Gebruiker:Leest75/Kladblok

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Kladblok versie van herziene versie: haven van Amsterdam[bewerken | brontekst bewerken]

Leest75/Kladblok
Algemene gegevens
WPI 31060
Plaats Amsterdam
Land Nederland
Coördinaten 52° 22′ NB, 4° 54′ OL
Havenautoriteit Port of Amsterdam
Zeekaarten BA 124, 125, 1631
Afmetingen
Wateroppervlak 600 ha
Havenoppervlak 1900 ha
Maximale afmetingen lengte 325m, breedte 45m, diepgang 13,7m
(met nieuwe zeesluis:
lengte 475m, breedte 65m, diepgang 14m)
Dichtheid brak tot zoet water kg/m³
Aanloop
Aanloop Sluizen van IJmuiden, Noordzeekanaal
Havens Afrikahaven, Amerikahaven, Westhaven, Jan van Riebeeckhaven, Petroleumhaven, Coenhaven, Mercuriushaven, Houthaven, IJhaven
Communicatie
Radar/ VTS Centraal Nautisch Beheer Noordzeekanaalgebied
Overslag
Aantal bezoeken zeeschepen Gestegen 5087 in 2018
Overslagvolume Gestegen 82,3 miljoen ton in 2018 (alleen Amsterdam)
Natte bulk Gestegen 47,4 miljoen ton in 2018
waarvan:
Gestegen 44,6 miljoen ton olieproducten
Droge bulk Gestegen 31,7 miljoen ton in 2018
waarvan:
Gedaald 13,1 miljoen ton kolen
Gestegen 8,3 miljoen ton agribulk
Containers Gestegen 1,1 miljoen ton in 2018
Passagiers Gestegen zeecruise: 425.000 in 2018
Gespecialiseerde lading Gestegen 2,1 miljoen ton roll-on-roll-off in 2018
Voorzieningen
Droogdokken Shipdock
Oranjewerf
Overige infrastructuur
Nabije luchthavens Schiphol
De Amsterdamse havens langs het Noordzeekanaal en het IJ op een satellietfoto
Website
Portaal  Portaalicoon   Maritiem

De haven van Amsterdam (Port of Amsterdam) maakt deel uit van de regio Zeehavens Amsterdam, bestaande uit de havens van Amsterdam, Zaanstad, Beverwijk en Velsen/IJmuiden. De Amsterdamse havenregio is een logistiek knooppunt van mondiale handelsstromen. De meest voorname goederenstromen in de Haven van Amsterdam zijn: droge bulk, containers vol goederen, brandstoffen en roll-on-roll-off-producten (Ro/Ro) zoals auto's en vrachtwagens. Amsterdam is een mondiale spil voor brandstoffen, agri en cacao. Wat betreft cacao-import en benzine-overslag is de Amsterdamse haven de grootste ter wereld.[bron?] De Haven van Amsterdam is aangesloten op het Trans-Europese vervoersnetwerk[1] (TEN-T). Schiphol krijgt ongeveer de helft van de benodigde kerosine aangeleverd via een 16 kilometer lange ondergrondse pijpleiding. Die verbindt de luchthaven met Oiltanking Amsterdam. Via een uitgebreid wegennet is Schiphol over de weg bereikbaar binnen 15 minuten. Met het spoor is de Amsterdamse haven ook verbonden met de rest van de wereld. Via Duisburg kan onder andere China rechtstreeks met goederentreinen worden bereikt.

In 2020 hadden bijna 68.000 mensen in het Noordzeekanaalgebied werk dat gerelateerd is aan de haven. Ongeveer de helft van deze mensen werk(te) in Amsterdam. Zeehavens Amsterdam was in 2018 t/m 2020, naar overslag (in tonnage) gemeten, de 4e haven van Europa met een marktaandeel van 8%.[2] De haven van Amsterdam is, evenals de haven van Rotterdam, een van de twee grootste petroleum- en kolenhavens van Europa. Kolenschepen komen uit Colombia, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Rusland, waarbij 70% van de steenkolen doorgevoerd worden naar Duitsland. Ruwe olie wordt geïmporteerd vanuit onder meer Rusland, Noorwegen, Saudi Arabië, het Verenigd Koninkrijk en Nigeria.[3]

