Gebruiker:Mdd/Openingen/Artikel Afbeelding (Grafisch) III

Een afbeelding is een uitgedrukt beeld, een zichtbare voorstelling van iets dat in werkelijkheid of in gedachten bestaat. ^[1]

Algemeen[bewerken | brontekst bewerken]

Het begrip afbeelding is een overkoepeld begrip voor een visuele weergave, synoniem met begrippen als afdruk, figuur, illustratie, infografic, impressie, tekening, visualisatie en voorstelling. Het Nederlandse begrip afbeelding stamt van het Germaanse abbildung, terwijl het de Engelse vertaling van afbeelding, het image, stamt van het Latijnse imago.

Afbeeldingen hebben in de regel een beelddrager. De meest traditionele beelddragers stammen uit de prehistorie en eerste beschavingen zoals rots, klei, bot, metaal, papyrus, papier, zijde, canvas. De soorten afbeeldingen en beelddragers zijn met tijd steeds diverser geworden. Dat geldt ook voor de productie van afbeeldingen. Traditioneel zijn ze vervaardigd handmatig met kraspen, houtskool, inkt, gouache en verf. Met de opkomst van de drukpers rond 1500 zijn er steeds vervaardigingstechnieken ontwikkeld van mechanisch (drukvormen, camera obscura, analoge fotografie) en geautomatiseerd (scans, echoscopie) tot interactief (zoals routeplanners).

Geschiedenis van de afbeelding[bewerken | brontekst bewerken]

Elke tijdsperiode van de geschiedenis heeft nieuwe vormen van afbeeldingen gebracht. Hiervan zullen we per periode enige voorbeelden geven:

Prehistorie - Grotschildering[bewerken | brontekst bewerken]

De Cro-Magnonmens was de eerste die pogingen deed om voorwerpen uit zijn milieu, hoofdzakelijk jachtdieren, weer te geven door graveringen in de wanden van holen en spelonken. Thans kent men vele honderden graveringen in rotswanden, meestal in grotten, en de weergegeven ijstijddieren zijn goed te herkennen. Er zijn tekeningen van mammoeten, oerossen, wolharige neushoorns, paarden, stieren, herten e.d. gevonden, daterend tussen de 30.000 en enige duizenden jaren geleden. In een grot in Altamira (Spaanse Pyreneeën) vond men de reproductie van een bizon op de zoldering geschilderd in helder rood, bruin en zwart.

Eerste beschaving - rolzegels[bewerken | brontekst bewerken]

Vanaf de Uruk periode 3500-3000 v. Chr. werden rolzegels gemaakt uit hardsteen. Op de ronde kant van de cilinder werden voorstellingen uitgesneden. Door met deze rolzegel over een velletje klei te rollen werd het beeld netjes in dat kleitabletje gedrukt. Dergelijke tabletjes dienden als herkenningslabel die aan kruiken met handelswaar werden geknoopt. Ook brieven als kleitablet konden ermee worden getekend.

Klassieke oudheid[bewerken | brontekst bewerken]

Middeleewen[bewerken | brontekst bewerken]

Nieuwe tijd[bewerken | brontekst bewerken]

Afbeelding : onderwerpen[bewerken | brontekst bewerken]

Algemene onderwerpen aan grafische afbeeldingen zijn:

Afbeeldingsformaat
Compositie
Gezichtspunt
Papierformaat
Perspectief
Tekensysteem...!?
Vlakke meetkunde

Soorten afbeeldingen in de schilderkunst[bewerken | brontekst bewerken]

Afhankelijk van de afgebeelde voorstelling spreekt men in de schilderkunst onder meer van:

Landschapschilderkunst[bewerken | brontekst bewerken]

In de landschapschilderkunst draai het om weergave van landschappen; bergen, valleien, bomen, rivieren en bossen, als onderdeel van de schilderkunst. De hemel is vrijwel altijd onderdeel van het kunstwerk en de weersgesteldheid is een aspect van de compositie. Uit de eerste eeuw zijn Romeinse fresco's van landschappen ter versiering van ruimtes bewaard gebleven in Pompeii en Herculaneum.

Portret[bewerken | brontekst bewerken]

Een portret is vaak een eenvoudige afbeelding van het gezicht of een buste met een ingetogen pose (zoals pasfoto's). Portretkunst bloeide reeds in Romeinse beeldhouwwerken, waarbij realistisch werd gewenst. Realistische portretten van individuen verschenen opnieuw in Europa in de late middeleeuwen, in Bourgondië en Frankrijk.

Stilleven[bewerken | brontekst bewerken]

Stillevens zijn voorstellingen zonder levende wezens. Met het schilderen van een stilleven kan een schilder zich concentreren op de compositie en op het gebruik van kleur en toon. Een stilleven is dus een studiewerk. De stillevens uit de Vlaams-Nederlandse schilderkunst uit de 17e eeuw zijn vooral beroemd om de stofuitdrukking, de weergave van het oppervlak van een voorwerp. In één stilleven laat de schilder zijn vaardigheid zien om tegelijkertijd bijvoorbeeld het karakter van een satijnen kleed, een droog brood, een mat ei, bedauwde druiven, een hard glanzend glas en een parelmoeren schelp weer te geven. Vaak gebruikten schilders hun geliefde objecten telkens opnieuw.

