Naar inhoud springen

Celastrus: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k Wikiklaas heeft de pagina Boomwurger hernoemd naar Celastrus over een doorverwijzing: https://www.nederlandsesoorten.nl/linnaeus_ng/app/views/species/nsr_taxon.php?id=179119
k Ombouw ISBN naar sjabloon ivm uitschakeling magische link
 
Regel 18: Regel 18:
| datum= 1753
| datum= 1753
}}
}}

'''''Celastrus''''' is een [[Geslacht (biologie)|geslacht]] van planten uit de [[kardinaalsmutsfamilie]] (''Celastraceae''), dat ongeveer 30–40 [[soort]]en van snelgroeiende klimplanten omvat. Het geslacht heeft een groot verspreidingsgebied in [[Oost-Azië]], [[Oceanië]], [[Amerika (werelddelen)|Amerika]] en [[Madagaskar]], waar het voorkomt in bossen in een [[Tropisch klimaat|tropisch]] tot [[Gematigd klimaat|gematigd]] klimaat. Veruit de grootste diversiteit bestaat in Oost-Azië, alleen al in China zijn er 16 [[Endemie (biogeografie)|endemische]] soorten.<ref>{{en}} [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=105982 ''Celastrus''], Flora of China</ref> Het geslacht kreeg zijn naam van [[Carl Linnaeus]] in zijn ''[[Species plantarum]]'' uit 1753.<ref>{{en}} [http://legacy.tropicos.org/Name/40003358 ''Celastrus'' L.], legacy.tropicos.org. [https://web.archive.org/web/20230207164100/http://legacy.tropicos.org/Name/40003358 Gearchiveerd] op 7 februari 2023</ref><ref>{{aut|Liinaeus, C.}} (1753). [https://www.biodiversitylibrary.org/page/26068165 ''Species plantarum'': 196]</ref> De door hem gekozen geslachtsnaam ''Celastrus'' was al vóór Linnaeus in gebruik voor verschillende [[Groenblijvend|groenblijvende]] soorten en is afgeleid van het Griekse ''kelastra'' (groenblijvende boom).<ref>{{de}} {{aut|Genaust, H.}} (2013). [https://books.google.de/books?id=yZL3BQAAQBAJ&pg=PA137 ''Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen'': 137], Springer-Verlag, ISBN 978-3-0348-9976-5. [https://web.archive.org/web/20230607082315/https://books.google.de/books?id=yZL3BQAAQBAJ&pg=PA137 Gearchiveerd] op 7 juni 2023</ref>
'''''Celastrus''''' is een [[Geslacht (biologie)|geslacht]] van planten uit de [[kardinaalsmutsfamilie]] (''Celastraceae''), dat ongeveer 30–40 [[soort]]en van snelgroeiende klimplanten omvat. Het geslacht heeft een groot verspreidingsgebied in [[Oost-Azië]], [[Oceanië]], [[Amerika (werelddelen)|Amerika]] en [[Madagaskar]], waar het voorkomt in bossen in een [[Tropisch klimaat|tropisch]] tot [[Gematigd klimaat|gematigd]] klimaat. Veruit de grootste diversiteit bestaat in Oost-Azië, alleen al in China zijn er 16 [[Endemie (biogeografie)|endemische]] soorten.<ref>{{en}} [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=105982 ''Celastrus''], Flora of China</ref> Het geslacht kreeg zijn naam van [[Carl Linnaeus]] in zijn ''[[Species plantarum]]'' uit 1753.<ref>{{en}} [http://legacy.tropicos.org/Name/40003358 ''Celastrus'' L.], legacy.tropicos.org. [https://web.archive.org/web/20230207164100/http://legacy.tropicos.org/Name/40003358 Gearchiveerd] op 7 februari 2023</ref><ref>{{aut|Liinaeus, C.}} (1753). [https://www.biodiversitylibrary.org/page/26068165 ''Species plantarum'': 196]</ref> De door hem gekozen geslachtsnaam ''Celastrus'' was al vóór Linnaeus in gebruik voor verschillende [[Groenblijvend|groenblijvende]] soorten en is afgeleid van het Griekse ''kelastra'' (groenblijvende boom).<ref>{{de}} {{aut|Genaust, H.}} (2013). [https://books.google.de/books?id=yZL3BQAAQBAJ&pg=PA137 ''Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen'': 137], Springer-Verlag, {{ISBN|978-3-0348-9976-5}}. [https://web.archive.org/web/20230607082315/https://books.google.de/books?id=yZL3BQAAQBAJ&pg=PA137 Gearchiveerd] op 7 juni 2023</ref>


