Portaal:Klassieke muziek/Uitgelicht
/1 Liberace /2 Two² /3 Wolfgang Amadeus Mozart /4 Georg Szell /5 Teatro La Fenice /6 Die Walküre /7 Sergej Rachmaninov /8 Ossia /9 In de Open Lucht /10 Pjotr Iljitsj Tsjaikovski /11 flabiol /12 Die Schöpfung /13 Igor Stranvinsky /14 L'Oiseau de Feu /15 Olga Kern /16 Ástor Piazzolla /17 Motetten (J.S. Bach) /18 Antonín Dvořák /19 Zes suites voor onbegeleide cello (J.S. Bach) /20 Martha Argerich /21 Pianosonate nr. 32 (Beethoven) /22 John Adams /23 Diesis /24 Heitor Villa-Lobos /25 Alfred Schnittke
Uitgelicht[brontekst bewerken]
Wladziu Valentino Liberace (16 mei 1919, West Allis, Wisconsin – 4 februari 1987, Palm Springs), beter bekend onder zijn achter- en tevens artiestennaam Liberace, was een Amerikaans pianist, maar bovenal als flamboyant entertainer.
Liberace maakte veel succes met zijn uitbundige parafrasen en medleys van pianowerken variërend van Rachmaninov tot Debussy.
Handelskenmerken van Liberace waren zijn uitbundig geornamenteerde piano’s met een kandelaar erop, zijn grootse bontmantels, glitterkostuums, zijn brede glimlach en humor. Liberace bleef tot zijn dood in 1987 ontkennen dat hij homoseksueel was. Hij overleed aan de gevolgen van aids.
Two² is een compositie annex improvisatie van de Amerikaanse componist John Cage. Het is geschreven voor twee pianos en behoort tot zijn compositieserie Numbered Pieces. Deze Numbered Pieces zijn exact als de titel aangeeft; Two staat voor twee muziekinstrumenten en ² voor het tweede werk voor twee muziekinstrumenten; de variatie is dus oneindig.
Cage ging, als zoveel componisten, op latere leeftijd terug naar de basis van componeren. In tegenstelling tot zijn pure avant-garde gedurende de jaren 50 en 60 kreeg hij meer en meer belangstelling voor harmonie. Cage was tegelijkertijd zover doorgevoerd in zijn eigen compositiestijl, dat de harmonietechniek die hij ging hanteren nog steeds niet te vergelijken is met 20e eeuwse componisten die voortborduurden op de "oude" harmoniemodellen. Bij Cage dus geen vanzelfsprekende oplossingen van akkoorden of andere voor westerlingen in het gehoor liggende overgangen.
Wolfgang Amadeus Mozart (Salzburg, 27 januari 1756 – Wenen, 5 december 1791), eigenlijk Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart, was een componist, pianist, en dirigent van klassieke muziek.
W.A. Mozart wordt algemeen beschouwd als een muzikaal wonderkind (hoewel hij pas als rijpe tiener zijn betere werk begon te componeren) en een van de allergrootste componisten. Zijn werk heeft veel invloed gehad op latere componisten zoals Ludwig van Beethoven en Johannes Brahms.
Georg Szell, of György Széll (Boedapest, 7 juni 1897 - Cleveland, 30 juli 1970) was een Amerikaans dirigent van Hongaarse afkomst.
Szell groeide, hoewel geboren in Boedapest, op in Wenen. Hij studeerde bij Eusebius Mandyczewski, Max Reger en anderen. Hij studeerde eerst piano samen met studiegenoot Rudolf Serkin bij Richard Robert. Szell en Serkin werden vrienden voor het leven en werkten muzikaal veel samen.
Op elfjarige leeftijd tourde Szell door Europa als pianist en componist, en debuteerde toen in Londen, waar de kranten hem "de nieuwe Mozart" noemden.
Teatro La Fenice ("de feniks") is een operatheater in Venetië. Het is een van de beroemdste theaters in Europa, waar veel bekende opera’s in premiere gingen. De naam is wel bijzonder illustratief, gezien het feit dat het theater een aantal malen is afgebrand en weer opnieuw is opgebouwd.
