Arp Schnitger

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Arp Schnitger
Beeltenis van Schnitger (midden) op het orgel in de kerk van Golzwarden
Algemene informatie
Volledige naam Arp Schnitger
Geboren 2 juli 1648
Schmalenfleth
Overleden 28 juli 1719 (begraven)
Neuenfelde
Beroep Orgelbouwer
Portaal  Portaalicoon   Klassieke muziek

Arp Schnitger (Schmalenfleth bij Golzwarden,[1] gemeente Brake (Unterweser), 2 juli 1648 – begraven Neuenfelde, 28 juli 1719) was een Duitse orgelbouwer die zo beroemd was dat hij weleens 'de Stradivarius onder de orgelbouwers' is genoemd.

Leven en werk[bewerken | brontekst bewerken]

Vele kerken in het noorden van Nederland en Duitsland bezitten een orgel dat is gebouwd door Schnitger.

Schnitger bouwde 170 orgels, waarvan 110 helemaal nieuw. Van de ruim dertig die vandaag de dag nog over zijn, bevindt het grootste deel zich in Noord-Duitsland. In Noord-Nederland staan er nog elf, overwegend in de provincie Groningen. Het orgel in de Martinikerk in de stad Groningen is geen 'nieuwbouw-Schnitgerorgel'. De Duitser restaureerde het in 1692 en breidde het verder uit.

De belangrijkste werkplaats is Hamburg. Vanuit deze werkplaats werden meesterknechten uitgezonden. Een voorbeeld hiervan is het orgel in de Jacobikerk in Uithuizen, dat niet door Schnitger is aangeraakt maar door zijn meesterknechten Johannes Radeker en Rudolf Garrels is gebouwd.Boven het orgel in zijn woonplaats Neuenfelde (Duitsland) liet hij de spreuk Gott allein die Ehre (Alleen God komt de eer toe) aanbrengen.

Het talent van Schnitger bestond er voor een groot deel uit dat hij er in was geslaagd de beste orgelbouwers uit zijn tijd om zich heen te verzamelen. Hij had een ploeg in Maagdenburg, in Bremen en in Groningen. Hij was zeer precies en gedetailleerd in zijn aanwijzingen en hoefde zelf vaak niet meer te doen dan aan het begin van een project zijn handtekening zetten en na voltooiing geld ophalen en het instrument stemmen.

Schnitger had vier zonen die ook actief waren als orgelmaker. Van hen stierven Arp Schnitger junior (1686-1712) en Hans Schnitger (1688-1708) al vroeg. Johann Jürgen (Georg) Schnitger (1690-na 1734) werkte samen met zijn jongste broer (onder meer aan het orgel van de Grote of Sint-Michaëlskerk in Zwolle), maar over zijn leven na 1734 is niets bekend. Die jongste broer was Franz Caspar Schnitger (1693-1729), de vader van Frans Casper Snitger (1724-1799) die een bekende Nederlandse orgelbouwer werd.

In 2017 dook een portret van Schnitger op in de Sint Bartholomeuskerk van Golzwarden.[2]

Opus[bewerken | brontekst bewerken]

