Kommelkwartier
| Wijk van Maastricht | |
|---|---|
| |
| Kerngegevens | |
| Gemeente | Maastricht |
| Coördinaten | 50°50'59"NB, 5°40'37"OL |
| Inwoners | 2.165 |
Het Kommelkwartier is een wijk in het stadsdeel Centrum van Maastricht.
Geografische ligging
Het Kommelkwartier is de kleinste wijk (qua oppervlakte) van de gemeente Maastricht en ligt in het westelijk deel van het stadscentrum. De wijk wordt begrensd door het Statenkwartier in het noorden, de Binnenstad in het oosten, het Jekerkwartier in het zuiden en de wijk Mariaberg in het westen, met de Hertogsingel, als westelijke grens. Andere "grensstraten" zijn de Brusselsestraat, het Sint Servaasklooster en de Tongersestraat.
Geschiedenis en naamgeving
De wijk ontleent haar naam aan het pleintje de Kommel op de plaats waar de Brusselsestraat, de Grote Gracht en de Calvariestraat samenkomen. Er zijn een aantal theorieën waar de naam "kommel" of "commert" vandaan zou komen. Zo zou het van "kumulus" komen, hetgeen in het Latijn "heuvel" betekent.
Het Kommelkwartier ligt, op een smalle strook ten westen van het Sint Servaasklooster na, buiten de eerste middeleeuwse stadsomwalling. In de tweede helft van de 14e eeuw werd het grootste deel van het gebied bij de stad Maastricht gevoegd door de bouw van de tweede middeleeuwse muur. Deze muur liep ongeveer waar nu de Jekerstraat ligt (en het verlengde daarvan, aansluitend op de nog bestaande muur in het Aldenhofpark). Zowel van de eerste als van de tweede muur zijn nog delen bewaard.
In het gebied vestigden zich veel kloosters. Grote delen bleven tot ver in de 18e eeuw onbebouwd, zoals te zien is op de Maquette van Maastricht.
Architectuur en stedenbouw
De wijk telt een groot aantal monumenten, met name kloosters. Aan de Kommel ligt het enige klooster dat nog als zodanig in gebruik is: het klooster van de Zusters onder de Bogen. Het oudste deel is een restant van de 12e-eeuwse Sint Servaasproosdij, dat door zware romaanse bogen met het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek is verbonden. Het Damespension aan het Sint-Servaasklooster is een uitbreiding van architect Alphons Boosten uit 1936. Verder bevindt zich op het terrein een neogotische kloosterkerk van Johannes Kayser. In de tuin van het complex bevinden zich restanten van de eerste middeleeuwse stadsmuur.
Aan de overkant van de Kommel ligt de gotische Kruisherenkerk, met bijbehorend klooster, uit de 15e eeuw. Hierin is het 5-sterren Kruisherenhotel gevestigd. Het plein is in 2008 autovrij gemaakt en er is een kunstwerk geplaatst van Arthur Spronken.
Een ander historisch kloostercomplex is het Tweede Fransciscanenklooster aan de Minderbroedersberg. De 18e-eeuwse kerk en kloostergebouwen hebben vanaf de Franse tijd diverse bestemmingen gehad (o.a. rechtbank en gevangenis). Momenteel is de bestuurszetel van de Universiteit van Maastricht hier gevestigd.
Vlakbij ligt de verpleegkliniek Klevarie, vroeger ziekenhuis Calvariënberg geheten. Op het terrein van de kliniek bevinden zich een aantal historische gebouwen, waaronder een kloosterkerk uit 1710. De verpleegstersflat uit 1962 (Polvertorenflat) is een belangrijk oriëntatiepunt in de stad. Nabij de hoogbouw van het bejaardentehuis Aldenhof bevindt zich een restant van de tweede middeleeuwse stadsmuur. Voor het gehele Klevarieterrein heeft de architect Fred Humblé een herinrichtingsplan gemaakt. Daarbij zal het grote hoofdgebouw uit de jaren 70 verdwijnen en plaats maken voor een kleinere nieuwe kliniek en woningbouw.
De straten ten westen van de tweede middeleeuwse stadsmuur (Jekerstraat, Sint Nicolaasstraat, Sint Servaasbolwerk en Hertogsingel) zijn pas na de ontmanteling van de vesting Maastricht in 1867 aangelegd. Langs de Hertogsingel staan voornamelijk herenhuizen, waaronder enkele ontwerpen van Alphons Boosten.
In het Kommelkwartier zijn een aantal belangrijke voorbeelden van moderne architectuur te vinden. De minimalistische uitbreiding van de Academie Beeldende Kunsten Maastricht van Wiel Arets wordt gezien als een hoogtepunt in het oeuvre van deze architect. De academie ligt gedeeltelijk aan het nieuwe Herdenkingsplein, waarvan de westzijde is ontworpen door Erick van Egeraat. Aan de kant van de Brusselsestraat ligt een modern kantoorgebouw van Jo Janssen en Wim van den Bergh.
Voorzieningen
Hoewel het Kommelkwartier deel uit maakt van het centrum van Maastricht, telt de wijk relatief weinig winkels en horecagelegenheden. De meeste voorzieningen bevinden zich aan de randen van de wijk, in de Brusselsestraat en de Tongersestraat.
In het Kommelkwartier zijn alleen voorzieningen voor hoger onderwijs. Behalve de bestuurszetel van de Universiteit Maastricht zijn in de wijk nog enkele universitaire instellingen gehuisvest. Aan de Brusselsestraat ligt de Academie voor Bouwkunst, aan het Herdenkingsplein de Academie voor Beeldende Kunsten.
In de wijk zijn relatief veel voorzieningen voor ouderen en zieken geconcentreerd: de verpleegkliniek Klevarie, de bejaardenhuizen Aldenhof en Lenculenhof en het bejaardenhuis van de Zusters onder de Bogen. Aan de Brusselsestraat is een slaaphuis van het Leger des Heils gevestigd.
Fotogalerij
-
Gasthuis Calvariënberg -
Abtstraat -
Kommelplein -
Sculptuur Kommelplein -
Herdenkingsplein met kunstacademie (links) -
Kantoorgebouw Herdenkingsplein
Externe link
· 
· 
