Nijkerk (stad)
Gemeente in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
.png)
| |||
| Situering | |||
| Provincie |  Gelderland
| ||
| Coördinaten | 52°13'17"NB, 5°29'3"OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 72,04 km² | ||
| - land | 69,34 km² | ||
| - water | 2,7 km² | ||
| Inwoners (1 januari 2024) |
45.358? (654 inw./km²) | ||
| Bestuurscentrum | Nijkerk | ||
| Belangrijke verkeersaders | Sjabloon:A-wegNL Sjabloon:A-wegNL Sjabloon:N-wegNL | ||
| Politiek | |||
| Burgemeester (lijst) | Gerard Renkema (CDA) | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen (2019) | € 26.400 per inwoner | ||
| Gem. WOZ-waarde (2019) | € 307.000 | ||
| WW-uitkeringen (2014) | 37 per 1000 inw. | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 3860-3864, 3870-3871 | ||
| Netnummer(s) | 033 | ||
| CBS-code | 0267 | ||
| CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
| Website | www.nijkerk.eu | ||
 Bevolkingspiramide (2023) | |||
| |||
|
Foutief gebruik van Sjabloon:Infobox gemeente Nederland. De volgende parameters dienen niet handmatig te worden ingevoerd: oppervlakte, oppervlakte land, oppervlakte water, inwoners, datum inwoners en dichtheid. |
Nijkerk (ⓘ) (Nedersaksisch: Niekark) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland.
De gemeente Nijkerk heeft Sjabloon:Inwonertal NL gemeente inwoners (Sjabloon:Inwonertal NL datum, bron: CBS) en een oppervlakte van 72,05 km², waarvan 2,53 km² water. De gemeente bestaat uit de kernen Nijkerk, Nijkerkerveen en Hoevelaken, alsmede de buurtschappen Holkerveen en Driedorp. De stad Nijkerk zelf heeft circa 25.000 inwoners. Nijkerk is centraal gelegen tussen de Veluwe en Eemland, met een goede bereikbaarheid via Rijksweg A28 en de spoorlijn Amersfoort-Zwolle.
Geschiedenis
De naam Nijkerk stamt af van de Nieuwe kerk, die gebouwd werd nadat de oude kapel in 1221 door een veenbrand was verwoest. Nijkerk heeft in de geschiedenis een aantal keren te kampen gehad met rampen. In 1421 brandde de kerk af. Ook vonden er overstromingen plaats vanuit de Zuiderzee; onder andere op 13 - en 14 januari 1916. Omdat Nijkerk centraal lag tussen het aartsbisdom Utrecht en het hertogdom Gelre, was de stad regelmatig strijdtoneel, en in 1412 werd het dorp geheel verwoest. Op 27 maart 1413 kreeg Nijkerk als vergoeding stadsrechten en vrijstelling van tolgeld in Gelre. In 1540 brandde de stad vrijwel geheel af.
Nijkerk bloeide in de 18e eeuw. De stad leefde van tabaksteelt, handel, en glasblazerijen, en was in 1795 de grootste stad van de Veluwe. Dit is goed te merken aan de architectuur. In die tijd zijn veel mooie herenhuizen gebouwd in het huidige centrum. In Gelderland had alleen Arnhem een grotere omvang.
Een aantal wijk- en straatnamen verwijzen naar belangrijke personen in de geschiedenis. Voorbeelden hiervan zijn Corlaer, de Van Rensselaerstraat en de Slichtenhorsterweg die zijn genoemd naar pioniers die vanuit Nijkerk naar Nieuw-Nederland trokken (het huidige New York). Verder de Ds Kuypersstraat (genoemd naar Gerardus Kuypers (1749-1750), bekend van de Nijkerkse beroeringen) en de Burgemeester Stamstraat, genoemd naar burgemeester Stam die bekend is van het verzetwerk tijdens de Tweede Wereldoorlog en die ook burgemeester van Dinxperlo geweest is. Tenslotte de Kardinaal Alfrinklaan, vernoemd naar Kardinaal Alfrink.