In België en Nederland zijn er hoofdzakelijk twee soorten als [[sierplant]]en in de handel, de boomwurger (''C. orbiculatus'') en ''Celastrus scandens''. De oorspronkelijk uit Oost-Azië afkomstige boomwurger wordt in de Europese Unie, de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland als een invasieve exoot beschouwd. In Nederland zijn ook ettelijke malen exemplaren van deze soort verwilderd aangetroffen en voorzichtigheidshalve verwijderd.<ref>[https://www.verspreidingsatlas.nl/8152 'Celastrus orbiculatus' Thunb.], FLORON Verspreidingsatlas Vaatplanten. [https://web.archive.org/web/20230109130923/https://www.verspreidingsatlas.nl/8152 Gearchiveerd] op 9 januari 2023.</ref><ref>Floristisch Onderzoek Nederland (FLORON): [https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=25551 ''Boomwurger gevonden in Lauwersmeergebied''], naturetoday.com. [https://web.archive.org/web/20230209160004/https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=25551 Gearchiveerd] op 9 februari 2023</ref>
In België en Nederland zijn er hoofdzakelijk twee soorten als [[sierplant]]en in de handel, de boomwurger (''C. orbiculatus'') en ''Celastrus scandens''. De oorspronkelijk uit Oost-Azië afkomstige boomwurger wordt in de Europese Unie, de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland als een invasieve exoot beschouwd. In Nederland zijn ook ettelijke malen exemplaren van deze soort verwilderd aangetroffen en voorzichtigheidshalve verwijderd.<ref>[https://www.verspreidingsatlas.nl/8152 'Celastrus orbiculatus' Thunb.], FLORON Verspreidingsatlas Vaatplanten. [https://web.archive.org/web/20230109130923/https://www.verspreidingsatlas.nl/8152 Gearchiveerd] op 9 januari 2023.</ref><ref>Floristisch Onderzoek Nederland (FLORON): [https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=25551 ''Boomwurger gevonden in Lauwersmeergebied''], naturetoday.com. [https://web.archive.org/web/20230209160004/https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=25551 Gearchiveerd] op 9 februari 2023</ref>


== Beschrijving ==
== Beschrijving ==
''Celastrus''-soorten zijn [[bladverliezend]]e, zelden [[groenblijvend]]e, [[slingerplant]]en die zich om de stam en de takken van bomen winden. Door de secundaire diktegroei van de stengels kunnen de vaten in de bast van de boom afgeknepen worden, waardoor een boom geheel of gedeeltelijk kan afsterven.
''Celastrus''-soorten zijn [[bladverliezend]]e, zelden [[groenblijvend]]e, [[slingerplant]]en die zich om de stam en de takken van bomen winden. Door de secundaire diktegroei van de stengels kunnen de vaten in de bast van de boom afgeknepen worden, waardoor een boom geheel of gedeeltelijk kan afsterven.


De verschillende soorten hebben ronde of hoekige takken die bedekt zijn met talrijke langwerpige of ronde, lichtkleurige [[Lenticel|kurkporiën]]. De bladeren zijn afwisselend geplaatst en typisch 5–20 cm lang. De [[steunblaadje]]s zijn klein, lijnvormig en vallen vroeg af. Het blad is meestal eivormig, behaard of kaal met een gave, gezaagde of gekartelde bladrand. Bij de meeste soorten wordt het blad in de herfst geel.
De verschillende soorten hebben ronde of hoekige takken die bedekt zijn met talrijke langwerpige of ronde, lichtkleurige [[Lenticel|kurkporiën]]. De bladeren zijn afwisselend geplaatst en typisch 5–20 cm lang. De [[steunblaadje]]s zijn klein, lijnvormig en vallen vroeg af. Het blad is meestal eivormig, behaard of kaal met een gave, gezaagde of gekartelde bladrand. Bij de meeste soorten wordt het blad in de herfst geel.
Regel 45: Regel 46:
* ''[[Celastrus hypoleucus]]'' <small>(Oliv.) Warb. ex Loes.</small> – [[China]]
* ''[[Celastrus hypoleucus]]'' <small>(Oliv.) Warb. ex Loes.</small> – [[China]]
* ''[[Celastrus kusanoi]]'' <small>Hayata</small> – [[Hainan]] en [[Taiwan]]
* ''[[Celastrus kusanoi]]'' <small>Hayata</small> – [[Hainan]] en [[Taiwan]]
* ''[[Celastrus lenticellatus]]'' <small>Lundell</small>
* ''[[Celastrus lenticellatus]]'' <small>Lundell</small>
* ''[[Celastrus liebmannii]]'' <small>Standl.</small>
* ''[[Celastrus liebmannii]]'' <small>Standl.</small>
* ''[[Celastrus madagascariensis]]'' <small>Loes.</small>
* ''[[Celastrus madagascariensis]]'' <small>Loes.</small>
Regel 80: Regel 81:


