Beluister (info)

Bemmel

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Zie Bemmel (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Bemmel.
Bemmel
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Bemmel (Gelderland)
Bemmel
Situering
Provincie Vlag Gelderland Gelderland
Gemeente Vlag Lingewaard Lingewaard
Coördinaten 51° 53′ NB, 5° 53′ OL
Algemeen
Oppervlakte 16,35 km²
Inwoners
(2021-01-01) 		12.235[1]
(748 inw./km²)
Overig
Postcode 6681
Netnummer 0481
Woonplaatscode 3131
Belangrijke verkeersaders A15
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Bemmel is een dorp en een voormalige gemeente in de Betuwe (Gelderland). Op 1 januari 2001 werden de gemeenten Bemmel, Gendt en Huissen samengevoegd onder de werknaam Bemmel. Sinds 1 januari 2003 heet deze gemeente Lingewaard. De plaats had 12.235 inwoners op 1 januari 2021.[1] Het bestuurscentrum van gemeente Lingewaard is gevestigd in Bemmel.

Het dorp ligt in het stroomgebied van de Waal, Nederrijn en Linge, in het laagland tussen de steden Arnhem en Nijmegen. Bemmel is in de periode 1990-2006 flink uitgebreid met een drietal nieuwe wijken: Klein Rome, Klaverkamp en Essenpas. De buurtschappen Doornik en De Pas horen ook bij het dorp Bemmel. De buurtschap Vossenpels hoort gedeeltelijk bij het dorp Bemmel en gedeeltelijk bij Lent. De dorpen Angeren, Doornenburg, Haalderen en Ressen vielen tot de gemeentefusie in 2001 onder de gemeente Bemmel.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Naam[bewerken | brontekst bewerken]

De eerste vermelding van de naam Bemmel is gevonden in 1178 als Bemele. Godfried van Rhenen (bisschop van het Sticht Utrecht) schonk in dat jaar zijn dochter Heilwig het dorp genaamd Bemele juxta Noviomagus ("Bemmel tegenover Nijmegen"). Dit was het begin van de geschreven geschiedenis van de plaats.

Heraldiek[bewerken | brontekst bewerken]

Zie wapen van Bemmel en vlag van Bemmel voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

Toen Bemmel een zelfstandige gemeente was, had het een officieel wapen en een officiële vlag (dundoek). Het wapen van Bemmel werd officieel op 14 december 1931 toegekend. De vlag van Bemmel werd (enige tijd later) op 2 juni 1961 per raadsbesluit aangenomen. Toen de gemeente Bemmel in 2001 opging in de fusiegemeente Lingewaard (samen met de voormalige gemeenten Huissen en Gendt), vervielen de officiële statussen van de vlag en het wapen van Bemmel. Wel zit het Bemmelse wapen verwerkt in het huidige, wapen van Lingewaard, samen met het wapen van Huissen en Gendt. De drie heraldische schaaktorens, zoals die op het wapen en de vlag van Bemmel staan afgebeeld, worden ook wel Bemmels genoemd. De familie Van Bemmel, een belangrijke oudtijdse adellijke familie in de streek, voerde ditzelfde wapen.

Cultuurhistorie[bewerken | brontekst bewerken]

Theaterkerk Bemmel in het centrum

Het oudste gebouw in Bemmel is de protestantse kerk, een bouwwerk uit de twaalfde eeuw, dat voor de Reformatie aan de heilige Donatus of Benignus gewijd was. In 1873 werd in Bemmel weer een rooms-katholieke kerk gesticht; de Donatuskerk, wederom gewijd aan Donatus. In 2015 werd deze kerk aan de eredienst onttrokken, en is nu in gebruik als theaterkerk onder de naam Theaterkerk Bemmel. Tegenover de kerk staat het Huis te Bemmel, een 15e-/16e-eeuws kasteel.

In het centrum van Bemmel staat het monumentale huis Brugdijk, dat in de late middeleeuwen is gebouwd. Na de Tweede Wereldoorlog fungeerde dit huis als bijgebouw van het gemeentehuis.[2] In 2013 werd Brugdijk door de gemeente verkocht. Sinds 2014 is het gebouw in gebruik als bedrijfspand.

Het 15e-eeuwse kasteel Pollenbering is rond 1805 afgebroken.

Tussen Bemmel en Haalderen stond het kasteel Essenpas. Even ten zuiden van het kasteel lag een kapel.

Ten zuiden van Brugdijk staat kasteel de Kinkelenburg, dat uit de late middeleeuwen stamt. Het kasteel is sinds 1945 onder andere in gebruik als trouwlocatie. Naast de Kinkelenburg staat het oorlogsmonument Waarom ik? dat gemaakt is door kunstenaar Jac Maris. Op de grasperkjes rondom de Kinkelenburg en Brugdijk komt de weidegeelster (Gagea pratensis) voor.[3] In Nederland is dit bolgewas vrij zeldzaam en komt van oudsher eigenlijk alleen op de wat hoger gelegen plaatsen langs rivieren voor.