Geschiedenis[brontekst bewerken]
Eerste theater[brontekst bewerken]
In 1774 brandde het San Benedetto theater, dat meer dan veertig jaar het belangrijkste operatheater van Ventië was, tot de grond toe af. Zodra het herbouwd was brak een een juridisch dispuut uit tussen de eigenaars, de Venier familie, en het bedrijf dat het theater runde; als gevolg daarvan besloot dit bedrijf een eigen operatheater te bouwen op Campo San Fantin.
Die Walküre is de titel van een opera van Richard Wagner die wordt opgevoerd op de eerste dag van Wagner’s tetralogie Der Ring des Nibelungen, die bestaat uit een vooravond (Das Rheingold) en drie dagen (respectievelijk Die Walküre, Siegfried en Götterdämmerung).
Het verhaal[brontekst bewerken]
Voorgeschiedenis[brontekst bewerken]
Sinds das Rheingold heeft Wotan niet alleen negen Walküren verwekt, maar ook de tweeling Siegmund en Sieglinde, en het geslacht van de Wälsungen. De tweeling is al jong gescheiden, want toen Siegmund en zijn vader op een dag terugkwamen van de jacht, hadden rovers zijn moeder vermoord en zijn zuster ontvoerd. Sieglinde werd uitgehuwelijkt aan Hundling, een van de leden van deze bende. Op het huwelijksfeest verscheen een vreemdeling (vader Wolfe=Wotan), die een zwaard (Nothung) stootte in de stam van een es. Tot nu toe is het niemand gelukt het zwaard er weer uit te krijgen. Inmiddels is Siegmund ook het spoor van zijn vader kwijt; hij weet ook niet meer hoe hij heet en wordt hij voortdurend achtervolgd door rampspoed.
.jpg)
Sergej Vasiljevitsj Rachmaninov (Russisch: Сергей Васильевич Рахманинов; zelf schreef hij Rachmaninoff) (Novgorod, 1 april 1873 – Beverly Hills, 28 maart 1943) was een Russisch componist, pianist, muziekpedagoog en dirigent.
Biografie[brontekst bewerken]
Sergej Rachmaninov werd geboren op Landgoed Oneg in de Oblast Novgorod. Muzikaal talent werd bij Rachmaninov reeds vroeg ontdekt. Zijn oudere neef Aleksander Siloti, zelf een pianovirtuoos, introduceerde de twaalfjarige Rachmaninov bij Nikolaj Zverev, een conservatoriumdocent die begaafde jongelingen tot pupil nam om ze voor te bereiden op het conservatorium. Na vier jaar werd Rachmaninov toegelaten tot het conservatorium van Moskou. Hij studeerde piano bij Siloti, contrapunt bij Sergej Tanejev en compositie bij Anton Arenski (waar Aleksandr Skrjabin een medestudent was). In 1892 studeerde hij – een jaar eerder dan de gemiddelde student – af, waarbij hij een gouden medaille uitgereikt kreeg voor compositie. In hetzelfde jaar ontstond de beroemde prélude in cis (op. 3 nr. 2, "Klokken van Moskou"), uit de aan Arenski opgedragen reeks pianowerken Morceaux de Fantaisie, op. 3. In dat jaar hield hij ook zijn eerste grote tournee door Rusland.
Ossia is een muziekterm die aanduidt dat er in een partituur een alternatief genoteerd is ter uitvoering van de muziek. Er bestaan zowel ossia's van de componist als van de uitgever of bewerker van de partituur.
Het woord ossia stamt uit het Italiaans en betekent 'alternatief'. Het werd oorspronkelijk gespeld als 'o sia' (= ofwel).
Het ossia wordt meestal...