In 2022 werd Zeesluis IJmuiden, de grootste zeesluis ter wereld, geopend. Deze nieuwe sluis, tussen de Amsterdamse haven en de Noordzee, was nodig om de haven toegankelijk te houden voor de steeds groter wordende zeeschepen. De nieuwe sluis kan, mede dankzij een diepte van 18 meter, getij-onafhankelijk opereren. De andere sluizen zijn minder diep waardoor grote en diepliggende schepen moeten wachten op hoog water tot ze geschut kunnen worden. Met een goederenoverslag van ruim 70 miljoen ton per jaar heeft de Amsterdamse havenregio een marktaandeel van circa 8% in West-Europa. De haven van Amsterdam en de haven van Rotterdam vormen samen de twee grootste energiehavens van Europa. Op 1 april 2013 is het havenbedrijf verzelfstandigd, met de gemeente Amsterdam als enige aandeelhouder. Port of Amsterdam (Havenbedrijf Amsterdam) is vanaf deze datum verantwoordelijk voor het beheer, de exploitatie en ontwikkeling van de haven. Deze organisatie beheert ruim 1.900 hectaren havengebied, zoals haventerreinen, los- en laadkades, wegen, spoorwegen en 600 hectaren vaarwater. De Amsterdamse havenregio omvat alle zeehavens in het Noordzeekanaalgebied. Naast de haven van Amsterdam zijn dat de (kleinere) havens van Zaanstad, Beverwijk en Velsen/IJmuiden. Bij Zeehaven IJmuiden is ook het staalbedrijf Tata Steel gevestigd. Het gebied is vanaf de Noordzee bereikbaar via de IJgeul voor de kust van IJmuiden en landinwaards – achter de sluizen – via het Noordzeekanaal.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De haven van Amsterdam en de stad Amsterdam zijn vanaf hun ontstaan in de 13e eeuw nauw met elkaar verbonden. In de monding van de Amstel, tussen de Dam en het IJ, lag de oudste haven van Amsterdam. Langs het Damrak en de Warmoesstraat verrezen de huizen van kooplieden die een belangrijke rol speelden in de ontwikkeling van de haven en de handel in Amsterdam.

In de 16e eeuw breidde de haven zich uit naar de Lastage, een buurt aan de oostkant van de oude Binnenstad, waar ook scheepsbouw plaatsvond. In de 17e eeuw werden eilanden in het IJ aangeplempt die een plaats boden voor uitbreiding van de havenactiviteiten. Dit werden de Westelijke Eilanden en de Oostelijke Eilanden.

Van de 15e tot de 19e eeuw was Amsterdam de belangrijkste haven van Holland, daarna nam Rotterdam die functie over. Sindsdien is Amsterdam de tweede zeehaven van Nederland.

De haven van Amsterdam was met de Noordzee verbonden via de Zuiderzee. Deze verzandde steeds meer, zodat een betere verbinding nodig werd. Het Noord-Hollands Kanaal, gegraven op initiatief van Koning Willem I, van Amsterdam naar Den Helder, werd voltooid in 1825.

Dit kanaal voldeed al snel niet meer aan de eisen van het scheepvaartverkeer. Pas met de opening van het Noordzeekanaal van Amsterdam naar IJmuiden in 1876 had de Amsterdamse haven een goede, rechtstreekse verbinding met de Noordzee. Langs het kanaal werden de IJpolders gerealiseerd. Daarna zette een nieuwe groei- en bloeiperiode voor de Amsterdamse haven in. Aan het einde van de 19e eeuw werden nieuwe havens in het nu afgesloten IJ aangelegd: het Oostelijk Havengebied. Ook langs het Noordzeekanaal en in Amsterdam-Noord werden nieuwe havens gegraven. De oorspronkelijke haven ter hoogte van de Amstelmonding verloor zijn functie met de aanleg van het Centraal Station op drie aangeplempte eilanden in het IJ.

Een verbeterde verbinding met het achterland werd gevormd met de ingebruikname van het Merwedekanaal in 1892, waardoor een betere verbinding met de grote rivieren ontstond. Met de verbreding van dit kanaal en de verlenging tot aan Tiel werd het Amsterdam-Rijnkanaal gerealiseerd. Na de opening hiervan in 1952 had Amsterdam een goede verbinding gekregen met de belangrijkste scheepvaartroute naar Duitsland.


Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam de haven onder bevel te staan van een Duitse Hafencommandant. De toegang tot het Noordzeekanaal was geblokkeerd door gezonken schepen tussen de pieren bij IJmuiden. Liepen in 1939 nog zeeschepen de haven binnen met een gezamenlijke bruto inhoud van 22 miljoen m³, in 1941 was die gedaald tot bijna nul.