Kasteel De Kinkelenburg

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Ooibos in de Bemmelse uiterwaarden

Bemmel hoort bij het Nederlandse rivierengebied. Het landschapstype waarin de plaats is gelegen is het rivierlandschap. Door rivierafzettingen is er in het Bemmelse gebied een relatief vruchtbare bodem ontstaan. Bijzonder zijn de overslaggronden (ooivaaggronden) die in het zuiden voorkomen. Dit bodemtype bestaat uit sediment van dijkdoorbraken uit het verleden. De diepe kolken (ook wel wielen genoemd) die in het landschap van Bemmel liggen, zijn ook ontstaan door de dijkdoorbraken in het verleden. Een groot deel van het Bemmelse gebied ontleent zich goed voor de tuinbouw. Er zijn relatief veel boomgaarden en glastuinbouwkassen. Het zuidelijke deel Bemmel bestaat uit uiterwaarden, die tot het natuurgebied de Gelderse Poort van Staatsbosbeheer behoren. In de Bemmelse uiterwaarden staan stukken zachthoutooibos (Salicion albae). In deze wilgenbossen komen veel bevers voor. Door het westelijk deel van Bemmel loopt het landschapspark Park Lingezegen. Hierin ligt Landgoed Doornik, waar men zeldzame Nederlandse akkerflora kan bekijken. De akkerreservaten op dit landgoed vormen een uitstekend habitat voor typische akkervogels zoals de patrijs, geelgors en veldleeuwerik die hier voorkomen.

Veldschuur en dijkmagazijn[bewerken | brontekst bewerken]

Naast de Waaldijk (binnendijks) bevindt zich de Veldschuur. Dit gebouw is door Stichting Lingewaard Natuurlijk ingericht als educatiecentrum voor natuurbeleving en duurzaamheid. Naast de Veldschuur liggen moestuinen die ook bij het gebouw horen. Op de Waaldijk zelf staat een gerestaureerd dijkmagazijn, dat sinds 2001 is ingericht als natuureducatie- en bezoekerscentrum onder de werknaam Dijkmagazijn Bemmel. In het dijkmagazijn staan honderden geprepareerde diersoorten tentoongesteld, die in het rivierlandschap van Lingewaard en omgeving voorkomen.

Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]

De jaarlijkse ponymarkt in het centrum

In Bemmel wordt de jaarlijkse Bemmelse Dweildag gehouden: een festival waarbij dweilorkesten uit verschillende landen naar het dorp komen. Ook zijn de jaarlijkse Bemmelse ponymarkt en kortebaandraverij bekend. De twee laatst genoemde evenementen worden de Bemmelse Paardendagen genoemd. De plaatselijke drumfanfare organiseert jaarlijks een taptoe in het centrum van Bemmel. De Nijmeegse Vierdaagse komt op de zogenaamde Dag van Elst door Bemmel. Dit vindt plaats op de eerste dag van de vierdaagse.

Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

De zuidzijde van IKC Pius X (gezien vanaf de Van Ambestraat)

In de onderstaande tabel staan alle onderwijsinstellingen die in Bemmel zijn gevestigd.

Naam Onderwijstype
Over Betuwe College Voortgezet onderwijs
Pro College Bemmel Praktijkonderwijs
IKC Pius X Rooms-katholiek basisonderwijs
Borgwal Dalton basisonderwijs
Regenboog Openbaar basisonderwijs
Donatushof Jenaplan basisonderwijs
De Vlinderboom Speciaal basisonderwijs

Sportfaciliteiten[bewerken | brontekst bewerken]

Het stadion van SC Bemmel

In Bemmel zijn onder andere de sportfaciliteiten uit de onderstaande tabel gevestigd.

Naam Sport
SC Bemmel Voetbal
MHC Bemmel 800 Hockey
BV Batouwe Basketbal
TWC 't Verzetje Wielrennen
Tennisclub Bemmel Tennis
De Schaapskooi Indoortennis, tafeltennis, squash en fitness
Vereniging Kidang Volleybal
BC Bemmel 72 Badminton
Rugbyclub Betuwe Rugby
Laco Lingewaard Zwembad en fitness
Ki-Aikido Bemmel Aikido
B.O.D. de Sprinters Atletiek en skeeleren[4]
Scouting Bemmel Scouting

Infrastructuur[bewerken | brontekst bewerken]

Door Bemmel loopt de Betuweroute. Dit is een goederenspoorlijn die de Maasvlakte bij Rotterdam met Duitsland verbindt.

Langs het meest oostelijke deel van Bemmel (naast de Bemmelsche Zeeg) ligt de A325. Het midden van het Bemmelse grondgebied, ten noorden van de bewoonde kern, wordt doorkruist door A15.

Bekende personen[bewerken | brontekst bewerken]

In de onderstaande lijst staan bekende personen die in Bemmel zijn geboren, er wonen, of gewoond hebben.

Afbeeldingen[bewerken | brontekst bewerken]

Trivia[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Bemmel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Plaatsen in de gemeente LingewaardVlag van Lingewaard

Steden: Gendt · Huissen
Dorpen: Angeren · Bemmel · Doornenburg · Haalderen · Ressen
Buurtschappen: Baal · Bergerden · Boerenhoek · Doornik · Flieren · Hoeve · Honderdmorgen · Hulhuizen · Kapel · Klein Baal · Kommerdijk · Looveer · De Pas (Bemmel) · De Pas (Doornenburg) · Sterreschans · Vossenpels · Het Zand · Zandheuvel · Zandvoort

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bemmel&oldid=63747789"