In de Open Lucht is een verzameling van vijf stukken voor solo piano, Sz. 81, BB 89, van Béla Bartók geschreven in 1926. In de Openlucht (Engels: Out of Doors, Duits Im Freien, Frans: En Plein Air) is een van de weinige composities van Bartók met een programmatische titel. Het bestaat uit de volgende vijf stukken, met hun lengte gebaseerd op metronoomaanduidingen en met internetlinks naar opnames van Giuseppe Albanese:
- Met Trommels en Fluiten - pesante 1'45" [Luister]
- Barcarolla - andante 2'17" [Luister]
- Musettes – moderato 2'35" [Luister]
- Muziek van de Nacht – lento - (un poco) pìu andante 4'40" [Luister]
- De Achtervolging – presto 2'00"-2'12" [Luister]
Pjotr Iljitsj Tsjaikovski (Russisch: Пётр Ильич Чайковский) (Votkinsk, 7 mei 1840 – Sint-Petersburg, 6 november 1893) was een Russisch componist, wiens muziek door landgenoten uit zijn tijd, in het bijzonder de leden van Het Machtige Hoopje, als (te) westers werd bestempeld.
Tsjaikovski was eerst ambtenaar, ging muziek studeren aan het Konservatorija im. N.V.Rimskogo-Korsakova te Sint-Petersburg en werd toen leraar aan datzelfde conservatorium. Een rijke bewonderaarster, gravin Nadesjda Filaretovna von Meck, bood hem in 1877 de mogelijkheid zijn leven geheel aan het componeren te wijden. Jarenlang onderhielden zij een innige briefwisseling, maar Tsjaikovski heeft haar nooit willen ontmoeten (mogelijk een gevolg van zijn onderdrukte homosexualiteit). In 1890 zette de gravin haar financiële steun om onduidelijke redenen stop. Een bekende theorie is dat zij zich niet kon verenigen met zijn seksuele geaardheid.
De flabiol (ook bekend als flaviol, flubiol of fabirol) is een soort fluit en dit muziekinstrument wordt tot de houtblazers gerekend. De flabiol is een van de twaalf typische instrumenten van de Catalaanse cobla. De flabiolbespeler speelt vaak met één hand deze fluit, terwijl de andere hand een trommeltje bespeelt, dat hij onder een elleboog klemt. De flabiol is ongeveer 20 - 25 cm lang en heeft 5 of 6 gaten aan de voorzijde en 3 aan de achterzijde. De flabiol speelt thema's in een hoge ligging.
Het oratorium Die Schöpfung (De Schepping, Hoboken-Verzeichnis XXI/2) is een compositie van Joseph Haydn voor koor, orkest en drie of vijf zangsolisten.
Ontstaansgeschiedenis[brontekst bewerken]
Het werk ontstond tussen oktober 1796 en april 1798 en wordt algemeen beschouwd als een van Haydn's meesterwerken. Dit oratorium beschrijft en illustreert muzikaal het scheppingsverhaal volgens het Bijbelboek Genesis.
Haydn werd tot het schrijven van dit grote werk voor koor en orkest geïnspireerd door het horen van de werken van Händel, tijdens zijn twee reizen naar Engeland tussen 1791 en 1794.
Haydn's originele manuscript is sinds 1803 verdwenen.
Igor Fjodorovitsj Stravinsky (Игорь Фёдорович Стравинский) (Oranienbaum, 17 juni 1882 – New York, 6 april 1971), in het Nederlands overwegend gespeld als Igor Stravinsky, maar ook als Strawinsky, was een van de belangrijkste componisten (Oeuvre van Igor Stravinsky) en dirigenten van de 20e eeuw. De van geboorte Russische componist verwierf in 1934 de Franse nationaliteit en werd, nadat hij zich eind jaren dertig van de 20e eeuw in de Verenigde Staten vestigde, in 1945 tot Amerikaan genaturaliseerd.
Stravinsky's vader was baszanger bij het Keizerlijke Mariinskitheater in Sint-Petersburg. Vanaf zijn negende kreeg Stravinsky pianolessen van onder andere Leokadiya Kashperova, een leerlinge van Anton Rubinstein, en hij maakte zulke vorderingen dat hij al snel een niveau had bereikt om Mendelssohns pianoconcert in g te spelen.