De haven werd tijdens de Tweede Wereldoorlog regelmatig gebombardeerd door de geallieerden, maar de doelen waren vooral de industrieën die wapens konden leveren aan de Wehrmacht, zoals de Fokker-vliegtuigfabriek aan de Papaverweg in Amsterdam-Noord. Tussen september en oktober 1944 maakte het Duitse leger de haven onbruikbaar; systematisch werden de haveninstallaties, kranen, loodsen, kademuren en andere faciliteiten opgeblazen met springstoffen. De taxaties voor de schade lopen uiteen, maar deze werd in 1946 geraamd op 60 miljoen gulden voor het hele Noordzeekanaalgebied. De herstelwerkzaamheden duurden tot in de jaren vijftig.[4]

In het kader van het Algemeen Uitbreidingsplan werd vanaf de jaren vijftig het Westelijk Havengebied sterk uitgebreid. Het Oostelijk Havengebied verloor meer en meer zijn functie en werd vanaf de jaren negentig ingericht tot woonwijk.

Van de 15e tot de 19e eeuw was Amsterdam de belangrijkste haven van Holland, daarna nam Rotterdam die functie over. Sindsdien is Amsterdam de tweede haven van Nederland.

In het begin van de 21e eeuw is de Afrikahaven aangelegd, een nieuw havenbekken waar in 2006 een kolen terminal en in 2012 een grote Vopak terminal, in de kleinste insteekhaven (Madagascarhaven) is bestemd voor de overslag van voedingsmiddelen en containers uit Engeland.

Amsterdam is tegenwoordig gespecialiseerd in de aanvoer, opslag en doorvoer van brandstoffen, met name benzine. Verder is ze een belangrijke cruisehaven. De haven van Amsterdam is bereikbaar via de IJgeul voor de kust van IJmuiden.

In september 2016 is de start van de nieuwe zeesluis bij IJmuiden officieel van start gegaan. De nieuwe sluis wordt 500 meter lang, 70 meter breed en 18 meter diep en is geschikt voor de nieuwe generatie cruise-, bulk- en containerschepen. De opening van de sluis wordt in 2022 verwacht. Met de nieuwe sluis kan de overslag in de haven uitgroeien tot maximaal 125 miljoen ton in 2030.

Uitbreiding

In het kader van het Algemeen Uitbreidingsplan werd vanaf de jaren vijftig het Westelijk Havengebied sterk uitgebreid. Het Oostelijk Havengebied verloor meer en meer zijn functie en werd vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw ingericht tot woonwijken. Aan het einde van de 20e eeuw is de Afrikahaven aangelegd; een nieuw havenbekken dat in 2001 werd voltooid en waar in 2006 een kolenterminal en in 2012 een grote olieterminal zijn gebouwd. Amsterdam is gespecialiseerd in de aanvoer, opslag en doorvoer van brandstoffen, met name benzine. Verder is Amsterdam één van de grootste cruisehavens in Noordwest-Europa en is meerdere keren gekozen tot Cruise Destination of the Year.[bron?]

Zeesluizencomplex

In september 2016 startte de bouw van de nieuwe zeesluis bij IJmuiden. Deze nieuwe, grootste zeesluis van de wereld, is 500 meter lang, 70 meter breed en 18 meter diep en is geschikt voor de nieuwste generatie cruise-, bulk- en containerschepen. Het schutproces vindt getijde-onafhankelijk plaats. Zeesluis IJmuiden werd op 26 januari 2022 geopend door ZKH Willem-Alexander. Met de nieuwe sluis, die 24 uur per dag, 7 dagen per week open is, zijn de havens van Amsterdam voor de komende honderd jaar weer verzekerd van een betrouwbare toegang vanaf open zee. De nieuwe zeesluis maakt deel uit van het sluizencomplex van IJmuiden. Deze sluizen vormen de verbinding tussen het Noordzeekanaal en de Noordzee. Halverwege de negentiende eeuw, toen besloten werd een kanaal te graven tussen de Noordzee en Amsterdam, moest er ook over sluizen worden nagedacht. De eerste sluis, de Zuidersluis, werd voltooid in 1872 en in 1876 officieel door Koning Willem III geopend. Daarna volgden de Middensluis (1896), de Noordersluis (1928 – opening in 1930), de Spuisluis (1940), het Gemaal (1975) en de Zeesluis IJmuiden (2022). De Middensluis was tot de opening van de sluizen bij het Panamakanaal in 1913 de grootste sluis ter wereld. Toen deze niet meer voldeed aan de eisen van de tijd – de schepen werden steeds groter en de handel nam toe – werd besloten tot de bouw van de Noordersluis. Op het moment dat deze sluis eind jaren 20 van de vorige eeuw gereedkwam, was dit opnieuw de grootste schutsluis ter wereld.

