Huissen

**Huissen**
Plaats in Nederland
	(Details)
	;
Situering
Provincie	Gelderland
Gemeente	Lingewaard
Coördinaten	51° 56′ NB, 5° 56′ OL
Algemeen
Inwoners ; (1 januari 2009)	17.615
Burgemeester	Harry de Vries
Overig
Postcode	6850
Netnummer	026
Belangrijke verkeersaders	Sjabloon:A-wegNL Sjabloon:N-wegNL Sjabloon:N-wegNL
Detailkaart
	Locatie in de gemeente Lingewaard
Portaal	Nederland

Huissen (uitspraak: Huussen) is een stad in het oosten van Nederland, in de provincie Gelderland (gemeente Lingewaard, in de streek Over-Betuwe) en heeft 17.615 inwoners (1 januari 2009). Huissen kreeg op zijn laatst in 1314 stadsrechten. Huissen is de grootste plaats in de gemeente en ligt aan de Nederrijn, in het gebied tussen Arnhem en Nijmegen.

De plaats bestaat uit Huissen-stad, dat wil zeggen de oude "stad" en aangrenzende woonwijken, Huissen-Zand, een tweede aangrenzende kern vooral gericht op de tuinbouw, en de in de jaren zeventig van de vorige eeuw ontstane wijk Zilverkamp. Na enkele kleinere nieuwbouwwijken is thans de wijk Loovelden in ontwikkeling. Ten oosten van de stad zijn grote uiterwaarden te vinden. Bij het kleine industriegebied Looveer is Huissen via een veerpont over de Nederrijn verbonden met de Liemers. Aan de overzijde van de rivier behoort een kleine strook in de uiterwaarden tot Huissen. In het zuiden van de plaats aan de Linge bevindt zich het industrieterrein Pannenhuis, dat toegang geeft tot een grote veiling en tot het agro-park Bergerden.

Het oude centrum wordt gekenmerkt door winkelstraten en horeca. Door het hieronder genoemde bombardement is het aantal historische gebouwen gering. De "skyline" wordt bepaald door de parochiekerk en een toenemend aantal appartementgebouwen.

Geschiedenis

Middeleeuwen

Huissen werd al tijdens de vroege middeleeuwen in 814 als Hosenhym vermeld; later (na de invallen der Noormannen) werd deze plaats Hosenheim genoemd. Vanaf 1033 en de daaropvolgende eeuwen werd Hosenheim eerst als Huschenheim of Heuschenheim, dan als Heuschen of Heussen, en tenslotte als Huessen, nu gespeld als Huissen (plaatselijk dialect is Huusse, incidenteel ook gespeld als Huesse) vermeld. Huissen (op dat moment Heuschenheim genoemd) blijkt in 1242 in handen te zijn van de graven van Kleef. Zij richten een tol in aan de Rijn en stichten een burcht. Rond die burcht ontstaat een handelsnederzetting. De plaats krijgt in ieder geval vóór 1319 stadsrechten. In 1502 was Huissen een enclave van Kleef. Maar Karel van Gelre probeerde Huissen te veroveren. Hij belegerde de stad, maar de troepen werden door Kleef verslagen, iets dat elk jaar wordt nagespeeld.

Na de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)

Vanaf de Tachtigjarige Oorlog is Huissen een katholieke enclave in het protestante Nederland. Veel katholieken uit de wijde omgeving van Huissen gaan daar ter kerke. Huissen en het nabijgelegen dorp Malburgen (de kerk verdween in de zestiende eeuw) blijven - net zoals de Liemers - tot het Hertogdom Kleef en met Kleef vervolgens tot Brandenburg (1614-1701) en Pruisen (na 1701) behoren. Tussen 1795 en 1816 verwisselde Huissen verschillende malen van eigenaar. Na het Congres van Wenen wordt Huissen in 1816 deel van Nederland.

De Tweede Wereldoorlog

Huissen heeft zwaar geleden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na een brandbombardement in de nacht van 13 op 14 mei 1943 volgen tijdens en na de Slag om Arnhem in 1944 nog een aantal bombardementen, waarbij veel van het oude Huissen wordt vernietigd. Op 17 september 1944 wordt het Looveer getroffen, waarbij een schuilkelder een voltreffer krijgt. Op 2 oktober 1944 wordt het oude centrum gebombardeerd. Ook 't Zand wordt getroffen. Hierbij komen meer dan 200 mensen om. Vanaf september 1944 begint ook de evacuatie, waardoor op 2 april 1945 geen Huissenaren getuige waren van de bevrijding door Britse militairen.

Het huidige Huissen

In de jaren zestig wordt de buurtschap Malburgen alsmede de Kleefse Pleij (aan de overzijde van de Nederrijn, alwaar de Rijn en de IJssel zich splitsen), door Arnhem geannexeerd. Op 1 januari 2001 is de gemeente Huissen gefuseerd met Gendt en Bemmel tot de gemeente Lingewaard. Ook is er de (nog gedeeltelijke in aanbouw) nieuwe wijk Loovelden bijgekomen.