L'Oiseau de Feu (W16) (Nederlands: De Vuurvogel en Russisch: Zhar Ptitsa) is een sprookjesballet in twee scènes van Igor Stravinsky, gecomponeerd tussen 1909 en 1910 in Sint-Petersburg en opgedragen aan 'mijn beste vriend Andrey Rimski-Korsakov', de zoon van Nikolaj Rimski-Korsakov. De eerste uitvoering vond plaats op 25 juni 1910 in de Opera van Parijs door de Ballets Russes o.l.v. de componist en dirigent Gabriel Pierné. Het werk behoort, samen met Petroesjka en Le Sacre du Printemps, tot Stravinsky's drie grote 'Russische' balletten - de bekendste en populairste composities van de componist - en het is waarschijnlijk ook altijd de populairste van de drie geweest.
Olga Kern, Russisch: Ольга Керн (23 april 1975) is een Russisch pianiste.
Levensloop[brontekst bewerken]
Olga Kern is geboren in een familie van musici, die directe banden had met Tsjaikovski en Rachmaninov, en begon met pianolessen bij Evgeny Timakin aan de Centrale Muziekschool van Moskou toen ze vijf jaar oud was Ze zette haar studie later voort bij Sergej Dorenski aan het Moskou Conservatorium en is lid van Rusland's Internationale Academie der Kunsten. Kern kreeg ook onderricht van Boris Petrushansky aan de fameuze Accademia Pianistica Incontri col Maestro in Imola in Italië.
Ástor Piazzolla (Mar del Plata, 11 maart 1921 - Buenos Aires, 4 juli 1992) was een Argentijns tanguero (tangomuzikant), bandoneonist en componist. Zijn nieuwe tangobenadering zorgde voor een vernieuwing van de Tango. Piazzolla wordt beschouwd als een controversieel figuur op muzikaal en politiek vlak.
Piazzolla's bekendste werk is ongetwijfeld Adiós Nonino. Hierover wordt gezegd dat hij telefoon kreeg in Amerika, dat zijn vader was overleden. Piazzolla trok zich terug op zijn kamer en begon op zijn piano dit lied te spelen. "Adiós Nonino" betekent "Vaarwel opaatje". Hij improviseerde dit lied ter plekke en schreef het op. Het nummer geniet grote bekendheid in Nederland sinds het door Carel Kraayenhof op de bruiloft van Máxima Zorreguieta en Willem Alexander werd voorgedragen.
Johann Sebastian Bach schreef een zestal motetten (BWV 225-230) voor uitvoering bij begrafenisdiensten. Bachs motetten zijn weliswaar betrekkelijk onbekend, maar zij behoren tot zijn meest volmaakte werken en ze zijn bovendien een absoluut hoogtepunt in de westerse polyfonie. Hun onbekendheid is te wijten aan het feit dat ze zelden worden uitgevoerd en dit heeft onder andere te maken met hun beruchte moeilijkheidsgraad die vraagt om een topkoor wat doorsnee- of amateuruitvoeringen onmogelijk maakt.
Antonín Leopold Dvořák was een Tsjechisch componist, muziekpedagoog, dirigent en (alt-)violist.
Vaderlandsliefde, grote verbondenheid met de natuur, een diepe religiositeit, maar eveneens uitbundige levensvreugde komt in het werk van de bescheiden Dvořák tot uitdrukking, die met groot geduld een lange weg van mislukking volhield, tot door de voorspraak van Johannes Brahms zijn Slavische dansen gepubliceerd werden waardoor hij tot de top van de muziekwereld doorbrak. Hij heeft,- rijk aan ideeën -, immer fascinerende muziek geschreven.
Dvořák wist de eerste plaats te veroveren op het Tsjechisch muzikaal ereschavot. Bedřich Smetana en Leoš Janáček krijgen een eervolle tweede, respectievelijk derde plaats toebedeeld.
De Zes suites voor onbegeleide cello van de Duitse componist Johann Sebastian Bach zijn een van de grootste werken geschreven voor de violoncello. De suites worden gekenmerkt door een enorme variëteit aan speeltechnieken, een grote emotionele lading en een fascinerende interactie bij de stemmen en conversaties in het muziekstuk, die Bach heeft weten te bereiken door gebruik te maken van imaginaire polyfonie. Omtrent de suites rijzen vele vragen op, zo heersen er ideeën dat de suites niet door Johann Sebastian Bach zijn geschreven, maar door zijn vrouw, Anna Magdalena Bach. Aanvankelijk beschouwd als etudes, worden de cellosuites hedendaags beschouwd als de "Cellobijbel".
