Homologie (morfologie)

Homologie van de botten van de hand bij verschillende zoogdieren. I Mens, II Hond, III Varken, IV Koe, V Tapir, VI Paard (uit Gegenbaur 1870)

Homologe organen zijn organen die oorspronkelijk hetzelfde bouwplan en dezelfde functie hadden, maar onder andere door veranderende omstandigheden en evolutie andere vormen en functies kunnen hebben gekregen. Een bekend voorbeeld is dat van de voorpoten (voorste extremiteiten) bij zoogdieren.

Homologe structuren bij landplanten

Vereenvoudigd schema van homologieën bij Embryophyta

Naaktzadigen en Bedektzadigen		Heterospore Varens		Isopsore Varens	Hauwmossen, mossen en levermossen
mannelijk (♂)	vrouwelijk (♀)	mannelijk (♂)	vrouwelijk (♀)	-	-
Meeldraad	Zaadschub en vruchtblad	Microsporofyl	Macrosporofyl	Sporofyl	Kapselsteel
Pollenzak	Nucellus = zaadknopkern	Microsporangium	Macrosporangium	Sporangium	Sporenkapsel
Pollenmoedercel	Embryozakmoedercel	Microsporemoedercel	Macrosporemoedercel	Sporemoedercel	Sporemoedercel
Stuifmeel = pollen	Embryozakcel	Microspore	Macrospore	Spore	Spore
Pollenbuis, vegetatieve celkernen	Synergiden, secundaire embryozakkern en antipoden	Microprothallium en antheridium	Macroprothallium en archegonium	Prothallium, archegonium (♀) en antheridium (♂)	Protonema, archegonium (♀) en antheridium (♂)
Generatieve cel	Eicel	Antherozoïde	Eicel	Eicel, antherozoïde	Eicel, antherozoïde

Homologe organen in het menselijk voortplantingssysteem

Lijst van homologe organen

Dit is een lijst van homologe organen in het menselijk lichaam, met name van de geslachtsorganen, die zich in een menselijk embryo onder invloed van o.a. het hormoon testosteron vanuit een dezelfde groep cellen (blastocyste) ontwikkelen tot verschillende mannelijke en vrouwelijke organen.

Oorsprong	Mannelijk	Vrouwelijk
Gonade	Teelbal	Eierstok
Paramesonefrisch kanaal	Appendix testis	Eileider
Paramesonefrisch kanaal	Prostaatkanaal	Uterus, bovenste deel vagina
Mesonephros	Paradidymis	Epoophoron, Paroöphoron
Mesonephros	Rete testis	Rete ovarii
Mesonephros	Epididymis	Gartners kanaal
Mesonephros	Vas deferens
Mesonephros	glandulae vesiculosae
Urogenitale holte Sinus urogenitalis	Prostaat	Para-urethrale klieren
Urogenitale holte	Urineblaas, urinebuis	Urineblaas, urinebuis, onderste deel vagina
Urogenitale holte	Cowperse klier	Klieren van Bartholin
Labioscrotale vouw	Scrotum	Labia majora
Urogenitale vouw	Sponsvormige urinebuis	Labia minora
Genitale tubercle	Penis	Clitoris
Genitale tubercle	corpus spongiosum penis (zwellichaam)	Zwellichaam van de clitoris
Genitale tubercle	Glans penis	Clitoris
Genitale tubercle	Crus penis	Clitorale crura
Prepuce	Voorhuid	Clitorishoed
Peritoneum	Processus vaginalis	Kanaal van Nuck
Gubernaculum	Gubernaculum testis	Rond ligament van de uterus (ligamentum rotundum)

Inwendige differentiatie

Zie de drie figuren A, B en C rechts.

Schema's die de mannelijke en vrouwelijke ontwikkeling aangeven vanuit een gemeenschappelijk type.

Fasen in de ontwikkeling van uitwendige organen.

A. primitieve urogenitale organen in het embryo vóór genitale verschillen.	B. vrouwelijk.	C. mannelijk.
3. Ureter	Ureter	Ureter
4. Urineblaas	Urineblaas	Urineblaas
5. Urachus	Urachus	Urachus
i. Onderste deel van de ingewanden	i. Onderste deel van de ingewanden	i. Onderste deel van de ingewanden
cl. Cloaca
cp. Opbolling die zich ontwikkelt tot clitoris of penis (genitale tubercle)	cc. Corpus cavernosum clitoridis	cp. Corpora cavernosa penis
ug. Sinus urogenitalis	C. Klier van Bartholin met direct daarboven de urethra	C. Klier van Bartholin van één kant
	f. De buikopening van de linker eileider
	g. ligamentum rotundum (ronde ligament), overeenkomend met het gubernaculum	g. het gubernaculum
	h. Plaats van het hymen
ls. Labioscrotale vouwen	l. Labium majus	s. Scrotum
	n. Labium minus
m, m. Rechts en links de kanalen van Müller samen met de kanalen van Wolff in gc, het genitale koord		m. kanaal van Müller, het bovenste deel blijft bestaan als de hydatide van Morgagni; het onderste deel, aangegeven met een stippellijn naar de prostaat, is het soms aanwezige cornu en buis van de uterus masculinus.
ot. De genitale rand waar de eierstok of teelbal wordt gevormd.	o. De linker eierstok	t. Teelbal op de plaats waar deze oorspronkelijk wordt gevormd; t’, samen met de gestippelde lijn erboven geeft dit de richting aan waarin de teelbal en de bijbal afdalen in het scrotum.
		pr. De prostaat
	sc. Corpus cavernosum urethrae	sp. Corpus cavernosum urethrae
	u. Uterus. De eileider aan de rechterkant is m.
	v. Vulva
	va. Vagina
		vh. Ductus aberrans
		vs. Vesicula seminalis
W. Links Lichaam van Wolff		W. verspreide resten van het Lichaam van Wolff, bestaande uit het orgaan van Giraldès, of de paradidymis van Waldeyer.
w, w. Rechts en links kanalen van Wolff	W. Verspreide resten van de kanalan van Wolff bij het paroöphoron van Waldeyer; dG. Resten van het linker kanaal van Wolff, deze gaan naar het kanaal van Gärtner, aangegeven met stippellijnen; aan de rechterkant aangegeven met w.
	po. Epoöphoron

Uitwendige differentiatie

Tekening rechts; fasen in de ontwikkeling van uitwendige organen:

• A: Gelijk
• B, D, F: Vrouwelijk
• C, E: Mannelijk

Zie ook

• Embryologie
• Homologie (genetica)

Geplaatst op:
11-05-2009

Dit artikel is een beginnetje over biologie. U wordt uitgenodigd om op bewerken te klikken om uw kennis aan dit artikel toe te voegen.