Gonade
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
De gonaden of geslachtsklieren zijn bij dieren de organen die de geslachtscellen vormen. Bij mannelijke dieren zijn dit de testes (ook wel zaadballen) en bij de vrouwelijke dieren de eierstokken.
De geslachtsklieren scheiden hun afscheidingsproducten zowel intern als extern af. Ze behoren hiermee zowel tot het endocriene als het exocriene systeem. Bij de gonaden gaat het om geslachtshormonen (endocrien) en geslachtscellen (exocrien).
Enkele kenmerken bij aandoeningen aan de geslachtsklieren bij de mens:
- verandering van uiterlijke geslachtskenmerken (vervrouwelijking, vermannelijking of androgyne kenmerken)
- groeistoornissen
- vruchtbaarheidsstoornissen
- veranderd seksueel gedrag
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Endocriene klieren en bijbehorende hormonen
| Hypothalamus: | GnRH · TRH · dopamine · CRH · GHRH · somatostatine · MCH |
| Hypofyse: | Hypofyseachterkwab: oxytocine · vasopressine Hypofysevoorkwab: FSH · LH · TSH · prolactine · POMC (CLIP · ACTH · MSH · endorfines · lipotropine) · GH |
| Pijnappelklier: | melatonine · dimethyltryptamine |
| Schildklier: | schildklierhormonen (T3 · T4) · calcitonine |
| Bijschildklier: | parathormoon |
| Alvleesklier: | glucagon · insuline · amyline · somatostatine · pancreatische polypeptide |
| Bijnier: | Bijnierschors: aldosteron · cortisol · cortison · DHEA · DHEA-S · androsteendion Bijniermerg: adrenaline · noradrenaline |
| Gonadale as: | Teelballen: testosteron · Anti-Müller-hormoon (AMH) · inhibine Eierstokken: oestradiol · progesteron · activine en inhibine · relaxine (zwangerschap) Placenta: humaan choriongonadotrofine · HPL · oestrogeen · progesteron |
| Thymus: | thymosines (thymosine α1 · bètathymosines) · thymopoëtine · thymuline |
Overige hormoonproducerende organen
| Spijsverteringskanaal: | Maag: gastrine · ghreline Twaalfvingerige darm: cholecystokinine · incretines (GIP · GLP-1) · secretine · motiline · VIP Kronkeldarm: enteroglucagon · PYY 3-36 Lever/overig: insulin-like growth factor (IGF-1 · IGF-2) |
| Vetweefsel: | leptine · adiponectine · resistine |
| Skelet: | osteocalcine |
| Nieren: | Juxtaglomerulair apparaat: renine Peritubulaire cellen: Erytropoëtine-EPO · calcitriol · prostaglandine |
| Hart: | natriuretisch peptide (atriaal natriuretisch peptide-ANP · Brain natriuretic peptide-BNP) |