In juni 2012 werd besloten een nog grotere sluis te bouwen die nog dieper zou worden dan de Noordersluis zodat de scheepvaart geen hinder meer zou ondervinden van laagwater. Deze Zeesluis IJmuiden kwam er, en functioneert sinds november 2021.

Verzelfstandiging[bewerken | brontekst bewerken]

Het havenbedrijf maakte altijd onderdeel uit van de gemeente Amsterdam. Vanaf 1 april 2013 werd de gemeente Amsterdam enig aandeelhouder van het nieuwe havenbedrijf.[5] Het is de intentie dat over drie jaar andere overheidspartijen medeaandeelhouders worden, te denken valt aan regiogemeentes en provincie Noord-Holland. Het verzelfstandigde Havenbedrijf Amsterdam NV gaat met ingang van 1 april 2013 van start.[5] Het besluit werd vertraagd in afwachting van een burgerinitiatief om een referendum te organiseren. Het initiatief leverde echter onvoldoende handtekeningen op.[6] Amsterdam staat hierin niet alleen, in 2004 werd het Havenbedrijf Rotterdam N.V. verzelfstandigd en de haven van Zeeland is onlangs ook verzelfstandigd.

Overslaggegevens[bewerken | brontekst bewerken]

Amsterdam heeft de op drie na grootste haven van Europa, na Rotterdam, Antwerpen en Hamburg. In de onderstaande figuur staat de ontwikkeling van de behandelde vracht in de vijf grootste Europese havens. De hoeveelheden zijn uitgedrukt in miljoenen tonnen vracht die zijn aan- en afgevoerd. Amsterdam laat van de hier genoemde havens de sterkste groei zien sinds 2005. Vooral de overslag van olieproducten heeft hieraan bijgedragen. Amsterdam ontwikkelt zich als zeer belangrijke haven op dit gebied en deze positie zal verder worden versterkt met de opening in 2012 van een nieuwe en grote olieterminal van Vopak in de Afrikahaven:[7]

Overslag in miljoenen tonnen
Haven 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Rotterdam 287,9 293,4 322,4 370,2 429,9 434,6 441,5 440,5 444,7 466,4 461,2 467,4 469,0
Antwerpen 102,0 108,1 130,5 160,1 178,2 187,2 184,1 190,8 199,0 208,4 214,1 223,6 235,3
Hamburg 61,4 72,1 85,1 125,7 121,2 132,2 130,9 139,1 145,7 137,8 138,2 136,5 135,1
Amsterdam 47,0 50,3 63,9 74,9 90,6 92,9 94,3 95,7 97,8 96,5 96,8 100,8 101,8 105,0
Marseille 96,6 86,0 88,1 85,6 79,9 78,5 81,7 80,6 80,3 80,5
Goederenoverslag in Amsterdam-Noordzeekanaal gebied van 1990-2010.

Haven-Stad In elk deel van het Amsterdamse havengebied vinden ontwikkelingen plaats. Op 21 december 2017 stelde de gemeente Amsterdam de ontwikkelstrategie van Haven-Stad vast. Haven-Stad, aan de westkant van Amsterdam en oostelijk van de A10, is in de eerste helft van de 21e eeuw de grootste binnenstedelijke gebiedsontwikkeling van Nederland. In het gebied, dat in de jaren 20 nog als industriegebied in gebruik is, is ruimte om volwaardige woon-werkwijken te bouwen tot wel 70.000 woningen en met 58.000 arbeidsplaatsen[8]. De gemeente heeft toegezegd dat reeds gevestigde bedrijven in het havengebied in ieder geval tot 2040 op hun huidige locatie kunnen blijven. Ook is bepaald dat geplande woningbouw in het gebied de bedrijfsvoering niet onnodig mag schaden, en andersom.

Overslag Amsterdam heeft de op drie na grootste haven van Europa. De havens van Rotterdam, Antwerpen en Hamburg zijn groter. Amsterdam heeft een overslagvolume van meer dan 70 miljoen ton en is een wereldwijde spil voor brandstoffen en agribulk (bijvoorbeeld soja, granen, mais en cacao). Voor cacao- en benzine-import is de haven van Amsterdam zelfs de grootste ter wereld. In de jaren tot 2050 zal de overslag aan fossiele energieproducten (kolen, aardolie en raffinageproducten) substantieel afnemen door de veranderende energievraag van de markt.