Martha Argerich (Buenos Aires, 5 juni 1941) is een Argentijnse concertpianiste. Haar aversie ten opzichte van de pers en publiciteit heeft ertoe geleid dat Argerich voor een groot gedeelte van haar carrière uit de schijnwerpers is gebleven. Zij heeft ook maar weinig interviews gegeven. Dit heeft haar met een zekere waas van geheimzinnigheid omhuld. Een zekere wispulturigheid kan haar ook niet worden ontzegd. Haar spel is zeer temperamentvol te noemen en ze wordt algemeen erkend als een van de grootste pianisten van deze tijd.
De Pianosonate nr. 32 in C-klein, opus 111 is een compositie voor piano van Ludwig van Beethoven. Het is de laatste van de serie van 32 sonates voor piano. De sonate werd voltooid en uitgegeven in 1822.
Samen met Beethovens 33 Variaties op een wals van Anton Diabelli, op. 120 (1823) en zijn twee verzamelingen 11 Bagatellen Opus 119 (1822) en 6 Bagatellen Opus 126 (1824), was dit een der laatste composities voor piano die Beethoven schreef. Het werk ontstond tussen 1821 en 1822. Net als andere sonates uit Beethovens late periode bevat de sonate fugatische elementen en is het stuk uitvoeringstechnisch veeleisend.
John Coolidge Adams (Worcester (Massachusetts), 15 februari 1947) is een Amerikaanse componist van koorwerken, werken voor orkest en opera's. John Adams is een vertegenwoordiger van de stijl die Minimal music genoemd wordt.
De compositie van Adams' On the Transmigration of Souls, een koorwerk ter herdenking van de slachtoffers van de terreuraanvallen op 11 september 2001, won de Pulitzer-prijs voor muziek in 2003. Met name de Nederlandse dirigent Edo de Waart zette zich in om John Adams' composities uit te voeren.
Een diesis (uit het Grieks: afscheiding) is een muziektheoretische term die oorspronkelijk afkomstig was uit de Griekse muziektheorie om bepaalde muzikale microtonale intervallen aan te duiden.
Meest gebruikte betekenis[brontekst bewerken]
Doorgaans is de 'diesis' het verschil tussen drie rein (in de verhouding 5:4) gestemde grote tertsen en een rein (in de verhouding 1:2) octaaf. Deze verhouding is 128:125 of ongeveer 41,06 cents.
Immers: .
Verband met enharmoniek[brontekst bewerken]
In het twaalftonige gelijkzwevende systeem zijn (bijvoorbeeld op een piano) drie gestapelde grote terts
.jpg)
Heitor Villa-Lobos (Rio de Janeiro, 5 maart 1887 — 17 november 1959) was een Braziliaans componist en cellist. Hij schreef vele werken voor orkest, ensemble en solo-instrumenten. Typisch voor zijn werk is het gebruik van Braziliaanse volksmuziek, maar er zijn ook stijlelementen in terug te vinden uit het impressionisme, expressionisme, barok en classicisme. Villa-Lobos is de bekendste Zuid-Amerikaanse componist.
Alfred Garrijevitsj Schnittke (Russisch: Альфред Гарриевич Шнитке) (Engels, 24 november 1934 – Hamburg, 3 augustus 1998) was een Russische componist en pianist van de Volga-Duitse nationaliteit.
Alfred Schnittke was de zoon van een uit Frankfurt am Main afkomstige Duits-Joodse vader en een Volga-Duitse moeder. Hij werd geboren in Engels, de toenmalige hoofdstad van de Volga-Duitse Republiek. Zijn muzikale opleiding begon hij in 1946 in Wenen, waar zijn vader als journalist en vertaler werkzaam was. Vanaf 1948 voort in Moskou, aan het Moskou Conservatorium P. I. Tsjaikovski (Russisch: Московская Государственная Консерватория им. П.И.Чайковского), waar hij later ook les zou geven. Vanaf de jaren zeventig wijdde hij zich volledig aan het componeren