Arent van Corlaer uit Nijkerk stichtte in 1662 de Hollandse kolonie Schenectady in Nieuw-Nederland, de huidige staat New York in de Verenigde Staten. Nijkerk onderhoudt nog steeds vriendschappelijke betrekkingen met de stad Schenectady.
Periode na de Tweede Wereldoorlog
Woningbouw
Na de Tweede Wereldoorlog groeide Nijkerk fors. Om Nijkerk te ontlasten van het Noord-Zuid verkeer werd de Frieswijkstaat aangelegd. Vooral na aanleg van de A28 in 1965 werden stukken land tussen deze rijksweg en de stad benut voor bedrijfsterreinen, zoals de Arkervaart en Watergoor, hetgeen veel werkgelegenheid opleverde. Dat leidde tot verdere expansie van de woningbouw. De eerste naoorlogse woonwijken verrezen: Schulpkamp, de Bruins Slotlaan en enige bebouwing rondom het centrum (voornamelijk bij de Commissaris van Heemstrastraat en de Havenstraat).
Eind jaren vijftig werd begonnen aan de oostzijde van de stad. Uit deze periode, tot circa 1975 stammen de wijken Oranjewijk, Beulekamp, Paasbos en Renselaer; in de laatste wijk werden voor het eerst flats opgeleverd (van Oldenbarneveltstraat).
Eind jaren zeventig begon met de wijk Strijland een groot project, aansluitend op de wijken Beulekamp en Paasbos. Hier bouwde men tot ongeveer 1986, daarna ging men aan de westzijde uitbreiden.
Tevens werden in de jaren zeventig rondom verpleeghuis Zilverschoon twee wijken aangelegd. Als eerste een wijk tussen de Bruins Slotlaan en de Berecamperweg (veel straten hebben het woord "camp" in hun naam). Vervolgens werd ten zuiden van verzorgingshuis Zilverschoon de wijk Hazeveld gerealiseerd.
Rond 1989 startte de gemeente een omvangrijk project ten westen van de rondweg met de wijk Corlaer. Rond 1997 startte men het tweede gedeelte, Groot-Corlaer, met de deelplannen Boerderijakkers (1997-2000), De Bogen (2000-2006) en tot slot het deelplan De Terrassen. Vanaf 2007 worden in deze wijk 800 woningen gebouwd. Sinds diezelfde tijd wordt een aantal inbreidingslocaties bebouwd, onder andere aan de Oranjelaan en het Molenplein/van Reenenpark.
Ook de voorzieningen zijn flink uitgebreid. Zo zijn diverse sportvoorzieningen aanwezig en sinds enkele jaren alle vormen van voortgezet onderwijs in het Corlaer College.
Toekomstvisie ruimtelijke ordening
De gemeente Nijkerk stelde in december 2005 een integrale ontwikkelingsvisie vast voor de periode 2015-2030. Een visie op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling, geen vastomlijnd plan, maar een denkrichting voor oplossingen. Op basis van deze visie zou Nijkerk in 2030 door kunnen groeien naar maximaal 51.000 inwoners
De komende periode bouwt Nijkerk in de woonwijken De Terrassen en Middellaar (Hoevelaken) en op verschillende inbreidingslocaties. Toekomstige woningbouw is mogelijk op vier locaties, direct grenzend aan stedelijk gebied: Doornsteeg, Luxol, Middelaar Oost en Plankenburch. Het dorp Nijkerkerveen zal worden afgerond. De mogelijkheden voor nieuwe woningbouw bij het bestaande dorp worden in 2007/2008 onderzocht. Voor de langere termijn zijn er ten oosten van Nijkerkerveen twee nieuwe wijken in beeld.