Er zal meer handel komen in energie van niet-fossiele oorsprong zoals biobrandstoffen, en er zijn plannen om het huidige gasnetwerk van de haven geschikt te maken voor waterstof.


Duurzaamheid

Om toekomstbestendig te zijn wordt toegewerkt naar een klimaatneutrale haven in 2050[9]. Zo heeft de haven in 2017 een begin gemaakt met de afbouw van de kolenoverslagrichting 2030, en is geïnvesteerd in de komst van hernieuwbare energie, biobrandstoffen en in zonne- en windenergie.

De haven van Amsterdam ontving internationale erkenning op het gebied van duurzaamheid: In 2020 won de haven van Amsterdam de World Ports Sustainability Award[10] samen met de Nederlandse zeehavens van Rotterdam, Terneuzen/Vlissingen, Moerdijk en Groningen.


Een greep uit de duurzame initiatieven van de haven:

• In de Amsterdamse haven is de eerste bio-LNG-installatie (Bio-Liquified Natural Gas) van Nederland gevestigd.

• Met het Shared Energy Platform leveren havenondernemers onderling stroom aan elkaar.

• De ambitie is om het aantal vierkante meter zonnepanelen in het havengebied uit te breiden naar 250.000 vierkante meter in 2025. (Dit was in 2020 120.000 vierkante meter).

• De Amsterdamse haven heeft een areaal van 18 hectaren aangelegd met de naam Biopark. Dit gebied is bedoeld voor duurzame en circulaire activiteiten.



Waterstof

De Amsterdamse haven houdt zich intensief bezig met duurzame waterstofontwikkeling. De versnelling in de energietransitie (onder andere door de verduurzaming van grote industriebedrijven als Tata Steel) zorgt voor een grotere behoefte aan groene waterstof. In de haven wordt een volledige waterstofketen ontwikkeld waarin ruimte is voor productie, import, gebruik én doorvoer van waterstof. De haven doet samen met Gasunie (2022) onderzoek naar de grootte van de toekomstige waterstofleidingen en de potentiële gebruikers ervan. De planning is dat de landelijke waterstofbackbone, inclusief deze regionale Amsterdamse aantakking, operationeel is in 2026.[11]

Energiehaven In april 2020 ondertekende Port of Amsterdam een convenant om het baggerdepot in de voormalige Averijhaven bij IJmuiden te ontwikkelen tot Energiehaven. Port of Amsterdam doet dit samen met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), provincie Noord-Holland, gemeente Velsen, Tata Steel en Zeehaven IJmuiden.

Voor de Noord-Hollandse kust (en verder uit de kust) worden offshore windparken gebouwd. De nieuwe Energiehaven krijgt een belangrijke rol bij de bouw en het onderhoud van deze windparken.

Havenmeesters De (Rijks)havenmeester van Amsterdam is verantwoordelijk voor een veilige, vlotte, duurzame afwikkeling van de scheepvaart in het Noordzeekanaalgebied. Jaarlijks bezoeken zo’n 7.000 zeeschepen de regio. Deze schepen krijgen begeleiding via een hightech verkeersbegeleidingssysteem en waar nodig van multifunctionele patrouillevaartuigen. Vanaf 12 mijl buitengaats tot aan de havenbekkens van Amsterdam en de Oranjesluizen aan de oostkant van de stad krijgen schepen via de havenmeester te maken met navigatie, veiligheid, regelgeving, services, communicatie en inspecties. De huidige (2021-2022) havenmeester van Amsterdam is Milembe Mateyo. Zij is ook Rijkshavenmeester Noordzeekanaal en directeur van het Centraal Nautisch Beheer Noordzeekanaalgebied (CNB).

Havens[bewerken | brontekst bewerken]

Van oost naar west zijn de belangrijkste havens in het Amsterdamse havengebied:


Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

  • De Haven van Amsterdam, Zeven eeuwen ontwikkeling. Auteurs: Carly Misset (redactie), Roeland Gilijamse en Hans Bonke (auteurs). Uitgeverij Thoth, Bussum, september 2009. ISBN 9789068685152
  • Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg, Historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam. Auteurs: Jaap Evert Abrahamse, Menne Kosian en Erik Schmitz. Uitgeverij Thoth, Bussum, oktober 2010. ISBN 9789068685152

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Haven van Amsterdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Havens en werven in het Amsterdamse havengebied
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gebruiker:Leest75/Kladblok&oldid=61958848"