{{Appendix}}
{{Appendix}}

{{Navigatie Celastraceae}}
{{Navigatie Celastraceae}}


Huidige versie van 29 feb 2024 om 08:10

Celastrus
Boomwurger (Celastrus orbiculatus) in een boom
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Bedektzadigen
Clade:'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:Fabiden
Orde:Celastrales
Familie:Celastraceae (Kardinaalsmutsfamilie)
Geslacht
Celastrus
L. (1753)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Celastrus op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

Celastrus is een geslacht van planten uit de kardinaalsmutsfamilie (Celastraceae), dat ongeveer 30–40 soorten van snelgroeiende klimplanten omvat. Het geslacht heeft een groot verspreidingsgebied in Oost-Azië, Oceanië, Amerika en Madagaskar, waar het voorkomt in bossen in een tropisch tot gematigd klimaat. Veruit de grootste diversiteit bestaat in Oost-Azië, alleen al in China zijn er 16 endemische soorten.[1] Het geslacht kreeg zijn naam van Carl Linnaeus in zijn Species plantarum uit 1753.[2][3] De door hem gekozen geslachtsnaam Celastrus was al vóór Linnaeus in gebruik voor verschillende groenblijvende soorten en is afgeleid van het Griekse kelastra (groenblijvende boom).[4]

In België en Nederland zijn er hoofdzakelijk twee soorten als sierplanten in de handel, de boomwurger (C. orbiculatus) en Celastrus scandens. De oorspronkelijk uit Oost-Azië afkomstige boomwurger wordt in de Europese Unie, de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland als een invasieve exoot beschouwd. In Nederland zijn ook ettelijke malen exemplaren van deze soort verwilderd aangetroffen en voorzichtigheidshalve verwijderd.[5][6]

Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]

Celastrus-soorten zijn bladverliezende, zelden groenblijvende, slingerplanten die zich om de stam en de takken van bomen winden. Door de secundaire diktegroei van de stengels kunnen de vaten in de bast van de boom afgeknepen worden, waardoor een boom geheel of gedeeltelijk kan afsterven.

De verschillende soorten hebben ronde of hoekige takken die bedekt zijn met talrijke langwerpige of ronde, lichtkleurige kurkporiën. De bladeren zijn afwisselend geplaatst en typisch 5–20 cm lang. De steunblaadjes zijn klein, lijnvormig en vallen vroeg af. Het blad is meestal eivormig, behaard of kaal met een gave, gezaagde of gekartelde bladrand. Bij de meeste soorten wordt het blad in de herfst geel.

De meestal eenslachtige bloemen zijn klein, wit, roze of groenachtig en de bloeiwijze is pluimvormig. De vrouwelijke exemplaren krijgen gelige vruchten. De vrucht is een ongeveer bolvormige, zelden langwerpige, leerachtige doosvrucht met een doorsnee van 8–10 millimeter, die na rijping met drie kleppen openspringt en waarbij één tot zes zaden tevoorschijn komen. De zaden zijn elliptisch, rijk aan eiwitten en bijna volledig omsloten door een vlezige, rood- oranje- of geelkleurige zaadmantel. Ze worden door vogels gegeten, die de zaden na vertering uitscheiden waardoor deze verspreid worden. Voor mensen zijn ze giftig.

Soorten[bewerken | brontekst bewerken]

Het geslacht omvat 38 geaccepteerde soorten, die navolgend met auteursaanduiding en verspreidingsgebied zijn opgesomd:[7]

Afbeeldingen[bewerken | brontekst bewerken]

  • Celastrus hypoleucus
    Celastrus hypoleucus
  • Celastrus orbiculatus
    Celastrus orbiculatus
  • Celastrus paniculatus
    Celastrus paniculatus
  • Celastrus rosthornianus
    Celastrus rosthornianus
  • Celastrus scandens
    Celastrus scandens
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Celastrus&oldid=67117781"