Rijksmonumenten
Politiek
Gemeenteraad
De gemeenteraad van Nijkerk bestaat uit 25 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | ||||||||||
| CDA | 5 | 7 | 7 | 6 | 8 | ||||||||||
| ChristenUnie*-SGP | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | ||||||||||
| VVD | 3 | 2 | 3 | 3 | 3 | ||||||||||
| Partij Nijkerk* | 2 | 5 | 4 | 3 | - | ||||||||||
| PROgr 21* | - | - | 3 | 3 | 4 | ||||||||||
| Lokaal Belang | - | - | - | - | 4 | ||||||||||
| PvdA | 2 | 2 | - | - | - | ||||||||||
| Hart voor Nijkerk* | - | - | - | 3 | - | ||||||||||
| Democraten 66 | 2 | - | - | - | - | ||||||||||
| Hoevelaken Nú* | - | - | 3 | 2 | - | ||||||||||
| PPP | - | - | - | - | 1 | ||||||||||
| Overigen | 2 | - | - | - | - | ||||||||||
| Totaal | 21 | 21 | 25 | 25 | 25 | ||||||||||
- De ChristenUnie werd tot 1998 gevormd door het GPV en de RPF.
- Hart voor Nijkerk, Partij Nijkerk en Hoevelaken Nú vormden bij een verkiezingen in 2010 een gemeenschappelijke lijst.
- Democraten 66, GroenLinks en de Partij van de Arbeid doen vanaf 2002 mee met een gezamenlijke lijst onder de naam PROgr 21.
College
Het college van burgemeester en wethouders bestaat uit:
- Burgemeester: Gerard Renkema (CDA)
- Wethouders:
- Bert de Graaf (VVD)
- Henk Lambooij (ChristenUnie/SGP)
- René Windhouwer (CDA)
Onderwijs
Nijkerk kent drie middelbare scholen:
- Corlaer College (protestants-christelijk)
- Groenhorst College (agrarisch opleidingscentrum)
- Het Accent (praktijkonderwijs)
Bekende inwoners
Geboren
- Kiliaen van Rensselaer (1585-1643), diamanthandelaar en stichter van de kolonie Rensselaerswijck in Nieuw-Nederland
- Wouter van Twiller (1606-ca.1646), gouverneur van Nieuw Nederland
- Arent van Corlaer (1619-1667), ontdekkingsreiziger
- Christiaan Eijkman (1858-1931), arts en patholoog (winnaar Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde 1929)
- Jacob van Domselaer (1890-1960), componist
- Bernardus Alfrink (1900-1987), kardinaal-aartsbisschop van Utrecht
- Henri Nouwen (1932-1996), priester, missionaris, psycholoog en christelijk schrijver
- Paul Nouwen (1934-2009), topfunctionaris en bestuurder (oud-hoofddirecteur van de ANWB, broer van Henri Nouwen)
- Kees de Kort (1934) kunstenaar, bekend van zijn bijbelillustraties.
- Pieter Bouw (1941), topman
- Harm Bruins Slot (1948), ambtenaar, politicus en bestuurder (Publieke omroep)
- Tijs van den Brink (1970), journalist, radio- en tv-presentator en christelijk schrijver
- Vincent van Essen (1979), (tv-)kok
- Theo Brack (1985), voetbalkeeper
Woonachtig
- Lex Harding (1945), ondernemer en voormalig Veronica-diskjockey
- Gerard Renkema (1959), burgemeester sinds 2007
Aangrenzende gemeenten
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Bunschoten (U) | Zeewolde (Fl) | Putten | ||
|
||||
| Amersfoort (U) | Barneveld | |||
Zie ook
- Lijst van plaatsen aan of in de voormalige Zuiderzee
- Lijst van rijksmonumenten in Nijkerk (gemeente)
-
De toren van de Grote Kerk -
Gracht Nijkerk -
Plein -
Voormalig Gereformeerd Burgerweeshuis
· 
· 
· · · · 