Stadsgezicht[bewerken | brontekst bewerken]

Een stadsgezicht is een schilderij, tekening, prent of foto waarin een (deel van een) stad centraal staat. Uit de eerste eeuw na Chr. stamt een fresco in het badhuis van Trajanus te Rome dat een stad weergeeft in vogelvlucht perspectief. In de Middeleeuwen verschijnt het stadsgezicht als achtergrond voor Bijbelse taferelen en portretten.

Historiestuk[bewerken | brontekst bewerken]

Een historiestuk geeft een afbeelding van een bijbels, mythologisch, historisch, allegorisch of literair tafereel. Het gaat meestal om een schilderij van een relatief groot formaat, waarop meerdere figuren zijn afgebeeld. De term is niet van toepassing op de bijbelse schilderijen uit de Middeleeuwen. Vanaf de Renaissance, toen het afbeelden van scènes uit de Oudheid in de mode kwam, gold het genre als het hoogste in de schilderkunst. Aan deze bevoorrechte hiërarchische positie kwam pas aan het eind van de negentiende eeuw een eind.

Genrestuk[bewerken | brontekst bewerken]

Een genrestuk is een schilderij met een voorstelling uit het dagelijkse leven of uit de alledaagse omgeving. Het genre van de genreschilderkunst kreeg die benaming pas in de negentiende eeuw. Dit genre werd populair in de de zeventiende eeuw. Zij schilderden toen bijv. huiselijke taferelen, feestvierende boeren, vrolijke gezelschappen en kinderen die kattenkwaad uithalen. De afgebeelde personen zijn meestal anoniem. Vaak zat er in de voorstelling een morele boodschap verborgen.

Abstracte kunst[bewerken | brontekst bewerken]

Abstracte kunst is een richting binnen de Moderne kunst waarin niet wordt geprobeerd om objecten uit de natuurlijke wereld weer te geven. Er worden geen zaken uit de reële wereld afgebeeld, maar er worden met vormen en kleuren, ritmes en contrasten onderliggende principes zichtbaar gemaakt. Abstracte kunst ontstond in het begin van de 20e eeuw. Het komt voor in de beeldhouwkunst en de schilderkunst van de 20e eeuw en vindt nog steeds aanhangers in de hedendaagse kunst.

Soorten visualisatie van technische informatie[bewerken | brontekst bewerken]

In de theorie en praktijk zijn er verschillende middelen om technische informatie weer te geven. Lee E. Brasseur onderkent hierbij de grafiek, de technische tekening, de kaart en diagram, de tabel en de informatie visualisatie.^[2] In alfabetische volgorde zullen we deze vormen bespreken:

Diagram: Een diagram is een vereenvoudigde en gestructureerde visuele representatie van een concept, idee, constructie, relaties, statistische data, anatomie etc. Een diagram wordt gebruikt om sommige aspecten van onderwerpen te visualiseren en te verhelderen. Een diagram is dus een afbeelding, die de structuur van een object weergeeft, en is eerder een uitleg dan een weergave. Wat uitgelegd wordt, is hoe een object in elkaar zit, d.w.z. uit welke onderdelen het bestaat en welke relaties er tussen de onderdelen zijn. De onderdelen worden meestal met simpele geometrische figuren gerepresenteerd en hun onderlinge relaties met lijnverbindingen ertussen.

Technische tekening: is een type van tekening, dat technisch van aard is, en oa. gebruikt wordt in de bouwkunde en werktuigbouwkunde om volgens vastgelegde conventies en standaard (maatstaf)|standaarden de vorm, maat en andere eigenschappen van constructies in kaart te brengen en nader te specificeren. Technische tekeningen zijn vaak blauwdrukken.

Topografische kaart: Een (land)kaart is een gemodelleerde weergave van het aardoppervlak; meestal een geografische weergave, soms schematisch. Betreft het een landkaart, dan wordt per definitie gebruik gemaakt van een schaal, zodat de weergave meegenomen kan worden. De eerste landkaarten werden rond 3800 voor Christus gemaakt door de Babyloniërs. Claudius Ptolemaeus was een van de eerste die landkaarten maakte. Uit de Romeinse tijd hebben we de Tabula Peutingeriana.

Studie van afbeeldingen[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen[bewerken | brontekst bewerken]

↑ Woordenboek der Nederlandsche Taal, Rotterdam : AND Publishers, 2000, lemma: Afbeelding.
↑ Lee E. Brasseur en Charles H. Sides, Visualizing Technical Information: A Cultural Critique, New York, Baywood Publishing Company Inc, 2003, pag. VII.

[1] Woordenboek der Nederlandsche Taal, Rotterdam : AND Publishers, 2000, lemma: Afbeelding.

[2] Lee E. Brasseur en Charles H. Sides, Visualizing Technical Information: A Cultural Critique, New York, Baywood Publishing Company Inc, 2003, pag. VII.

[1]

[2]