Jaar Plaats Kerk Afbeelding Manualen Registers Origineel van Schnitger
1668–75,
1688 		Stade (D) St. Cosmae et Damiani
III/P 42 kast, prospekt, 35 registers (8 ten dele)
1677–79 Bülkau (D) St. Johannes der Täufer I 10 (?) kast, prospekt; vandaag II/P/22
1678–79,
1709 		Jork (D) St. Matthias III/P 35 kast, prospekt; vandaag II/P/22
1680 Cappel (D) St. Peter und Paul
II/P 30 kast, prospekt, 18 registers, 10 andere oude registers door Schnitger gehandhaafd
1678–82 Oederquart (D) St. Johannis III/p 28 kast, prospekt; vandaag II/P/17
1682–83 Lüdingworth (D) St. Jacobi III/P 35 kast, prospekt, 14 registers (geheel of ten dele), veel oud pijpwerk door Schnitger gehandhaafd (helft van het orgel)
1684 Elmshorn (D) Nicolaikirche II/P 23 kast; vandaag III/P/33
1686 Hamburg-Bergstedt (D) Ev. Kirche I 8 kast, 2-3 registers
1686 Blankenhagen (D) Dorfkirche
II/p 12 kast, 4-5 registers
1685–87 Steinkirchen (D) St. Nicolai et Martini II/P 28 kast, prospekt, 13 registers, 8 andere ten dele
1683–88 Hamburg-Neuenfelde (D) St. Pankratius II/P 34 kast, prospekt, 18 registers
1688 Mittelnkirchen (D) St. Bartholomäus II/p 22 6-8 registers; vandaag II/P/32
1688–90 Hollern (D) St. Mauritius II/P 24 kast, prospekt, 13 registers (geheel of ten dele)
1686–88,
1691–92 		Norden (D) Sint-Liudgerkerk
III/P 46 kast, 13 registers, 8 oude registers door Schnitger gehandhaafd
1691–92 Groningen Martinikerk
III/P 39 kast van het pedaal, prospekt, 6 registers, andere oude registers door Schnitger gehandhaafd; vandaag III/P/52
1689–93 Hamburg (D) St. Jacobi
IV/P 60 43 registers (geheel of ten dele), waarvan een aantal door Schnitger gehandhaafd
1693 Groningen Pelstergasthuiskerk
II/p 20 kast, 2 register (7 ten dele)
1693 Eutin (D) Kasteel I 9 kast
1693–94 Grasberg (D) Ev.-luth. Kirche
II/P 21 kast, 14 registers
1695–96 Noordbroek Kerk van Noordbroek
II/P 20 kast, 10-11 registers; vandaag II/P/24
1695–96 Harkstede Hervormde Kerk I 7 kast, prospekt, 5 registers; vandaag I/p/9 (10)
1694–97 Groningen Der Aa-Kerk
IV/P 40 1710 vernield
1696–97 Peize Hervormde Kerk II/P 22 oorspronkelijk in Groningen (Pepergasthuiskerk), sinds 1861 in Peize; kast, prospekt, 4-6 registers, oude registers door Schnitger gehandhaafd
1697–98 Strückhausen, gem. Ovelgönne (D) St. Johannes
II/p 12 kast van het hoofdwerk, 2 registers; vandaag II/P/15
1697–98 Dedesdorf (D) St. Laurentius
II/p 12 kast van de manuaal-werken, 10 registers; vandaag II/P/18
1697–98 Golzwarden (D) St. Bartholomäus[3]
II/P 20 kast; vandaag II/P/22
1698 Nieuw-Scheemda Hervormde Kerk I/p 8 kast, 4-6 registers
1696–99 Mensingeweer Hervormde Kerk I 8 kast, orospekt, 6 registers; vandaag I/9
1699 Groningen Lutherse kerk II/p 16 1896 door C.A. en A. van Oeckelen vervangen, maar tussen 2013 en 2017 gereconstrueerd
1699 Ganderkesee (D) St. Cyprian und Cornelius
II/p 16 kast, prospekt, 9 registers; vandaag II/P/22
1700–01 Uithuizen Kerk van Uithuizen
II/P 28 kast, 19 registers, 6 andere ten dele
1701 Moreira da Maia (Portugal) Klosterkirche San Salvador
II 12 kast, 11 registers
1701 Mariana, MG (Brazilië) Cathedral Nossa Senhora da Assunção
II/p 18 kast, prospekt, 14 registers (geheel of ten dele); waarschijnlijk door Schnitgers medewerker Heinrich Hullenkampf[4]
1699–1702  Clausthal-Zellerfeld (D) St. Salvatoris III/P 55 kast; vandaag II/P/29
1700–02 Groningen Der Aa-kerk
III/P 32 kast, prospekt, ca. 13 registers, 10 oude registers door Schnitger gehandhaafd; vandaag III/P/40 Oorspronkelijk Academiekerk Broerplein Groningen. 1814 Overgeplaatst naar Der Aa-kerk door J.W. Timpe
1702 Estebrügge (D) St. Martin
II/P 34 kast
1704 Eenum Kerk van Eenum I 10 kast, prospekt, 4-6 registers; vandaag I/p/10
1704 Godlinze Pancratiuskerk
II/p (?) 16 kast, prospekt, 8-9 registers; vandaag I/p/12
1705 Accum (D) St. Willehad II/p 14 kast
1707–08 Lenzen (D) St. Katharinen II/P 27 kast ten dele, 2-3 registers
1707–08 Hamburg-Ochsenwerder (D) St. Pankratius II/P 30 kast, prospekt, 5-11 registers; vandaag II/P/24
1709–10 Weener (D) St.-Georgskirche II/p 22 kast, 6 registers; vandaag II/P/29
1710–11 Pellworm (D) Alte Kirche II/P 24 kast, 11 registers (geheel of ten dele)
1710–11 Sneek Grote of Martinikerk III/P 36 kast, prospekt, 10 registers (geheel of ten dele)
1711 Ferwerd Sint-Martinuskerk II/P 26 5 registers
1710–13 Abbehausen (D) St. Laurentius
II/P 24 kast, prospekt, 2 registers
1715–16 Faro (Portugal) Kathedrale
II 22 door Schnitgers medewerker Heinrich Hullenkampf[4]
1714–16 Rendsburg (D) Christuskirche
II/P 29 kast, 4 registers; vandaag IV/P/51
1715–19 Itzehoe (D) St. Laurentii IV/P 43 kast, prospekt; vandaag IV/P/58
1719–21 Zwolle Grote of Sint-Michaëlskerk
IV/P 64 kast, groot deel van de registers; door de zonen Franz Caspar Schnitger en Johann Georg Schnitger voltooid
Zie de categorie Arp Schnitger van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arp_Schnitger&oldid=65086880"