.C. tegen Bulgarije.[29] Het Protocol bij het Afrikaans Handvest over mensen- en volkenrechten over de rechten van de vrouw in Afrika (Maputo-Protocol) werd in 2003 aangenomen door de Afrikaanse Unie (AU). Dit protocol, dat in 2005 in werking trad, erkende 'ongewilde seks' apart van 'gedwongen seks' als een vorm van geweld tegen vrouwen die effectief verboden dient te worden door alle 55 lidstaten van de Afrikaanse Unie.[30]
In de rechtszaak van de Miguel Castro-Castrogevangenis tegen Peru (2006), die van toepassing was op alle 35 lidstaten van de Organisatie van Amerikaanse Staten, verklaarde het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens het volgende: 'In lijn met de internationale jurisprudentie en inachtnemend wat er is bepaald in het Verdrag [van Belém do Pará] Inzake de Preventie, Bestraffing en Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen, oordeelt het Hof dat seksueel geweld bestaat uit handelingen van seksuele aard die worden gepleegd tegen een persoon zonder diens instemming (...)'.[31]
De Istanbul-Conventie uit 2011 (volledige naam: 'Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld') bevat een consent-based definitie van seksueel geweld in Artikel 36.[27]:6 Dit bepaalt dat alle deelnemende staten die de Conventie hebben geratificeerd hun wetgeving dienen aan te passen van een coercion-based naar een consent-based model als ze dat nog niet hebben.[27]:9
In juni 2020 meldde de Zweedse Landraad voor Misdaadpreventie (Bra) dat het aantal verkrachtingsveroordelingen was toegenomen van 190 in 2017 tot 333 in 2019, een stijging van 75% nadat Zweden een consent-based definitie van verkrachting had aangenomen in mei 2018. Bra was aangenaam verrast dat deze beter dan verwachte impact en gaf als commentaar: 'Dit heeft geleid tot meer gerechtigheid voor verkrachtingsslachtoffers.' Men sprak de hoop uit dat het de sociale mentaliteit ten aanzien van seks zou verbeteren.[32]
Zie ook
- Geïnformeerde toestemming
- Consentbeginsel
- Lichamelijke integriteit
- Seksueel geweld
- Stealthing, het tijdens de seks afdoen van een condoom zonder instemming van de ander
Bronnen, noten en/of referenties
Noten
Referenties
|