Hoewel Huissen momenteel vooral een forenzenstad is, speelt de historisch belangrijke tuinbouw nog steeds een grote rol. Daarnaast is de stad er in geslaagd om veel van de oude tradities, zoals de processie (Umdracht), Het gilden, het carnaval, de kermis met de daarbij behorende traditie van het Vleiskeure' op de donderdag voorafgaand aan de kermis alsmede het eigen dialect te behouden. Deze tradities geven de stad een duidelijk zuidelijk karakter.

Openbaar vervoer

Het openbaar vervoer in Huissen wordt verzorgd door Breng. Door Huissen rijden momenteel de volgende buslijnen:

Lijn 32: Arnhem - Malburgen/Immerloo - Huissen - Bemmel - Nijmegen

Lijn 33: Arnhem - Malburgen/Immerloo - Huissen - Angeren - Gendt - Haalderen - Bemmel - Lent - Nijmegen Universiteit Oostzijde/CS

Lijn 34: Velp Gruttostraat - Arnhem Kleefsewaard - Huissen

De routes van deze lijnen zijn zo ingedeeld dat ze vrijwel heel Huissen bedienen.

Medio 2011 zal Huissen aangesloten worden op het trolleybusnetwerk van Arnhem ter aanvulling op het huidige buslijnennet van Huissen. In januari 2010 hebben burgemeesters en wethouders groen licht gegeven voor een brede nieuwe busbaan langs de Ir. Molsweg en een deel van de Oude Huissensedijk in Arnhem-Zuid ten bate van de aanleg van de toekomstige 'flitsbus' naar Huissen, Bemmel en Nijmegen. Bij het voltooien van de busbaan zullen ook Trolleykabels aangelegd worden, voor het doortrekken van trolleylijn 1 van Het Duifje tot Huissen. Een geheel nieuwe trolleylijn naar Huissen behoort ook tot de mogelijkheden.

Wapen en vlag: de zwaan

Het wapen is afgeleid van het familiewapen van de graven van Kleef. Op zegels uit de middeleeuwen kwam de zwaan al voor en werd het schild soms gedekt met een stedenkroon.

De zwaan vindt mogelijk zijn oorsprong in de Lohengrin zwaan. Ter onderscheiding van het Kleefse wapen is de zwaan gedraaid. De kleuren waren de oude Rooms-Duitse kleuren en werden door de meeste Kleeflandse steden gevoerd. De zwaan komt voor op de zegels en munten van Huissen.

De vlag van Huissen heeft twee banden, rood en wit, met in het wit het stadswapen afgebeeld. Zowel het wapen als de vlag hebben hun officiële status verloren bij de vorming van de gemeente Lingewaard, maar zij worden in Huissen door de burgerij nog steeds gevoerd.

De zwaan speelt als symbool van Huissen een belangrijke rol. Zo staat op de Markt een gestileerd standbeeld van de zwaan, gemaakt door de kunstenaar Kees Berendsen en heet het grootse carnavalsgezelschap De Kraonige Zwaone.

Geboren in Huissen

Thomas van Aalten (26 september 1978), Nederlands schrijver en muzikant
Hetty Heyting, (19 oktober 1953), Nederlands actrice, schrijfster en theatermaakster
Erwin van de Looi, (25 februari 1972), voormalig Nederlands profvoetballer.
Renee de Vries, (15 mei 1985), Nederlands profvoetbalster.

Literatuur

Geschiedenis van Huissen

Zwaan op woelige baren. Historische schets van de gemeente Huissen 1818-2001 - Ferdinand van Hemmen / Huissen: Gemeente Lingewaard, 2004
Geschiedenis van Huissen / J.H.F. Zweers & E.J.Th.A.M.A. Smit - Huissen: Historische Kring Huessen, 2000
Huissen van prehistorie tot Middeleeuwen / C.G. Neijenhuis - Huissen, Historische Kring Huessen, 2002
De gemeente Huissen / S. Oedin - Lisse: Imperator, 1946
De oude Kleefse enklaves en hun overgang naar Gelderland 1795-1817 - E.J.Th.A.M.A. Smit / Zutphen: De Walburg Pers, 1975
"gehuld in vlammen en rook" Verslagen over de oorlogssituatie in Huissen september-oktober 1944 / Vin Siepman en Henny Derksen - Huissen: Historische Kring Huessen, 2004
Bibliografie van Huissen. Voorlopige inventarisatie van literatuur die betrekking heeft op Huissen / J.H.F. Zweers. Huissen, Historische Kring Huessen, 1998.

Huissens dialect

Huissen zoas 't zing'en täötel, nr. 3 ('t rooie bükske) / Huissen: De Kraonige Zwaone, 1982
Hèkselèève / Henny W.J. Derksen - Huissen: De Kraonige Zwaone, 1984
Huussese Riemelerèjkes / Gerrit Bedeaux (Illustraties: Martin van Onna) / Huissen: De Vrienden van Huissen, 2008

Zie ook

Lijst van rijksmonumenten in Huissen

Externe links